Miletus Wares Uncovered in the Byzantine Cistern at İzmir-Kadifekale (Acropolis of Smyrna)

Yıl 2021, Cilt: 30 Sayı: 2, 1301 - 1333, 20.12.2021

Lale Doğer , Dilek Maktal Canko

https://doi.org/10.29135/std.952708

Öz

In this study, “Miletus Ware” ceramic finds, having survived in a partially preserved form until today and obtained from the research excavation of the Byzantine cistern (2015) in Izmir Kadifekale (Acropolis of Smyrna) are introduced. Despite a couple of pre-Byzantine and Late Byzantine ceramics; 16 pieces of finds were extracted as mixed together mostly with one color glazed, multicolor glazed sgraffito and unglazed Principalities period ceramics. In general terms, it is red colored paste micaceous, with black and white particles, medium hardness and has small pores. The pastes of only two finds are distinguished from the others by their abundant micaceous and soft-medium hardness. All of them are broken and incomplete and belong to open pots with ring bases. In general, they are productions with red micaceous paste, cream-white lining on the inner surface and transparent, colorless glazed, except for one turquoise blue color. The presence of transparent-colorless glaze is observed in two finds on the slipped outer surfaces. There are also finds that have green glaze on the outer surface.
In the history of Anatolian ceramics, the new information added to date about this group, which was introduced as “Miletus Ware”, based on the production findings and discoveries in Milet (Aydın) for the first time by F. Sarre in 1935, has both diversified the production sites and expanded distribution areas. Although some common data from all production centers in terms of vessel forms and decoration repertoires make the origin of the finds difficult at first glance, information about slip and paste structures has begun to determine a criteria. In addition to visual evaluations, the archaeometric determinations have been important. In the archeometric research on the production groups of Miletus wares, although the productions of Bergama were covered with a slip made of clay rich in silica additives, the findings of Iznik production have not been localized yet; also it was determined that the slips of the Ephesus, Milet, and Sardes samples were no longer clay based, but were mostly made of ground quartz grains, bound together by a glassy phase and a small amount of clay. Archaeometric study on Western Anatolian Miletus ware type ceramics revealed that regardless of the production group, glazes contain less lead, on the other hand it was found alkalis, especially sodium, is rich at an average of 15% by weight.
Kadifekale finds were produced in more than one place in important centers and especially in Western Anatolia during the Principalities and Early Ottoman periods in Anatolia and were widely demanded; and İzmir was included in the demand centers of Miletus wares. An extensive data analysis based on published finds in order to define the production place and date of the Kadifekale finds, even relatively for now, reveals that they are closer to the Kütahya and Bergama productions in terms of paste, lining and glaze properties. Archaeometric studies are needed on this subject.
The finds from the Kadifekale Byzantine Cistern of Miletus wares that have not been found anywhere else in Izmir until now must belong to the middle of the 14th century or the middle of the 15th centuries; and they are also important in terms of being the archaeological evidences of the Early-Turkish Principalities Period during the Turkization process of İzmir.

Anahtar Kelimeler

Smyma/İzmir, Acropolis/Kadifekale, Pottery, Miletus Type, Miletus Ware

İzmir Kadifekale (Smyrna Akropolisi) Bizans Sarnıcı Buluntusu “Milet Tipi” Seramikler

Öz

