SOSYAL HİZMETTE GÜÇLENDİRME YAKLAŞIMININ GÖÇ ÇALIŞMALARI ALANINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 185 - 207, 31.12.2024

Aslı Sırma , Atik Aslan

https://doi.org/10.61861/spshcd.1587014

Öz

Dinamik ve çok yönlü bir yapıya sahip olan göç olgusu hem göç eden bireyleri hem de göç edilen yerdeki halkı büyük ölçüde etkilemektedir. Göçmenler; beslenme, barınma, dil, sağlık, eğitim, istihdam, sosyal uyum gibi birçok alanda sorun yaşamaktadır. Söz konusu sorunlarla baş etmek zorunda olan göçmenlerin, biyopsikososyal açıdan tam iyilik hallerinin sağlanması ve sosyal işlevselliklerini yeniden kazanmaları noktasında sosyal hizmet mesleği önemli bir yere sahiptir. İnsan hakları ve sosyal adalet temeline dayalı bir bilim ve disiplin olan sosyal hizmetin uygulayıcıları, göçmenlerle çalışırken çeşitli yaklaşımlardan faydalanmaktadır. Bu yaklaşımlardan biri de güçlendirme yaklaşımıdır. Bireyin kendi güçlerinin farkına varması, bu güçleri kullanarak içinde bulunduğu durumu çözümlemesi ve yaşamının kontrolünü eline alması güçlendirme yaklaşımının özünü oluşturmaktadır. Bu çalışmada; göçmenlerin yaşadıkları sorunların sosyal hizmetin güçlendirme yaklaşımı bağlamında değerlendirilmesi, göçmenlerle çalışırken güçlendirme temelli sosyal hizmet perspektifleri ve sosyal hizmet uzmanlarının uygulamada üstlendikleri rollerin incelenmesi amaçlanmaktadır. Göçmenlerin kendilerini güçsüz ve çaresiz hissetmeleri sebebiyle var olan güç kaynaklarını kullanamaması sosyal hizmet uzmanlarının uygulamada; danışmanlık, savunuculuk, kaynaklarla buluşturma, bilgi verme, toplumla bütünleştirme gibi rolleri üstlendikleri ve göçmenlerin güçlendirilmesinde hak temelli, baskı/ayrımcılık/ırkçılık karşıtı ve çokkültürcü sosyal hizmet perspektiflerinden faydalanması durumlarından söz edilebilir. Bu bağlamda sosyal hizmette bireysel, kültürel ve yapısal düzeyde gerçekleştirilen güçlendirme yaklaşımının, göç alanında önemli yaklaşımlardan biri olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sosyal hizmet, göç, göçmen, güçlendirme yaklaşımı

Etik Beyan

Bu çalışma, derleme bir makale olup etik kurul izni gerektirmemektedir.

Evaluation of the Empowerment Approach in Social Work within the Field of Migration Studies

Öz

The phenomenon of migration, with its dynamic and multifaceted nature, significantly impacts both the individuals who migrate and the people in the destination area. Migrants experience problems in many areas such as nutrition, shelter, language, healthcare, education, employment, and social adaptation. The social work profession has an important role in ensuring the biopsychosocial well-being of migrants who have to cope with these problems and in regaining their social functionality. Social workers, which is a science and discipline based on human rights and social justice, benefit from various while working with migrants. One of these approaches is the empowerment approach. The essence of the empowerment approach is that the individual becomes aware of his/her own strengths, uses these strengths to analyze the situation he/she is in, and takes control of his/her life. This study aims to evaluate the issues faced by immigrants within the framework of the empowerment approach in social work, examine empowerment-based social work perspectives when working with immigrants, and explore the roles that social workers take on in practice. Migrants' inability to utilize their existing sources of power due to feelings of weakness and helplessness brings to the forefront the roles of social workers in practice, such as providing counseling, advocacy, connecting individuals with resources, sharing information, and promoting social integration. It can be stated that empowering migrants involves adopting rights-based, anti-oppression/anti-discrimination/anti-racism, and multicultural social work perspectives. In this context, it has been identified that the empowerment approach, implemented at the individual, cultural, and structural levels in social work, is one of the important approaches in the field of migration.

Anahtar Kelimeler

social work, migration, immigrant, empowerment approach

Etik Beyan

This study is a review article and does not require ethical committee approval.

Kaynakça

• Akbaş, E. ve Yanardağ, U. (2023). Göç ile ilgili temel kavramlar ve Türkiye’de göç olgusu. M. Zubaroğlu-Yanardağ, ve B. Erkoç, (Ed.), Göç ve sosyal hizmet içinde (s. 1-16). Akademisyen Kitabevi. Aksoy, Z. (2012). Uluslararası göç ve kültürlerarası iletişim. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(20), 293-303.
• Allan, J. (2015). Reconciling the 'psycho-social/structural' in social work counselling with refugees. The British Journal of Social Work, 45(6), 1699-1716.
• Altındiş, E. (2022). Sosyal hizmet uzmanlarının mültecilere yönelik görev ve sorumlulukları. Uluslararası Sosyal Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 171-179.
• Apak, H. Ve Cete, H. (2023). Göç kuramları ve sosyal hizmet yaklaşımları. M. Zubaroğlu-Yanardağ, ve B. Erkoç, (Ed.), Göç ve sosyal hizmet içinde (s. 37-54). Akademisyen Kitabevi.
• Arslan-Tomas, S. (2020). İş kazaları sonrası psikososyal hizmet gereksinimlerinin güçlendirme yaklaşımı çerçevesinde incelenmesi. Yayımlanmış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aslan, G. ve Güngör, F. (2019). Suriyeli sığınmacıların Türkiye’ye göç sonrası yaşadığı sorunlar: İstanbul örneği. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 1607-1615.
• Aslan, Y. (2023). Türkiye’nin göç politikasını etkileyen hukuki düzenlemeler. M. Zubaroğlu-Yanardağ, ve B. Erkoç, (Ed.), Göç ve sosyal hizmet içinde (s. 17-36). Akademisyen Kitabevi.
• Atatanır, H. (2022). Hak temeli yaklaşım. T. Artan, ve S. Lotfi, (Ed.), Sosyal hizmet kuramları 1 içinde (s. 238-258). Detay Yayıncılık.
• Attepe-Özden, S. ve Bekiroğlu, S. (2023). Göçmenlerle sosyal hizmet: mikro, mezzo ve makro uygulamalar. M. Zubaroğlu-Yanardağ, ve B. Erkoç, (Ed.), Göç ve sosyal hizmet içinde (s. 55-74). Akademisyen Kitabevi.
• Aykut, N. ve Kahraman-Güloğlu, F. (2023). Göçmenlerin sosyal uyumlarının ayrımcılığa dönüşmesine karşı çokkültürcü sosyal hizmet. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 397-412.
• Balcı, A. (2024). Yalnız annelerin evlilik ve boşanma tecrübelerinin güçlendirme perspektifinden incelenmesi: çalışan kadın örneği. Yayımlanmış Doktora Tezi. Üsküdar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bayram, B. (2023). Türkiye’de göç olgusu ve geçici koruma statüsündeki Suriyelilerin ekonomik ve sosyal etkileri: Konya ili örneği. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Cankurtaran, Ö., Akoğlu, G. ve Sakarya, H. (2020). Güçlenmeyi güç, güçsüzlük, baskı ve güç ilişkileri temelinde anlamak. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(4), 1913-1939.
• Çiçeksöğüt, A. (2017). Uluslararası göç hukuku perspektifinde yerinden edilmiş Suriyelilerin Türkiye’deki statüsü. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 1-20.
• Çiftçi, K. (2023). Göç alanında çalışan sosyal hizmet uzmanlarının mesleki sorun ve çözümlerine yönelik alan araştırması. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Hamidiye Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çobanoğlu, A. ve Tek, S. (2022). Göç çalışmalarında sosyal hizmet kuram ve yaklaşımları. T.E. Gencer, ve B. Güzel, (Ed.), Göç: göçmenlerle çalışma ve sosyal hizmet içinde (s. 187-212). Nobel Yayınları. Demirhan-İnliceliler, (2019). 1923 yılından bugüne Türkiye’nin uluslararası göç politikaları ve sosyal-ekonomik etkileri. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Derin, M. (2024). Güçlendirme yaklaşımı temelinde sosyal hizmet uzmanı ve müracaatçı ilişkisi: Sosyal hizmet uzmanlarının deneyimleri. Yayımlanmış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Duyan, V. (2003). Sosyal hizmetin işlev ve rolleri. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 14(2), 1-22.
• Erbay, E. (2019). Güç ve güçlendirme kavramları bağlamında sosyal hizmet uygulaması, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 42, 41-64.
• Eren, Z. (2019). Yönetici ve öğretmen görüşlerine göre göçmen çocukların eğitim sorunları ve çözüm önerileri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 213-234.
• Erkoç, B. (2022). Güçlendirme kuramı. T. Artan, ve S. Lotfi, (Ed.), Sosyal hizmet kuramları 1 içinde. (s. 49-61). Detay Yayıncılık.
• Ertem, M. (1999). Göç ve bulaşıcı hastalıklar: Toplum ve Hekim, 14(3), 225-228.
• Günay, E., Atılgan, D. ve Serin, E. (2017). Dünya’da ve Türkiye’de göç yönetimi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 37-60.
• Kahraman-Güloğlu, F. (2022). Güçlendirme yaklaşımı çerçevesinde engelli kadınlar için sosyal içermede olumlu stratejiler. Social Sciences Research Journal, 11 (1), 143-156.
• Kara, Y. (2018, Mayıs). Mültecilere yönelik gönüllülük çalışmaları. M. Aydın (Başkan), Sosyal Hizmet Kongresi 2018: Mültecilerle Sosyal Hizmet. İstanbul Aydın Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, İstanbul.
• Karakaya, Ş. (2023). Türkiye’de düzensiz göçmenler, geçici korunanlar ve uluslararası korunanlar. M. Zubaroğlu-Yanardağ, ve B. Erkoç, (Ed.), Göç ve sosyal hizmet içinde. (s. 271-284). Akademisyen Kitabevi.
• Karataş, Z. (2023). Göçmenlere adli alandaki ihtiyaçları ve adli sosyal hizmet. M. Zubaroğlu-Yanardağ, ve B. Erkoç, (Ed.), Göç ve sosyal hizmet içinde. (s. 153-182). Akademisyen Kitabevi.
• Khatib, M., Purwar, T., Shah, R., Vizcaino, M. ve Castillo, L. (2024). Empowerment and integration of refugee women: A transdisciplinary approach. Humanities and Social Sciences Communications, 11(1), 1-18. Klashorst, E. (2024). For the community, by the community: Refugee and migrant empowerment through co-designed leisure programmes. Annals of Leisure Research. DOI: 10.1080/11745398.2024.2358760. Koçak, Y. ve Terzi, E. (2012). Türkiye’de göç olgusu, göç edenlerin kentlere olan etkileri ve çözüm önerileri. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(3), 163-184.
• Lotfi, S. ve Arslankoç, S. (2023). Göçmenlerin psikososyal ihtiyaçları ve Türkiye’de sunulan hizmetler. M. Zubaroğlu-Yanardağ, ve B. Erkoç, (Ed.), Göç ve sosyal hizmet içinde (s. 75-92). Akademisyen Kitabevi.
• McPherson, J., Villarreal-Otálora, T. ve Kobe, D. (2019). Injustice in their midst: Social work students' awareness of immigration-based discrimination in higher education. Journal of Social Work Education, 57(1), 55-69.
• Miley, K.K., O'Melia, M. ve DuBois, B. (1998). Generalist social work practice empowering approach, Allyn & Bacon, Boston, 14-23.
• Neath, J. ve Schriner, K. (1998). Power to people with disabilities: Empowerment ıssues in employment programming. Disability & Society, 13(2), 217-228.
• O'Melia, M. ve Miley, K. K. (Eds.). (2002). Pathways to power: Readings in contextual social work practice. Allyn & Bacon.
• Özdemir-Ocaklı, B. ve Arslan-Özdemir, E. (2023). Göçmenlerin sosyal uyumu üzerine kuramsal ve pratik bir çerçeve. M. Zubaroğlu-Yanardağ, ve B. Erkoç, (Ed.), Göç ve sosyal hizmet içinde (s. 55-74). Akademisyen Kitabevi.
• Özgür, Ö. (2010). Çokkültürcü sosyal hizmet: eleştirel bir bakış. Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(2). 89-104.
• Saleebey, D. (1997). Is it feasible to teach HBSE from a strengths perspective, in contrast to one emphasizing limitations and weakness? Yes. Controversial İssues in Human Behaviour in the Social Environment, 33-48.
• Sayın, Y., Usanmaz, A. ve Aslangiri, F. (2016). Uluslararası göç olgusu ve yol açtığı etkiler: Suriye göçü örneği. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18 (31), 1-13.
• Selçuk, O. (2021). Göç olgusuna ilişkin temel kavramlar. T.E. Gencer, ve B. Güzel, (Ed.). Göç: göçmenlerle çalışma ve sosyal hizmet içinde. (s. 349-369). Nobel Yayınları.
• Sheafor, B.W. ve Horejsi, C.J. (2016). Sosyal hizmet uygulaması temel teknikler ve ilkeler (D. Baran-Çiftçi, Çev. Ed.). Nika Yayınevi. (Orijinal basım tarihi 2012).
• Sirkeci, İ. ve Göktuna-Yaylacı, F. (2019). Küresel hareketlilik çağında göç kuramları ve temel kavramlar. F. Göktuna-Yaylacı, (Der.), Kuramsal ve uygulama boyutları ile Türkiye’de sığınmacı, mülteci ve göçmenlerle sosyal hizmetler içinde (s. 3-13). Transnational Press London.
• Solgun C. ve Durat, G. (2017). Göç ve ruh sağlığı. Migration and Mental Health, 3(3), 137-144.
• Şahin-Taşğın, N. (2021). Irkçılık ve ayrımcılığın önlenmesi: Türkiye’deki mevcut durum ve sosyal hizmet için öneriler. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(1), 293-315.
• Şimşek, D. (2018). Göç oranı-enflasyon-ekonomik büyüme arasındaki ilişki: en fazla göç alan sekiz ülkenin araştırılması. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Taştan, C. (2016). Uluslararası kitlesel göçler ve Türkiye’deki Suriyeliler. Polis Akademisi Yayınları. 29 Ekim 2024 tarihinde https://cdn2.pa.edu.tr/Upload/Rapor/Dosya/uluslararasi-kitlesel-gocler-ve-turkiyee28099deki-suriyeliler.pdf adresinden edinilmiştir.
• Teater, B. (2015). Sosyal hizmet kuram ve yöntemleri (A. Karatay, Çev. Ed.). Nika Yayınevi. (Orijinal basım tarihi 2014).
• Tekin, Z. (2023). Göç ve göç yönetimi. Z. Tekin, (Ed.), Göç, afet, yönetimi ve insani yardım yönetim, strateji ve sosyal hizmet bağlamı içinde (s. 1-32). Scala Yayıncılık: İstanbul.
• Thompson, N. (2007). Güç ve güçlendirme (Ö. Cankurtaran, Çev. Ed.). Nika Yayınevi: Ankara. Thompson, N. (2014). Kuram ve uygulamada sosyal hizmeti anlamak (İ. Yıldız, Ed.). Dipnot Yayınları. (Orijinal yayın tarihi 2000).
• Topçu, S. ve Beşer, A. (2006). Göç ve sağlık. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(3), 37-42.
• Tuncay, T. (2009). Genç kanser hastalarının hastalık deneyimlerinin güçlendirme yaklaşımı temelinde analizi: bir model önerisi. Yayımlanmış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tuncay, T. ve İl, S. (2006). Sosyal hizmette baskı karşıtı uygulama sosyal adalet paradigması temelinde bir özgürleştirme pratiği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 17(2), 59-72.
• Tuzcu, A. ve Bademli, K. (2014). Göçün psikososyal boyutu. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 6(1), 56-66. Uluslararası Göç Örgütü. (2013). Göç terimleri sözlüğü. 29 Ekim 2024 tarihinde https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml31_turkish_2ndedition.pdf adresinden edinilmiştir. Uzunaslan, Ş. ve Gökçearslan-Çifci, E. (2019). Sosyal hizmet uygulamalarında kültürel yetkinliği geliştirmenin önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(1), 213-230.
• Valtonen, K. (2001). Social work with immigrants and refugees: Developing a participation‐based framework for anti‐oppressive practice. British Journal of Social Work, 31(6), 955-960.
• Yabancılar Uluslararası Koruma Kanunu. (2013). T.C. Resmî Gazete, 6458, 4 Nisan 2013. 29 Ekim 2024 tarihinde https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6458.pdf adresinden edinilmiştir.
• Yalçın, M. (2020). Kadın yoksulluğunun güçlendirme yaklaşımı odağında incelenmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, B. (2014). Bir yaklaşımın anatomisi. V. Işıkhan, (Ed.), Prof. Dr. Gönül Erkan’a armağan: sosyal hizmet ve mülakat içinde (s. 183-190). Uygulama ve Geliştirme Derneği.
• Yolcuoğlu, İ.G. (2014). Sosyal hizmet /sosyal çalışma bilim ve mesleğine giriş. Nar Yayınevi.
• Zastrow, C. (2016). Sosyal hizmete giriş (D. Baran-Çiftçi, Çev. Ed.). Nika Yayınevi. (Orijinal yayın tarihi 2010).
• Zubaroğlu-Yanardağ, M. ve Köksal, S. (2023). Göçmenlere yönelik ayrımcılık ve ayrımcılık karşıtı sosyal hizmet uygulamaları. M. Zubaroğlu-Yanardağ ve B. Erkoç, (Ed.), Göç ve sosyal Hizmet içinde (s. 183-210). Akademisyen Kitabevi.