Yerel Siyaset Açısından Ankara’da Demokrat Parti Dönemi (1950-1960)

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 12, 86 - 133, 08.12.2020

Osman Sert

https://doi.org/10.25069/spmj.811515

Öz

Bu makale Demokrat Parti dönemi (1950-1960) Ankara’sındaki yerel siyaset üzerine odaklanmaktadır. Ankara’daki yerel siyaseti analiz amacına yönelik olarak dönemin ulusal siyasetini, siyasal gelişmeleri, yerel seçimleri, şehirleşmeyi ve sosyal yapıyı incelemektedir. Makale altı bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde 1950-1960 Ankara’sını etkileyen ulusal siyasete değinilecektir. İkinci bölümde Demokrat Parti’nin kuruluşu ve iktidara gelişi altı alt başlıkta incelenecektir. Üçüncü bölümde şehri etkileyen yasal değişiklikler ele alınacaktır. Dördüncü bölümdeki Ankara’da şehirleşme ve siyaset ise çalışmanın ana kalbini oluşturarak kendi içinde beş ana başlığa ayrılacaktır. Beşinci bölümde iktidar paylaşım sürecinde kentsel aktörler incelenecektir. Altıncı ve son bölümde ise Ankara’daki sosyal yapı ve dönüşüm konusuna İkramiye evleri örneği verilerek çalışma sonlandırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti, Ankara, Siyaset, Yerel Siyaset, Yerel Demokrasi

Democrat Party Period in Ankara in Terms of Local Politics (1950-1960)

Öz

This article focuses on local politics in Ankara during the Democratic Party period (1950-1960). For the purpose of analyzing local politics in Ankara, it examines the national politics of the period, political developments, local elections, urbanization and social structure. The article consists of six sections. In the first part of the study, national politics affecting Ankara between 1950-1960 will be mentioned. In the second part, the establishment of the Democratic Party and its coming to power will be examined under six sub-headings. In the third part, legal changes affecting the city will be discussed. Urbanization and politics in Ankara in the fourth chapter will form the main heart of the study and will be divided into five main topics. In the fifth chapter, urban actors in the power sharing process will be examined. In the sixth and last chapter, the study will be terminated by giving the example of İkramiye Houses on the subject of social structure and transformation in Ankara.