Bu çalışmada, İzmir Kadifekale’de (Smyrna Akropolisi) günümüze kısmen korunarak ulaşabilmiş Bizans sarnıcı araştırma kazısından (2015) ele geçen “Milet Tipi” seramik buluntular tanıtılmaktadır. Az sayıda Bizans öncesi ve Geç Bizans seramiğine karşılık; yoğun olarak tek renk sırlı, çok renk sırlı sgraffito ve sırsız Beylikler dönemi seramikleri ile birlikte karışık olarak ele geçen buluntular 16 adettir. Tümü kırık ve noksan olup halka kaideli açık kaplara aittir. Genel anlamda kırmızı mikalı hamurlu, iç yüzeyde krem-beyaz astarlı ve bir adet firuze renk dışında diğerleri şeffaf renksiz sırlı üretimlerdir. Üç parçada dış yüzeye yeşil sır uygulaması yapılmıştır. Korunan kısımlardan hareketle çoğu sıraltına kobalt mavi renkle bezelidir. İki buluntunun dış yüzeyinde korunan kahverengimsi-mangan/manganez moru renk iç yüzeylerde de iki renk boyama olabilecğini düşündürür. Çiçek, yaprak ve dallardan oluşmuş bitkisel karakterli bezemeler serbest fırça vuruşları ile oluşturulmuştur. Geometrik, geometrikleşmiş stize bitkisel yorumlar da vardır. Kadifekale buluntuları, Anadolu’da Beylikler ve Erken Osmanlı döneminde önemli merkezlerde ve özellikle Batı Anadolu’da birden fazla yerde üretilmiş, geniş alanda talep görmüş Milet tipi seramiklerin talep merkezlerine İzmir’i de eklemiştir. Kadifekale buluntularının üretim yeri ve tarihini şimdilik göreceli de olsa tanımlayabilmek için yayınlı buluntulara dayalı yapılan geniş analojik çalışma; buluntuları hamur, astar ve sır özellikleri bakımından Kütahya ve Bergama üretimlerine yakınlaştırmıştır. Bu konuda arkeometrik çalışmaya ihtiyaç vardır. Bezeme kompozisyonu olarak tanımlanabilenler Kütahya, Balat İlyas Bey Külliyesi, Edirne Zindanaltı ve İznik örneklerine benzer. Şimdiye değin İzmir’de başka bir yerde ele geçmemiş Milet tipi seramiklerin, Kadifekale Bizans Sarnıcı buluntuları 14.yüzyılın ortası-15.yüzyılın ortasına ait olmalıdır ve İzmir’in Türkleşme sürecinde Erken-Türk Beylikler Döneminin arkeolojik kanıtları olarak ayrıca önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Smyrna/İzmir, Akropolis/Kadifekale, Milet Tipi, Seramik

Kaynakça

• Abay, E.ve Dedeoğlu, F. (2012), Beycesultan 2007-2010 Yılları Kazı Çalışmaları Raporu, 33. Kazı Sonuçları Toplantısı, 4, Ankara, 303-330.
• Abay, E.ve Dedeoğlu, F. (2013), Beycesultan 2011 Yılı Kazı Çalışması Raporu, 34. Kazı Sonuçları Toplantısı 1, Ankara, 217-228.
• Altun, A.(1991), “İznik çini ve seramikleri”, Sadberk Hanım Müzesi, İstanbul, Vehbi Koç Vakfı, 8-48
• Altun, A. ve Aslanapa, O. (1995), İznik Çini Fırınları Kazısı 1994 Mevsimi Çalışmaları, XVII. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 411-427.
• Altun, A. (1998), Osmanlı’da Çini Seramik Öyküsü, İstanbul, İ.M.K.B. Yayınları.
• Altun, A.ve Aslanapa, O. (1998), İznik Çini Fırınları Kazısı 1996 Yılı Çalışmaları, XIX. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 625-640.
• Altun, A.ve Demirsar Arlı, B. (2004), İznik Çini Fırınları Kazısı 2002 Yılı Çalışmaları, 25. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 403-412.
• Altun, A.ve Demirsar Arlı, B. (2005), İznik Çini Fırınları Kazısı 2003 Yılı Çalışmaları, 26. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 255-264.
• Altun, A. (2007), İznik Kazıları ışığıda Osmanlı Çini ve Seramikleri, Anadolu’daTürk Devri Çini ve Seramik Sanatı, Ed. Gönül Öney- Zehra Çobanlı, İstanbul, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 309-325.
• Akarca, A. (1976), Çanakkale Kara Menderes Çevresindeki Eski Köy Yerleşmeleri, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi 30, 119-134.
• Altınsapan, E. ve Deveci, A. (2003), 2001 Yılı Bilecik Orhangazi Imareti ve Eski Pazar Mahallesi Çarşı Alanı Kazısı, 24. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara,209-222.
• Aslanapa, O. (1965a), Kırmızı Hamurlu İlk Osmanlı Keramikleri (Milet Tipi Denilen Keramikler), Ankara, Türk Kültürü III /30, 391-399.
• Aslanapa, O. (1965b), Anadolu’da Türk Çini ve Keramik Sanatı, İstanbul, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Aslanapa, O. (1969), Pottery and Kilns From The Iznik Excavations in: Forschungen Zur Kunst Asiens, In Memoriam Kurt Erdman, ed.O. Aslanapa-R.Naumann, İstanbul, 1969, 140-146.
• Aslanapa, O. (1985), İznik Çini Fırınları 1984 Çalışmaları, VII. Kazı Sonuçları Toplantısı, Ankara, 637-650.
• Aslanapa, O. (1986), İznik Çini Fırınları 1985 Çalışmaları, VIII. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 315-334.
• Aslanapa, O. (1988), İznik Çini Fırınları Kazısı, 1987 Yılı Çalışmaları, VIII. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 383-400.
• Aslanapa, O. (1989), İznik Çini Fırınları Kazısı 1988 Yılı Çalışmaları, XI. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 363-370.
• Aslanapa, O. Yetkin S, ve Altun A (1989), The Iznik Tile Kiln Excavations (The Second Round:1981-1988), İstanbul: The Historical Reserch Foundations.
• Aslanapa, O. (1993), İznik Çini Fırınları Kazısı 1992 Yılı Çalışmaları, XV. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 547-563.
• Bachmann, M. (2011), 2009 Yılı Kızılavlu Onarım Çalışmaları, 28. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 231-236.
• Batariuc, P. ve Dinu, N. (2008), “Vase tip Miletus descoperite la Suceava, strada Dragoş Vodă”, Romanii in Europa medievală (intre Orientul bizantin şi Occidentul latin), Studii in onoarea profesorului Victor Spinei (ed. D. Ţeicu, I. Candca), Ed. Istros, Brăila, 755-767.
• Batariuc, P. ve Dinu, N. (2018), “Kütahya Pottery Found at the Princely Court of Suceava”, 133-136. 15th International Congress of Turkish Art 16-18 September 2015.
• Bayar, S. (2016), Mardin Kalesi Arkeolojik Kazı Çalışmaları 2014, 24. Müze Kurtarma Kazıları Sempozyumu ve 1. Uluslararası Müzecilik Çalıştayı, Ankara, 479-508.
• Bilici, S. (2001), Alanya Tersanesi Seramik Buluntuları, V. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı ve Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler, Ankara, 107-132.
• Bilici, S. (2005), “Alanya-Tersane ve Kızıl Kule Çevresinden Bir Grup Sırlı Seramik”, Adalya IIII, 329-349.
• Bilici, S. (2006), Sırlı Seramik Sanatı, Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı (Ed. A. U. Peker-Z. K. Bilici), C.2, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 513-523.
• Böhlendorf Arslan, B. (2007), Beylikler Döneminde Milet’te Seramik Üretimi, Konya Kitabı X, Özel Sayı, Konya, 87-99.
• Böhlendorf Arslan, B. (2018), Gülpınar Pottery Again: Towards a Re-Evaluation of Local and Imported Wares, Ed. F.Yenişehirlioğlu. XIth Congress AIECM3 on Medieval and Modern Period Mediterranean Ceramics, Proceedings, (19-24 October 2015 Antalya), Vol. 1, Koç University VEKAM 2018, No.42, Dumat Ofset, Ankara, 279-290.
• Burlot, J.-Waksman, S.Y.- Böhlendorf-Arslan, B.-Vroom, J.-Japp, S ve Teslenko, I. (2018), The Early Turkish Pottery Productions in Western Anatolia: Provenances, Contextualization and Techniques, , Ed. F.Yenişehirlioğlu. XIth Congress AIECM3 on Medieval and Modern Period Mediterranean Ceramics, Proceedings, (19-24 October 2015 Antalya), Vol. 1, Koç University VEKAM 2018, No.42, Dumat Ofset, Ankara, 427-430.
• Crane, H. (1977), Preliminary Observations on the Glazed Pottery of the Turkish Period from Sardis, Crawford H. Greenewalt, Jr., Kubilây Nayir, Howard G. Crane and S. M. Goldstein, The Eighteenth Campaign at Sardis (1975), Bulletin of the American Schools of Oriental Research, No. 228, 51-52.
• Crane, H. (1987), Some Archaeological Notes on Turkish Sardis, Muqarnas, V. 4, 43-58.
• Çeken, M. (2007), Hasankeyf kazısı Seramik Fırınları, Atölyeleri ve Seramikleri, Anadolu’daTürk Devri Çini ve Seramik Sanatı, Ed. Gönül Öney- Zehra Çobanlı, İstanbul, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 245, 261.
• Çorum, B. (1976), 1974 Yılında Bursa Müzesi Tarafından Müsadere Edilen İznik Seramikleri, İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Yıllığı VI 1974-1975, İstanbul, 279-294.
• Çorum, B. (1983), Balık Figürlü Milet İşi Keramikler, Sanat Tarihi Yıllığı XII, Sayı: 12, İstanbul 1-4.
• Darga, A.M. (1993), Şarhöyük-Dorylaion Kazıları (1989-1992), XV. Kazı Sonuçları Toplantısı I, Ankara, 481-501.
• Demirci, İ. (2006), 2004-2005 yılları arasında İznik Roma Tiyatrosunda Ortaya Çıkarılan Erken Osmanlı Dönemi Milet İşi Seramikleri, (yayımlanmamış yüksek lisans tezi),.Çanakkale OnSekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirsar Arlı, B. - Altun, A. (2009), İznik Çini Fırınları Kazısı 2007 Yılı Çalışmaları, 30. Kazı Sonuçları Toplantısı, I, Ankara, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 359-376.
• Demirsar Arlı, B. (2011), İznik Çini Fırınları Kazısı 2009 Yılı Çalışmaları, 32. Kazı Sonuçları Toplantısı 4, Ankara, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 51-64.
• Demirsar Arlı, B. (2012a), İznik Çini Fırınları Kazısı 2010 Yılı Çalışmaları, 33. Kazı Sonuçları Toplantısı 3, Ankara, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 391-408.
• Demirsar Arlı, B. (2012b), İznik Çini Fırınları Kazısında Ele Geçen Milet İşi Olarak Tanınan Teknikteki Seramiklerin Değerlendirilmesi, Eskişehir, Uluslararası Katılımlı XV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, C. II, 85-92
• Demirsar Arlı, B. (2016), İznik Çini Fırınları Kazısı 2014 Yılı Çalışmaları, 37. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 507-516.
• Demirsar Arlı, B. (2017), İznik Çini Fırınları Kazısı 2015 Yılı Çalışmaları, 38. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 371-388.
• Demirsar Arlı, B (2018a), İznik Çini Fırınları Kazı Buluntulaırndan Çini Örneklerin Değerlendirilmesi, Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 578-594.
• Demirsar Arlı, B. (2018b), İznik Çini Fırınları Kazısı 2016 Yılı Çalışmaları, 39. Kazı Sonuçları Toplantısı 3, Ankara, 445-460.
• Demirsar Arlı, B. (2019), İznik Çini Fırınları Kazısı 2017 Yılı Çalışmaları, 40. Kazı Sonuçları Toplantısı 1, Ankara, 345-360.
• Dinu, N. (2010), “Ceramică Otomană Descoperită în Dobrogea”,  Pontica 43, 303-320.
• Dinu, N. (2016), “Ceramica otomana descoperita la Manastirea Putna”, Cercetari Arheologice la Manastirea Putna, 75-96.
• Doğan, S.ve Fındık E.F.ve Bulgurlu V. (2019), Demre/Myra Aziz Nikolaos Kilisesi Kazı, Koruma ve Onarım Çalışmaları-2017, 40. Kazı Sonuçları Toplantısı 3, Ankara, 365-380.
• Doğer, L. (1996), “Geçmişten Günümüze Kütahya Çiniciliği”, Antika&Dekorasyon ve Sanat Dergisi 34 İstanbul, 152-156.
• Doğer L. ve Armağan E. (2016), ”Erste Ergebnisse der archäologischen Untersuchungen des byzantinischen Aigai (Aiolis)”, Byzantinische Zeitschrift, Band 109, Heft 1, 9-32.
• Doğer L. ve Armağan E. (2020), “Amorium, Yukarı Şehir İç Sur Alanı Kazısından Geç Ortaçağ Sırlı Seramikleri Üzerine İlk Gözlemler”, Art Sanat Dergisi S: 14, 2020, 71-110.
• Doğer, L. ve Maktal Canko, D.Y.(2018) “Smyrna Akropolis’i (Kadifekale) 2015 Yılı Kazısından Bizans ve Beylikler Dönemi Seramikleri Üzerine İlk Gözlemler”, 22.Uluslararası Orta Çağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu/22 İstanbul, (24-26 Ekim 2018), Özet Kitabı. 134.
• Doğer L- Maktal Canko D. (2019a), İzmir Kadifekale 2015 Yılı Bizans Sarnıcı Seramik Buluntular, Smyrn/Izmir Kazı ve Araştırmaları III, Ed: H. Göncü, A Ersoy, D. S. Tanrıver, Ege Yay., İstanbul, 111-152.
