Narrated Adjective-Verb Suffixes in “Yûsuf ü Zelihâ”

Year 2012, Volume: 2 Issue: 2, 93 - 102, 09.01.2013

Hülya Aydın

Abstract

In this study, narrated adjective-verbs which are named "indefinite past time, past time with” – miş”, or narrated- past tense," "have been indefinited in the 13th century Anatolian Turkish in “Yūsuf u Zelįhā”. These affixes which are defined have been considered with functions of adjective verbs.Within this functions, this suffixes also have some functions as “blame, compliment, separation from others , fact , doubt, Forecasting, Description, identified as”. To identify sub-functions of adjectives verbs in a similar way to better account for detecting and poetry such arts as poetry. Because the genitive adjective, verb-determinated (principal elements of auxiliary elements) we can better understand a work of relevance to us through sub-functions provides benefits to the point. Meaning of the sentence identified sub-functions are also discussed in the context of a sentence without departing from the meaning. So also said that there is one side open to interpretation. Again, considering the sub-functions, tried to keep thinking mirrors the structure of feeling of the period, (rumor) has allowed determination of a portion of sub-functions encountered in sentences. 

Keywords

Narrated adjective-verb, Thirteen century Anatolian Turkish, indefinite past time, past time with” –miş”, tenses

“Yûsuf u Zelihâ”da Rivâyet Sıfat Fiil Ekleri

Abstract

Bu çalışmada, gramerciliğimizde genel olarak “belirsiz geçmiş zaman”,”-miş’li geçmiş zaman”, “duyulan geçmiş zaman”, “öğrenilen geçmiş zaman” veya “rivâyet geçmiş zaman” isimleriyle anılan rivâyet sıfat fiil eklerinin, 13.Yüzyıl Anadolu Türkçesi eserlerinden olan “Yūsuf u Zelįhā” da tespiti söz konusudur. Tespit edilen ekler sıfat fiillerin görevleri göz önünde bulundurularak belirlenmiş ve bu fonksiyonlar dahilinde, rivâyet üst fonksiyonun “ayıplama, övgü, diğerlerinden ayırma, olgu, tahmin, takdir, tasvir, tespit” gibi alt fonksiyonlarını içerdiği tespit edilmiştir. Sıfat fiillerin alt fonksiyonlarını tespit etmek bir bakıma şiirde kullanılan söz sanatlarını tespit edip şiiri daha iyi anlayabilmeye benzer. Zira sıfat fiilin tamlayan- tamlanan (yardımcı unsurasıl unsur) münasebetinde oluşturduğu alt fonksiyonlar bize eseri daha iyi yorumlayabilmemiz noktasında fayda sağlamaktadır. Eserde tespit edilen alt fonksiyonlar da cümlenin anlamından çok uzaklaşmadan cümle bağlamında ele alınmıştır. Dolayısıyla yoruma açık bir tarafı da olduğu söylenebilir. Yine eserde tespit edilen alt fonksiyonlar göz önünde bulundurularak dönemin duygu ve düşünce yapısına ayna tutulmaya çalışılmış ve aktarım (rivâyet) cümlelerinde karşılaşılan alt fonksiyonların bir kısmının belirlenmesine olanak sağlamıştır. 

Keywords

Rivâyet sıfat fiili, 13. yüzyıl Anadolu Türkçesi, belirsiz geçmiş zaman eki, -miş’li geçmiş zaman eki, zaman ekleri

References

• Adalı, O. (1979). Türkiye Türkçesinde Biçimbirimler, Türk Dil Kurumu Yayınlan, Ankara,48.
• Banguoğlu, T. (2004). Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları,422.
• Bilgegil, K. (1982). Türkçe Dilbilgisi, 2. baskı, İstanbul: Dergah Yayınlan,,197-271.
• Demiray, K. (1970). “Bileşik Zamanlı Fiiller, Temel Dilbilgisi, İstanbul, 130.
• Deny, J. (1941). Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi), Maarif Vekâleti, 418.
• Dilçin, Dehri (1946). Yusuf ve Zeliha, Ankara: TDK.
• Ediskun, H. (1988). Yeni Türk Dilbilgisi, İstanbul, 195.
• Emre, Ahmet. C., (1945), Türk Dilbilgisi, TDK Yayınları, İstanbul,46.
• Eraslan, K. (1980). Eski Türkçede İsim-Fiiller, İÜEF, İstanbul,3
• Ergin, M. (1993). Türk Dilbilgisi, , 20. baskı, İstanbul:Bayrak Yayınlan,302.
• Ergin, M. (1985). Türk Dil Bilgisi, , İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 334-335.
• Gemalmaz, E. (1978 ). Türkmence Metinler, Atatürk Üniversitesi.
• Gencan, T. N. (1979). Dilbilgisi, , 4. Baskı,Ankara Türk Dil Kurumu Yayınları,352.
• Gencan, T. N. (2001). Dilbilgisi, Ankara: Ayraç Yayınları, 415.
• Gülensoy, T. (1989). Kütahya Yöresi ve Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük), TDK Yayınları, Ankara
• Gülensoy, T. (1995). Türkçe El Kitabı, Bizim Gençlik Yayınlan, Kayseri,186.
• Gülsevin, G. (1999). Türkiye Türkçesindeki Zaman ve Kip Çekimlerinde Birleşik Yapılar Üzerine, VII.
• Milletler Arası Türkoloji Kongresi, İstanbul. Gürbüz, F. Fiilleri Sıfat-Fiil Yapan Ekler midir, Kullanım mı TAED 44. Hacıeminoğlu, N. (2008). Karahanlı Türkçesi Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara,163.
• Hatipoğlu, V. (1974). Türkçede Eklerin Kökeni, Türk Dili,121.
• Hengirmen, M. (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara: EnginYayınevi, ,289.
• Karaağaç, G (2009). Türkçenin Söz Dizimi, İstanbul: Kesit Yayınları, ,137.
• Korkmaz, Z. (2003). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları, 909.
• Saraç, S. (1976). Fransızca-Türkçe Büyük Sözlük I-II, Ankara: TDK Yayınları, 938.
• TDK, (1934). “Gramer Islahatları”, Türk Dili, Seri: 1, S.7., Ağustos, Ankara: TDK Yayınları, ,9.
• TDK, (1940). Gramer (Kurambilim) Terimleri, Türk Dili, Türkçe FransızcaBelleten, Seri: II, Ankara,70.
• TDK, (1942). Felsefe ve Gramer Terimleri, TDK Yayınları, İstanbul,300.
• TDK, (1979). Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayınları, ,618.
• TDK, (1998). Türkçe Sözlük, Ankara: TDK Yayınları,.
• TDK, (2005). Türkçe Sözlük, Ankara:.TDK Yayınları,
• Timurtaş, F. K. (2005). Eski Türkiye Türkçesi,.,Ankara: Akçağ Yayınları,154.
• Topaloğlu, A. (1989). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Ötüken Yayınları, 91.
• Topçu, Ç. “Türkçede Fiilimsi Kategorisine Bağlı Sıfat Fiillerin Bir Sözlük Maddesi Olarak Ele Alınışı”, III. Uluslar arası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu 16-18 Aralık 2010, İzmir, Ocak 2011 İzmir, s. 871.
• Topçu, Ç. (2011). Türkçede Sıfat Fiil Kategorisi”,Sakarya Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim
• Dalı, Yeni Türk Dili Bilim Dalı, Basılmamış Doktora Tezi, Tez Danışmanı: Prof. Dr. Zikri TU- RAN,34. TS, (1979), TDK Yayınları, Ankara.
• Turan, Z. (2008). Gösterme Sıfat Fiili, Ahmet Bican Ercilasun Armağanı, Akçağ Yayınları, Ankara, 235
• Turan, Z. (1999). ”Türkçede Basit/Birleşik Çekim Ayırımıyla Sembolleşen Fiil Çekiminin Problemle- ri”,Journal of Turkish Studies, Volume:30/III, 279-292.
• Yıldız, O. (2008). Şeyyad Hamza,Yūsuf u Zelįhā, Ankara: Akçağ Yayınları.