İDARİ YARGILAMA HUKUKUNDA KESİN HÜKMÜN OLUMLU ETKİSİ

Yıl 2024, , 1657 - 1687, 18.09.2024

Alkım Aktaş İnam

https://doi.org/10.15337/suhfd.1515838

Öz

Uyuşmazlıkların nihayete kavuşmasını sağlayan kesin hüküm, hukuk devletinin olmazsa olmazı olarak hukukun temel prensipleri içinde karşımıza çıkmaktadır. İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda kesin hüküm ile ilgili bir düzenleme bulunmamaktadır. İdari Yargılama Usulü Kanunu içerisinde genel hükümlere dair bir düzenleme mevcut olmadığında ilk akla gelen Medeni Usul Kanunu’na atıf yapılıp yapılmadığının değerlendirilmesi olup, kesin hüküm konusunda atfa yer verilmemiştir. Bu sebeple idari yargı alanında kesin hükmün sonuçları konusunda belirsizlik hali sürmektedir. Kesin hüküm olumlu ve olumsuz olmak üzere iki etkiye sahiptir. Çalışmanın asıl konusu, kesin hükmün olumlu etkisi olan bağlayıcılık unsurudur. Çalışmada kesin hükmün olumlu etkisinin hukuki niteliği ayrıntılı olarak değerlendirilmiş olup, bağlayıcılığın sonuçları diğer yargı alanları ile mukayeseli olarak incelenmiştir. Değerlendirme yapılırken, idari yargılama alanında kesin hükmün bağlayıcılığının delil ve karine niteliği tartışılmış ve mahkemelerin verdiği kararların aynı yargı ve farklı yargı kolları üzerindeki sirayetine kapsamlı bir şekilde yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İdari Yargılama Hukuku, Karine, Kesin Hüküm, Kesin Delil, Mahkeme Kararları

Kaynakça

• AKCAN, Recep: “Yargıtay Kararlarındaki “Güçlü Delil” Kavramının Hukuki Niteliği”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 1-2, 2004, s. 7-24.
• AKKAN, Mine: “Medeni Usul Hukukunda Tarafların Farklı Olması Durumunda Kesin Hükmün Delil Niteliği”, Dokuz Eylül Üni-versitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, 2009, s. 3-61.
• AKKAŞ, Ahmet Hulusi: Ceza Muhakemesi Bağlamında Yargı Mercileri Kararlarının Birbirleri Üzerindeki Etkisi, Ankara 2016.
• AKTAŞ, Alkım: İdari Yargılama Hukukunda Yargılamanın Yenilenmesi, Ankara 2022.
• AKYILMAZ, Bahtiyar/SEZGİNER, Murat/KAYA, Cemil: Türk İdari Yargılama Hukuku, 9. Baskı, Ankara 2023.
• ARAS, Bahattin: “Sahtecilik İddiası Bakımından Hukuk ve Ceza Mah-kemesi Kararlarının Birbirine Etkisi”, TBB Dergisi, S. 124, 2016, 357-406.
• ARSLANDOĞAN, Birce: Medeni Yargılama Hukukunda Delil Tespiti, 2. Baskı, Ankara 2020.
• ATALI, Murat/ERMENEK, İbrahim/ERDOĞAN, Ersin: Medeni Usul Hukuku, Ankara 2018.
• ATALI, Murat: Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku, C. 3, 15. Baskı, Ankara 2017.
• ATAY, Ender Ethem: İdari Yargılama Hukuku, 2. Baskı, Ankara 2023.
• BELGİN GÜNEŞ, Derya: Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Etkileri, İstanbul 2019. BLOOMEYER, Arvved (Çeviren: YAZMAN, İrfan): “Kesin Hüküm Tesiri ve Sınırları”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 25, 1968, s. 225-238.
• CANDAN, Turgut: “Ceza Mahkemesinin Kararının Vergi Cezalarına Etkisi”,https://turgutcandan.com/2022/02/20/cezamahkemesinin kararinin-vergi-cezalarina-etkisi/#_ftnref5, 2022, (Erişim Tarihi: 12.04.2024).
• CİN KARAGÖZ, Emine: İdare Hukukunda Karine ve Varsayım, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2016.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan: “İdari Yargıda Kesin Hüküm”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 3, S. 1, 1999, s. 123-141.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan: İdari Yargılama Hukuku, Ankara 2023. (Yargı)
• DEMİR, Remzi: “Ceza Mahkemesi Kararının Hukuk Davasına Etkisine Teori ve Uygulama Açısından Bakış”, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 2, 2019, s. 259-283.
• ERDÖNMEZ, Güray: Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku, 15. Baskı, İstanbul 2017.
• GLAUSSNER, Irmgard: Zivilprozessrecht, 4. Baskı, Heidelberg 2018.
• GÖKPINAR, Mahmut: “Ceza Muhakemesinin Amaçlarından Biri Olarak Maddi Gerçeğe Ulaşmak “Maddi gerçeğe ulaşmak mı? Hükmi bir gerçeklik tesis etmek mi?”, Erciyes Üniversitesi Hu-kuk Fakültesi Dergisi, C. 18, S. 2, 2023, s. 962-999.
• GÜNGÖR, Devrim/OKUYUCU ERGÜN, Güneş: “Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 65, S. 4, 2016, s. 1951-1965.
• İYİLİKLİ, Ahmet Cahit: Hukuk Yargılamasında Kesin Hüküm, Ankara 2016.
• KALE, Serdar/KESER Salih: “Medeni Yargılama Hukukunda Delil Sistemi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 21, S. 2, 2015, s. 701-726.
• KAPLAN, Gürsel: İdari Yargılama Hukuku, 9. Baskı, Bursa 2023.
• KARAKAŞ, Fatma Tülay: “Karine Kavramı, Kanuni Karineler ve Varsayımlar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 62, S. 3, 2013, s. 729-759.
• KUNTER, Nurullah: Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, İstanbul 1981.
• KURU, Baki: Medeni Usul Hukuku, İstanbul 2016.
• KURU, Baki/ARSLAN, Ramazan/YILMAZ, Ejder: Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 25. Baskı, Ankara 2014.
• OĞURLU, Yücel: “Ceza Mahkemesi Kararının Disiplin Cezalarına Etkisi ve Sorunu "Ne Bis İn İdem" Kuralı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 52, S. 2, 2003, s. 101-124.
• ONAR, Sıddık Sami: İdare Hukukunun Umumi Esasları, C. 3, 3. Baskı, İstanbul 1966.
• ÖNEN, Ergun: Medeni Yargılama Hukuku, Ankara 1979.
• ÖZMUMCU, Seda: “Türk Hukukunda Yargıtay Kararları Işığında Re’sen Araştırma İlkesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hu-kuk Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 2, 2016, s. 145-171.
• POSSER, Herbert/WOLFF, Heinrich Amadeus/DECKER, Andreas: BeckOK VwGO, 69. Baskı, Münih 2024.
• SAENGER, Ingo: Zivilprozessordnung, 10. Baskı, Baden-Baden 2023.
• SELÇUK, Sami: “Medeni Usul Hukukunda Kesin Hüküm Şartları — Kesin Hüküm İtirazı”, Adalet Dergisi, C. 64, S. 11, 1973, s. 937-956.
• SOYASLAN, Doğan: Ceza Muhakemesi Hukuku, 5. Baskı, Ankara 2014.
• SUNAY, Süheyla Şenlen: İdari Yargılama Usulüne Hakim Olan İlkeler Karşısında İsbat ve Delil Hususları, İstanbul 1997.
• ŞENSÖZ MALKOÇ, Ebru: Aile Hukukuna İlişkin Yabancı Kararların Tanınması, Ankara 2017.
• TAN, Turgut/GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref: İdare Hukuku, C. 2, 8. Baskı, Ankara 2016.
• TANER, Tahir: Ceza Muhakemeleri Usulü, İstanbul 1950.
• TELLİ, S. Tekin: “İdari Yargıda Kesin Hüküm”, İdare Hukuku ve İdari Yargı ile İlgili İncelemeler III, 1980, s. 99-130.
• TOSUN, Öztekin: Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri, C. 1, 3. Baskı, İstanbul 1981.
• TÜRKOĞLU ÜSTÜN, Kamile: İdari Yargılama Usulüne Hakim Olan İlkeler, Ankara 2019.
• ULUKAPI, Ömer: “Yargıtay Kararları Işığında Medeni Usul Hukukunda Yargılamaya Hakim Olan İlkelerden Taraflarca Hazırlama İlkesi” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6, S. 1-2, Prof. Dr. Süleyman Arslan’a Armağan, 1998, s. 713-732.
• ULUSOY, Ali D.: İdari Yaptırımlar, İstanbul 2013.
• UMAR, Bilge: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, Ankara 2014.
• YASİN, Melikşah: İdari Yargılama Usulünde İspat, İstanbul 2015.
• YILDIRIM, Mehmet Kamil: Medeni Usul Hukukunda Delillerin Değerlendirilmesi, İstanbul 1990. YURTCAN, Erdener: Ceza Yargılaması Hukuku, İstanbul 1996.