• Doğer, L ve Maktal Canko, D. (2019b),Smyrna Akropolis’i (Kadifekale) 2015 Yılı Bizans Sarnıcı Kazısından Tek Renk Sırlı Beylikler Dönemi Seramiği, 23.Uluslararası Orta Çağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, Edirne (6-8 Kasım 2019), Özet Kitabı. Trakya Üniv. Yayın.no.219, Edirne, 64-65.
• Doğru, H. (2001), Osman Bey’in İlk Fethi: Karacahisar Kalesi Yüzey Araştırması 1999, 18. Araştırma Sonuçları Toplantısı I, Ankara, 41-50.
• Dönmez, A. (2010), Bursa Türk İslam eserleri Müzesi Koleksiyonundaki Seramikler, Yayınlanmmaış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Çanakkale.
• Elton, H. (2008), Göksu Archaeological Project 2005-2006, 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 237-250.
• Erdmann K. (1963), “Neue Arbeiten zur Turkischen Keramik”, Ars Orientalis, Volume V, Vol. 5, 191-219.
• Erdoğan, N. (2017), Cizre İçkale 2014-2017 Yılı Kazı Çalışmaları, 26. Müze Kurtarma Kazıları Sempoayumu, Ankara, 289-320.
• Ersoy, B. (2009), Kale-i Tavas (Tabae) 2007 Yılı Kazısı, 30. Kazı Sonuçları Toplantısı 3, Ankara, 41-56.
• Ersoy, B. (2010), Kale-i Tavas (Tabae) 2008 Yılı Kazısı, 31. Kazı Sonuçları Toplantısı 4, Ankara, 301-346.
• Ersoy, B. (2011), Kale-i Tavas (Tabae) 2009 Yılı Kazısı, 32. Kazı Sonuçları Toplantısı 3, Ankara, 122-134.
• Eser E. ve Akay B. (2013), Divriği Kalesi 2011, 34. Kazı Sonuçları Toplantısı 3, Ankara, 415-426.
• Ersoy, A. (2015), “Antik Smyrna-İzmir Kazı Araştırma ve Restorasyon Çalışmaları”, Smyrna/İzmir Kazı ve Araştırmaları 1. Çalıştay Bildirileri Ed: A. Ersoy-G. Şakar, İstanbul, 1-14.
• François, V. (2001), Éléments pour l’histoire ottomane d’Aphrodisias: la vaisselle de terre, Anatolia Antiqua 9, 147-190.
• Gök-Gürhan, S. (2007), A Study of Byzantine and Ottoman Ceramic Fragments Found by Surface Survey North and West of Yel değirmeni Mound 1997, The Madra River Delta: Regional Studies on the Aegan Coast of Turkey, Ed. Kyriacos Lambrianides and Nigel Spencer, The British İnstute at Ankara, 109-122.
• Gök Gürhan S. (2009), 1995-2009 yılları arasında Beçin Kazısı’nda Ortaya Çıkarılan Seramiklerin Değerlendirilmesi, Sanat Tarihi Dergisi XVIII/2, 45-70.
• Gök-Gürhan, S. (2011), 2007 ve 2008 Yıllarında Balat İlyas Bey Külliyesi’nde Yapılan Kazı ve Temizlik Çalışmalarında Ortaya Çıkarılan Seramikler, Balat İlyas Bey Külliyesi, İstanbul, Söktaş Yayınları, 301-321.
• Guionova, G. (2005), Le ”Miletus ware” de Choumen, Archeologia Bulgarica, of Archaeologia Bulgarica, 3, 87-94.
• Güler, A. (2004), Gelibolu Ilgardere Köyü Yüzey Araştırmasında Bulunan Seramik Ornekleri, 19. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 101-106.
• Hayes, J.W. (1992). Excavation at Saraçhane in İstanbul 2: The Pottery. Princeton Univercity Press.
• Harrison M., Fıratlı N. (1967), Excavations at Saraçhane in Istanbul: Fourth Preliminary Report, Dumbarton Oaks Papers , Vol. 21, 273-278.
• Harrison M., Fıratlı N. (1966), Excavations at Saraçhane in Istanbul: Second and Third Preliminary Reports, Dumbarton Oaks Papers, Vol. 21, 222-238.
• Karakaya H. (2010), Edirne (Hadrianopolis) Kalesi 2008 Yılı Kurtarma Kazıları, 18. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, Ankara, 105-133.