Anahtar Kelimeler

Democrat Party, Ankara, Politics, Local Politics, Local Democracy

Kaynakça

• Aldan, Ejder (2012), Türkiye’de Çok Partili Siyasi Hayata Geçiş Yıllarının Demokrasi Kavramı Ekseninde Sosyolojik İncelemesi: Demokrat Parti Uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Arıkan, Zeki (1999), Halkevlerinin Kuruluşu Ve Tarihsel İşlevi, Atatürk Yolu Dergisi, Cilt 6, Sayı 23, sa. 261-281.
• Aslan, Emel (2014), Türkiye’nin İç Siyasetinde Demokrat Parti (1950-1960), Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilimdalı.
• Atayakul, Fatma Alev (2007), Türkiye’de Demokrat Parti Döneminde Genel Seçimler (1950-1954-1957), Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararasi İlişkiler Anabilim Dalı.
• Avşar, Zakir; Emre Kaya, Ayşe Elif (2013), Demokrat Parti’nin Sivil Toplum Üzerinden Bir Siyasal İletişim Denemesi: Vatan Cephesi Örneği, International Journal of Social Science, Volume: 6, Issue: 2, pp. 397-416.
• Aydemir, Sefa Salih (2016), 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesine Giden Süreçte Üniversite’nin Etkisi, International Journal Of Eurasian Education And Culture, Sayı: 1, sa. 9-22.
• Aydın, Olgu (2009), Ankara Şehrinin Fiziksel Gelişiminin Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama (UA) Teknikleri İle Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilimdalı.
• Bayraktar, Adile Nuray (2016), Başkent Ankara’da Cumhuriyet Sonrası Yaşanan Büyük Değişim: Modern Yaşam Kurgusu ve Modern Mekânlar, Ankara Araştırmaları Dergisi - Journal of Ankara Studies, 4(1), sa. 67-80.
• Bayraktar, Adile Nuray (2013), Tarihe Eş Zamanlı Tanıklık: Ulus ve Kızılay Meydanlarının Değişim Süreci, Ankara Araştırmaları Dergisi - Journal of Ankara Studies, 1(1), sa. 20-35.
• Bayram, İpek (2015), Nevzat Tandoğan: Hayatı ve Faaliyetleri (1894-1946), Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı.
• Bilir, Ünsal (2015), Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yönleriyle Demokrat Parti Döneminde Ankara (1950-1960), Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü.
• Cebe, İbrahim (2020), Demokrat Parti Dönemi Türkiye’nin Değişen Siyasal ve Sosyal Yapısı (1950-1960), Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Tarih Anabilimdalı.
• Çılgın, Kumru (2010), “Milli Hicabı Aşmak” Üzere: 1940-1960 Arası CHP ve DP Dönemi Kent Politikaları, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Çolak, Hikmet (2013), Demokrat Parti Döneminde Yerel Seçimler, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü.
• Delipınar, Meral (2011), Çok Partili Siyasal Hayata Geçiş ve Demokrat Parti Döneminde İstanbul: Bir İktisadi ve Sosyal Analiz, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilimdalı.
• Erdal, İbrahim (2014), Türk Tarih Tezi Açısından Halkevlerinin Türk Dili ve Kültürü Üzerine Faaliyetleri: Yozgat Halkevi Örneği, Cyprus International University Folklor Edebiyat, Cilt:20, Sayı:78, 2014/2, sa. 51-59.
• Gaytancıoğlu, Serkan (2011), Demokrat Parti İktidarı ve Vatan Cephesi, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı. Kandil, Mustafa (1987), Mimari Çevrede Değişme Sürecinin Analizi Ulus-Çankaya Aksı Üzerinde Bir Deneme, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı.
• Kasarcı, Rüya (1993-2015), Türkiye’de Nüfus Gelişimi, Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı 5, sa. 247-266.
• Kaynar, İhsan Seddar (2020), Engürü’den Ankara’ya - Ankara’nın İktisadi Tarihi (1892-1962), Efil Yayınevi, 1. Basım, Ankara.
• Kaynar, İhsan Seddar (2017), Ankara’nın 11 Eylül 1957 Sel Felaketi ve Siyasi Gündemi, Ankara Araştırmaları Dergisi n Journal of Ankara Studies, 5(2), sa. 197-224.
• Kılıç, Cemil (1995), Demokrat Parti’nin Kuruluşu ve 1946 Seçimleri, Yüksek Lisans Bitirme Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılıç, Veysi (2017), Tanzimat’tan Günümüze Belediye ve Belediye Başkanlığı Uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
• Koçak, Nimet (2019), 1957 - 1960 Arası Dönemde Demokrat Parti’de Propaganda ve Kamuoyu: Zafer Gazetesi Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı.
• Küçük, Mehmet (2013), Türk Demokrasi Hayatında Değişim: Demokrat Parti Örneği (1946-1957), Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilimdalı.
• Nadar, Senem (2011), Türkiye Cumhuriyeti’nin XXIII. Hükûmeti Döneminde Çıkarılan Kanunlar ve Bu Kanunların Çıkarılması Sırasında Yaşanan İktidar-Muhalefet İlişkisi, Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilimdalı.
• Özdemir, Mustafa (2018), Demokrat Parti’nin Muhalefetten İktidara Geçiş Sürecinde Zafer Gazetesi (1949-1950), Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
• Özkan, Selcen (2011), Ankara'da Kentleşme Sürecinde Konut Sorunu, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
• Öztürk, Onur (2007), Demokrat Parti Dönemi Basın Rejimi ve Zafer Gazetesi (1957-1960) Ulus Gazetesi İle Karşılaştırmalı Bir İnceleme, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı.
• Sunay, Cengiz (2004), Mübeccel Kıray’ın Eserlerinde Kent ve Toplumsal Değişme, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 8, sa. 43-61.
• Şağan, Ali (2013), Demokrat Parti Döneminde İktidar-Sivil Toplum Kuruluşları İlişkileri (1950-1960), Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilimdalı.
• Şumnu, Umut (2014), Ankara’daki (İş Bankası) İkramiye Evleri, Ankara Araştırmaları Dergisi - Journal of Ankara Studies, 2(1), sa. 51-73.
• Tetik, İdris (2015), Demokrat Parti’nin 1950-1960 Yılları Arasında Uyguladığı Siyasi Politikaların Türk Demokrasisine Yansımaları, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü.
• Tuna, Taşkın (2010), Adnan Menderes’in Günlüğü, Şule Yayınları, 5. Baskı, İstanbul.
• Tutan, Melih Nadi (2018), Demokrat Parti Döneminde Demokrasi Anlayışının Değişimi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Uluslararasi İlişkiler Anabilimdalı.
• Uyar, Hakkı (2001), Vatan Cephesi - Türk Siyasal Yaşamında Cepheleşmelere Bir Örnek, Büke Yayınları, İzmir.
• Üzmez, Umut (2020), Türkiye’de Yerel Seçim Sistemi: Sorunlar ve Yeni Bir Model Önerisi, Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilimdalı.
• Yavuz, Sıla (2012), Belediye Politikalarının Kent Mekânının Biçimlenmesindeki Rolü: Ankara Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yerel Yönetimler Ana Bilim Dalı.
• Yavuz, Ünsal (2008), Demokrat Parti İktidarı Döneminde İstanbul’a İlişkin İmar Politikaları ve Faaliyetleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilimdalı.
• Yılmaz, İbrahim (2013), Demokrat Parti Döneminde İstanbul’un Siyasi ve Sosyal Yapısı (1950-1960), Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilimdalı.