Sanatın Tozunu Almak: Gündelik Hayat Ve Feminist Sanat

Yıl 2021, Cilt: 30 Sayı: 2, 1221 - 1243, 20.12.2021

Elif Dastarlı

https://doi.org/10.29135/std.942992

Öz

Dünyanın son dönemde geçirdiği pandemi süreci karantina koşullarını gerektirmiş, insanlar için ev hayatı ve evdeki rutin daha önemli hale gelmiştir. Bu ise toplumsal cinsiyet ayrımıyla çoğunlukla kadınların sorumluluğu olarak belirlenmiş ev içi gündelik emeğin daha fazla sarf edilmesi gereğini ortaya çıkarmıştır. Makalede ev içi emek, görünmez emek olarak tanımlanan fiziksel işler ile sorumluluk almaya bağlı zihinsel yük olarak iki biçimde ele alınmıştır. Mevcut durum, özellikle entelektüel üretim yapan kadının bütün bu sorumluluklar içinde yaratıcı faaliyetinin nasıl mümkün olabileceğini düşünmeyi gerekli kılar. Bu makale, kişisel olarak ev ve gündelik hayatta kadınların sorumlulukları ile üretimi üzerine düşünme pratiğinden yola çıkarak sanatçı kadınların üretim pratiklerine, ayrıca feminist teori ve feminist sanatın evi, gündelik hayatı ve bakım terimiyle formüle edilen işleri nasıl sorunsallaştırdığına odaklanan bir araştırmadır. Makale, sanatçı kadının söz konusu üretiminin tanımlanan koşullarda ne şekilde olabileceğini, edebiyat alanındaki yaklaşımları da ele alıp tartışarak, hiyerarşik biçimde “yukarı” yerleştirilen yaratıcı üretim ile “aşağı” yerleştirilen gündelik hayat zorunluluklarını birleştirebilmenin önemini işaret etmektedir. Bunu yapmak için öncelikle ev içi gündelik emeğin kadının “doğal” görevi olduğu ezberini tartışmak gerekmiştir. Böylece entelektüel üretimin maskülen, gündelik sorumlulukların ise feminen kalıplara hapsedildiği toplumsal cinsiyet eşitsizliğine dikkat çekilmiş, sanat üretiminin en ideal modeli olarak sunulan deha-erkek sanatçı tanımına, entelektüel üretim için “erkekleşme”nin dayatılmasına itiraz edilmiştir. Kadınların kendilerini bu modeli benimseme zorunluluğunda hissetmeleri Virginia Woolf’un “evdeki melek” kavramlaştırması üzerinden tartışılmıştır. 1970’lerden itibaren Batı’daki feminist sanat örneklerine bakılmış, özellikle Türkiye’de gündelik hayatı sorunsallaştıran feminist bir kolektif olan KRE’nin üretimleri incelenmiştir. Böylece sanatta gündelik yaşamı yadsımayan yaratıcı bir yöntemi hem teorik tartışmalar hem de sanattan seçilen örnekler üzerinden öne çıkarmak amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler

gündelik hayat, ev, bakım, yüksek-alçak sanat, feminist sanat

Dusting (Off) Art: Daily Life And Feminist Art

Öz

The pandemic and the quarantine conditions created a confined space where people comply with everyday home routines. This space reiterated the reproductive labour designated mostly as the responsibility of women by the social gender order. As the social reproduction in women’s everyday life has become more salient during the pandemic, this widened the gap between the different forms of masculinities and femininities of social hierarchy both in society and art scenery. Drawing on the work of Virgina Woolf, Rozsika Parker and Iris Marion Young, this article looks at the ways in which social reproduction and intellectual production of women is entangled at home. The article approaches the domestic labour from a twofold perspective: the physical burden it creates, and the mental & emotional burden associated with taking responsibility. It attempts to explain the historical reasons for the physical burden expected from women and their responsibility for the unpaid reproductive labour, but at the same time fleshes out the mental & emotional burden it creates on women. Upon presenting the complexities with these terms, the paper questions how the creative activity of women aligns with their everyday responsibility and to what extent it creates intellectual spaces for the emergence of women as public intellectuals and artists. With reference to writings of Parker and Iris, the study takes up a feminist theorisation and quest to problematise art and looks at the production of feminist art through a triad of home, everyday life and care work. In doing so, it brings these concepts with the debates of hegemonic masculinity operating in the art environment and creating a femininity and masculinity divide in the ways women artists produce or the extent to which they are valued as professionals whose value is assessed in relation to male artists. This surely creates a high and low art divide where the former is attached to men’s domain of production. The article points out the importance of combining creative production which is placed “high” and the necessities of daily life which are placed “low” in a hierarchical manner by discussing how the production of the female artist can be made in the defined conditions. In doing this, the article discusses the everyday labour at home to draw attention to social gender inequality where intellectual production is represented as a masculinity norm. Thus, it challenges the definition of the genius-male artist presented as the ideal model of art production, arguing how it becomes a product of hegemonic masculinity in the art landscape. The paper offers a critique of this art space creating a gender hierarchy, producing the dynamics of masculinities and the processes creating social embodiment of the art production. The fact that women feel obliged to adopt the masculinity and femininity division of intellectual production and social reproduction is discussed through the “angel at home” conceptualisation of Virginia Woolf. This conceptualisation gives us a unique perspective to focus on the art production at home and analyse the limits of art production. Taking KRE as an example of Turkish feminist collective who use home as the new emerging space for intellectual art production and space for resistance to patriarchal norms in art, the paper highlights changing contemporary art canon, dynamics and forms of production.

Anahtar Kelimeler

daily life, home, care, high-low art, feminist art

Kaynakça

• Anonim, URL: https://www.moma.org/collection/works/88937 [E.T.: Mayıs 2021]
• Benholdt-Thomsen, V. (2008). Neden Üçüncü Dünya’da Da Hâlâ Ev Kadınları Yaratılıyor? Son Sömürge: Kadınlar. (Y. Temürtürkan, Çev.) İstanbul: İletişim, 245-257.
• Berger, J. (1995). Görme Biçimleri, (Çev.: Y. Salman), 6. b., İstanbul: Metis Yay.
• Buckberrough, S., Miller-Keller, A. (1998) Mierle Laderman Ukeles-Matrix 137. URL: http://www.thewadsworth.org/wp-content/uploads/2011/06/Matrix-137.pdf [Erişim: Mayıs 2021]
• Chatzidakis, A, Hakim, J., Littler, J., Rottenberg, C., Segal, L. (2021). Bakım Manifestosu: Karşılıklı Bağımlılık Politikası. (G. Acar Savran, Çev.) Ankara: Dipnot Yayınları.
• Currey, M. (2019). Günlük Ritüeller: Büyük Eserlerin Yaratıcıları Nasıl Çalışır? (T. Er, Çev.) İstanbul: Kolektif Kitap.
• Currey, M. (2020). Günlük Ritüeller II: Yaratıcı Kadınlar Nasıl Çalışıyor? (B. O. Doğan, Çev.) İstanbul: Kolektif Kitap.
• Dastarlı, E. ve Cin, M. (2021, 11 Mart). Feminist Sanatın Kolektif Üretimi: KRE. Çatlakzemin. URL: https://catlakzemin.com/feminist-sanatin-kolektif-uretimi-kre/ [Erişim: Mayıs 2021]
• De Beauvoir, S. (2010). The Second Sex. (C. Borde, S. Malovany-Chevallier, Translate), New York: Vintage eBooks.
• De Certeau, M., Giard, L. ve Mayol, P. (2009). Gündelik Hayatın Keşfi II: Konut, Mutfak İşleri. (Ç. Eroğlu, E. Ataçay, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi.
• Elkin, L. (2018, 4 May). Womanhouse. Artreview. URL: https://artreview.com/ar-april-2018-feature-womanhouse/ [Erişim: Mayıs 2021]
• Esquivel, J.C. (2019). Feminist Subjectivities in Fiber Art and Craft – Shadows of Affect. London: Routledge.
• Gilligan, C. (1982). In a Different Voice: Psychological Theory and Women’s Development. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
• Gouma-Peterson, T. ve Mathews, P. (2008). Sunuş: Sanat Tarihinin Feminist Eleştirisi. Sanat Cinsiyet: Sanat Tarihi ve Feminist Eleştiri. (E.Soğancılar, Çev.), (A. Antmen, Ed.) İstanbul: İletişim Yayınları, 13-117.
• Gürbilek, N. (2021, 26 Şubat). Örme Biçimleri. 5harfliler. URL: https://www.5harfliler.com/orme-bicimleri/ [Erişim: Mayıs 2021]
• Hartley, G. 2017. Women Aren’t Nags - We’re Just Fed Up. https://www.harpersbazaar.com/culture/features/a12063822/emotional-labor-gender-equality/
• Hartley, G. (2021, 5 Mayıs). Bizler dırdırcı değiliz, yalnızca yorgunuz! (E. Bayrak, Çev.) Çatlakzemin. URL: https://www.catlakzemin.com/bizler-dirdirci-degiliz-yalnizca-yorgunuz/ [Erişim: Mayıs 2021]
• Höch, H. (2011). Ressam. Sanat ve Kuram 1900-2000 Değişen Fikirler Antolojisi, (C. Harrison ve P. Wood, Ed.) (S. Gürses, Çev.) İstanbul: Küre Yayınları, 355-357.
• Korsmeyer, C. (2013) Feminist Estetik, Özne Felsefe ve Bilim Yazıları: Feminizm ve Felsefe. (Ş. Gece, Çev.), (10/18) 321-325.
• Laderman Ukeles, M. (2011). Bakım Sanatı Manifestosu. Sanat ve Kuram 1900-2000 Değişen Fikirler Antolojisi. (S. Gürses, Çev.) (C. Harrison ve P. Wood, Ed.) İstanbul: Küre Yayınları, 965-966.
• Le Guin, U. K. (2020). Balıkçı Kadının Kızı. Kadınlar Rüyalar Ejderhalar, (N. Gürbilek, Çev.) (D.Erksan, B.Somay, M.Gürsoy Sökmen, Yay.Haz.) İstanbul: Metis, 105-134.
• Lefebvre, H. (2007). Modern Dünyada Gündelik Hayat. (I. Gürbüz, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Leuillot, P. ve Thuillier, G. (1977). Pour une hisıoire du quoıidien au XIX’ siecle en Ni11emais. Paris ve La Haye: Mouton, XI-XII.
• Lippard, L. (1980). Sweeping Exchanges: The Contribution of Feminism to the Art of the 1970s, Art Journal XL, Fall/Winter. 362-365.
• Mies, M. (2008). Sunuş. Son Sömürge: Kadınlar. (Çev.: Y. Temürtürkan), 9-24, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nochlin, L. (2008). Neden Hiç Büyük Kadın Sanatçı Yok?, Sanat/Cinsiyet: Sanat Tarihi ve Feminist Eleştiri (Çev.: Ahu Antmen), 119-159, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Nochlin, L. (2020). Kadınlar, Sanat ve İktidar, (Çev.: S. Evren), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Parker, R. (2007). Killing the angel in the house: creativity, femininity, and aggression. Key Papers in Literature and Psychoanalysis. (P. Williams, G. O. Gabbard, Ed.) London: Routledge.
• Russell Hochschild, A. (2021). The Managed Heart: Commercialization of Human Feeling – Updated with a New Preface. Los Angeles/London: University of California Press.
• Woolf, V. (1991). Kadınlar İçin Meslekler, Metis Çeviri, (F. Doğan, Çev.) 14, 94-97.
• Woolf, V. (2015). Kendine Ait Bir Oda, (S. Öncü, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Young, I.M. (2005). House and Home: Feminist Variations on a Theme. On Female Body-Experience: “Throwing like a girl” and other essays. New York: Oxford University Press, 123-154.