• Karakaya, H. (2011), Edirne (Hadrianapolis) Kalesi Zindanaltı 4 Pafta, 15 Ada, 21-53 Parseller 2009 Yılı Kurtarma Kazısı, 19. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, Ankara, 47-78.
• Kenar, A. (2015), Marmaray Projesi Kapsamında Yenikapı Kazılarında Ortaya Çıkarılan Osmanlı Keramikleri (15-17..yüzyıl), Medeniyet Sanat, İMÜ Sanat ve Tasarım Fakültesi, S: 1, 115-154.
• Konyar E., Avcı C., Paşayiğit D., Tan A. ve Tümer H. (2016), Eski Van Şehri, Kalesi ve Höyüğü 2014 Yılı Kazı Çalışmaları, 37. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 573-590.
• Kontogiannis N.D. ve Arvaniti S. (2007), “The Medieval Kato Kastro (Lower Castle) of Andros: Excavation Data and Ceramic Material”, Çanak, BYZAS 7 (Ed. B. Böhlendorf-Arslan – A.O. Uysal – J. Witte-Orr), İstanbul, 349-362.
• Kürkman G. (2005), Toprak, Ateş, Sır Tarihsel gelişimi, atölyeleri ve ustalarıyla Kütahya Çini ve Seramikleri, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Yayını: İstabul.
• Lane, A. (1947), Early İslamic Pottery: Mesopotamia, Egypt and Persia, London, Faber and Faber.
• Lane, A. (1957), Later İslamic Pottery: Persia, Syria, Egypt, Turkey, London, Faber and Faber.
• Metin, M. (1997), Ulus Kazısı 1995, VII. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, Ankara, 199-220.
• Niewöhner, P. (2016), “Der Bischofspalast von Milet.” Archaologischer Anzeiger 2015/2, 181-273.
• Orhanlı, O. (2018), Anadolu Türk Mimarisinde Bezeme Unsuru Olarak Seramik Kullanımı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Otto-Dorn, K. (1957), Turkische Keramik, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Öney, G. (2007), Beylikler Devri Sanatı XIV-XV. Yüzyıl (1300-1453), İstanbul, Türk Tarih Kurumu.
• Özgen H, M. (2018), Balıkesir İli Burhaniye, Gömeç ve Ayvalık İlçeleri “Adramytteion Egemenlik Alanı” 2015-2016 Yılları Arkeolojik Yüzey Araştırması, 35. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 219-242.
• Özkul, N. (1999), Miletus Wares Found in İznik Roman Theatre Excavations, Art Turc/Turkish Art 10.Th. International Congress of Turkish Art (17-23 Septembre 1995), Peoceeding, Geveve, 547-554.
• Özkul Fındık N. (2001a), İznik Roma Tiyatrosu Kazı Buluntuları (1980-1995) Arasındaki Osmanlı Seramikleri, T.C. Kültür Bakanlığı, Tğrk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Özkul Fındık, N. (2001b), Erken Osmanlı (Milet Tipi) Seramiklerde Bilinmeyen Bazı Örnekler, V. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı ve Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler, Ankara, 419-436.
• Özkul Fındık, N. (2002), Osmanlı Seramik Sanatı, Türkler Ansiklopedisi, C. 12 Osmanlı, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 605-620.
• Özkul Fındık, N. (2003), VII. Turkish Glazed Pottery. In Lightfoot C.S. (ed.). Amorium Report II. Research Papers and Technical Reports. BAR International Series 1170. Oxford: BAR, 105—118, 205—211.
• Özkul Fındık, N. (2007), Beylikler ve Erken Osmanlı Devri Seramik Sanatı, Anadolu’daTürk Devri Çini ve Seramik Sanatı, Ed. Gönül Öney- Zehra Çobanlı, İstanbul, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 233-241.
• Özkul Fındık, N.(2008). Hasankeyf Seramikleri (2004-2006), Ankara: Çardaş Yayıncılık.
• Özkul Fındık, N. (2013), Artuklu-Eyyubi Dönemlerinde Hasankeyf’te Seramik Atölyeleri ve Üretimleri, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C: 30/2, 43-59.
• Özkul Fındık, N. (2014a), Anadolu Arkeolojisinde Bazı Seramik Oyuncaklar (XII-XV. Yüzyıllar), Milli Folklor, S.101, 252-264.
• Özkul Fındık, N. (2014b), İznik Sırlı Seramikleri Roma Tiyatrosu Kazısı (1980-1995), Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara.
• Öztaşkın, M. (2017), Byzantine and Turkish Glazed Pottery Finds from Aphrodisias, Glazed Pottery of the Mediterranean and the Black Sea Region, 10th-18th Centuries Volume 2, Ed: Sergei Bocharov, Véronique François, Ayrat Sitdikov, 165-188.
• Paker, M. (1965), Anadolu Beylikler Devri Keramik Sanatı, Sanat Tarihi Yıllığı I, 155- 182.
• Parman, E. (2003), Eskişehir-Karacahisar Kalesi 2001 Yılı Kazı Çalışmaları, 24. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 69-80.
• Pektaş, K ve Cirtil S, Büyükgün B. (2019), Beçin Kalesi 2017 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları, 40 Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 507-518.
• Pektaş K.-Cirtil S. Ve Büyükgün Çelebi B. (2020), Beçin Kalesi 2018 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları, 41. Kazı Sonuçları Toplantısı 3, Ankara, 21-34.
• Pirson, F. (2007), Pergamon - Yeni Araştırma Programı ve 2005 Yılı Çalışmaları, 28. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 493-512.
• Polat, T. (2016), “Milet İşi Seramiklerde Form Tipolojisi Üzerine Bir Deneme”, Sanat Tarihi Dergisi XXV/2, 213-247.
• Rice, D.T. (1965), Byzantine Glazed Pottery.
• Sarre, F. - Wulzinger, K. ve Wittek, P. (1935), Das Islamiche Milet, Berlin/Leipzing.
• Smith R. ve Öğüş E. (2017), Aphrodisias 2015, 38. Kazı Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 17-34.
• Şahin, F. (1980), Kütahya Çini-Keramik Sanatı ve Tarihinin Yeni Buluntular Açısından Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Yıllığı IX-X, 259-286.
• Tarhan, M.T. (1988), Van Kalesi ve Eski Van Şehri Kazıları 1987, X. Kazı Sonuçları Toplantısı I, 369-428.
• Tül, Ş. (2008), Nekropolis Kazısı, Aigai 200-2006 Yılı Kazıları, Ersin Doğer ve diğ., 29. Kazı Sonuçları Toplantısı 1, Ankara, 207-232.
• Türe, S. (2014), Ayasuluk Kalesi Doğu Kapısı Çevresindeki 2000-2002 Kurtarma Kazılarından Ele Geçen Seramikler, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Uysal, A.O. (2008), Ezine-Akköyde Tarihi Anıtlar ve Seramikçilik, Ezine Değerleri Sempozyumu (29-30 Ağustos 2008), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yayınları, 1-26.
• Uysal, A. O. (2009a), Çanakkale İli Ortaçağ ve Türk Dönemi Yüzey Araştırması 2007 Yılı Çalışmaları, 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2, Ankara, 231-242.
• Uysal, A.O. (2009b), Akköy: tarih ve seramik, XI. Ortaçağ-Türk Dönemi Kazı Sonuçları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (17-19 Ekim), İzmir. 401-412.
• Vroom, J. (2005), Medieval Pottery From The Artemision in Ephesus: Imports and Locally Produced Wares, Spatantike und mittelalterliche Keramik aus Ephesos, Frederic Krinzinger, Österreichischen Akademie Der Wissenchaften 13, Wien, 17-49.
• Vroom, J., Fındık E (2015), “The Pottery Finds”, Die Türbe im Artemision Ein frühosmanischer Grabbau in Ayasuluk/Selçuk und sein kulturhistorisches Umfeld, Österreichisches Archäologisches Institut Sonderschriften Band 53, 205-292.
• Vroom, J. (2018), Big City Medieval Ceramics From Old and Recent Excavations in Ephesus(Turkey), Ed. F.Yenişehirlioğlu. XIth Congress AIECM3 on Medieval and Modern Period Mediterranean Ceramics, Proceedings, (19-24 October 2015 Antalya), Vol. 1, Koç University VEKAM 2018, No.42, Dumat Ofset, Ankara, 383-396.
• Waksman, S.Y. (2014), “Long-term pottery production and chemical reference groups: examples from Medieval Western Turkey”, Late Hellenistic To Mediaevel Fine Wares of the Aegean Coast of Anatolia Their Production, Imitation and Use, Ed: Henryk Meyza, Varovie, 107-128.
• Watson, O. (2006), Ceramics From Islamic Lands, Kuwait National Museum The Al-Sabah Collection, London,, Thames& Hudson.
• Wolfgang Muller-Wiener, “Milet, 1977. Vorbericht uber die Arbeiten des Jahres 1977”, Istanbuler Mitteilungen, 29, 1979.
• Yalman, B. (1981), İznik Tiyatro Kazısı 1980, III. Kazı Sonuçları Toplantısı, Ankara, 31-34.
• Yalman, B. (1982), İznik Tiyatro Kazısı 1981, IV. Kazı Sonuçları Toplantısı, Ankara, 229-235.
• Yalman, B. (1983), İznik Tiyatro Kazısı, V. Kazı Sonuçları Toplantısı, Ankara, 215-220.
• Yalman, B. (1987), İznik Tiyatro Kazısı 1986, IX. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 299-328.
• Yalman, B. (1988a), İznik Tiyatro Kazısında Bulunan Seramik Fırın, Sanat Tarihi Yıllığı s: 13, 153-198.
• Yalman B. (1988b), İznik Tiyatro Kazısı, 1987, X. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 339-382.
• Yalman, B. (1989), İznik Tiyatro Kazısı 1988, XI. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 301-324.
• Yalman, B. (1990), İznik Tiyatro Kazısı, 1989, XII. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 379-404.
• Yalman, B. (1991), İznik Tiyatro Kazısı 1990, XIII. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 377-402.
• Yalman, B. (1992), İznik Tiyatro Kazısı 1991, XIV. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 181-204.
• Yalman, B. (1993), İznik Tiyatro Kazısı 1992, XV. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 425-454.
• Yalman, B. (1995), 1994 İznik Roma Tiyatrosu Kazısı, XVII. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 337-360.
• Yalman, B. (1996), İznik Tiyatro Kazısı Erken Osmanlı Seramik Buluntuları, Prof. Dr. Şerare Yetkin Anısına Çini Yazıları, İstanbul, Ed. Yıldız Demiriz, Sanat Tarihi Derneği Yayınları, 179-186.
• Yalman, B. (2002), 2001 İznik Tiyatro Kazısı, 24. Kazı Sonuçları Toplantısı I, Ankara, 127-138.
• Yalman, B. (2007), 2005 İznik Tiyatrosu Kazısı, 28. Kazı Sonuçları Toplantısı II, Ankara, 387-404.
• Yalman, B. (2008), 2006 Yılı İznik Tiyatro Kazısı, 29. Kazı Sonuçları Toplantısı III, Ankara, 37-54.
• Yılmaz, G. (2009), Edirne-Zindanaltı Kazılarında Bulunan Erken Osmanlı Seramikleri I, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, S.9., Ankara, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, 25-42.
• Yılmaz, G. (2010a), Edirne-Zindanaltı Kazılarında Bulunan Erken Osmanlı Seramikleri II, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, S.10, Ankara, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, 39-56.
• Yılmaz, G. (2010b), Edirne Dilaver Bey Kurtarma Kazılarında Bulunan Erken Osmanlı Dönemi Seramikleri, Uluslararası Katılımlı XIII. Ortaçağ Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildiri kitabı, 14-16 Ekim 2009, İstanbul, 2010, 721-726.
• Yılmaz G. (2012), Edirne Müzesi Osmanlı Seramikleri: Zindanaltı Buluntuları, Edirne Taşınır Kültür Varlıkları Envanteri 1, Edirne.
• Yılmaz, G. (2014), Ayasuluk Kalesi ve St. Jean Anıtı Kazılaırnda Bulunan Seramikler, Uluslararası Katılımlı XV. Ortaçağ Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildiri kitabı 18-20 Ekim 2012, Cilt: 2, Ed: Meryem Acara Eser, Ebru Bilget Fataha, Gülseren Koyun, Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları No: 152, Sivas, 863-871.
• Yılmaz, G. (2015), St. Jean (Aziz Yuhanna) Kilisesi Atrium Kazılarında Bulunan Seramik Eserler, Ed: Celal Şimşek, Bahadır Duman, Erim Konakçı. içinde. Mustafa Büyükkolancı’ya Armağan, Ege Yayınları, İstanbul, 767-779.
• Yörür, M. (2019), Kütahya Çini Müzesinde Bulunan 14. ve 15. yy. ait Milet İşi Seramikleirnin Kataloglanması, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Geleneksel Türk El Sanatları Anabilim Dalı.