Küresel Sosyal Sorumluluk Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Year 2015, Volume: 5 Issue: 3, 75 - 89, 27.11.2015

Enis Başer , Emin Kılınç

https://doi.org/10.19126/suje.43673

Cited By: 9

Abstract

Günümüzde karşı karşıya kalınan çevre kirliliği, ozon tabakasının incelmesi, küresel ısınma, nükleer facialar, savaş ve çatışmalar gibi küresel sorunların çoğu insan kaynaklı problemlerdir. Sadece insanları değil tüm doğayı ve canlıları etkileyen bu tür sorunların hem kaynağı hem de çözümü insandır. Bireyleri küresel sorunların çözümüne yöneltecek ve bu doğrultuda harekete geçirecek unsurlardan en önemlisi, bireylerin kendilerini bu durumdan sorumlu hissetmeleridir. Bu bağlamda bu araştırmada sorumluluk küresel bir bağlamda ele alınacaktır. Bu çalışmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının küresel sosyal sorumluluk düzeylerini ölçmeye yönelik geliştirilen ölçeğin geçerlik ve güvenirliğini incelemektir. Küresel sosyal sorumluluk ölçeğinin geliştirilmesi amacıyla öncelikle ilgili literatür (Berkowitz ve Lutterman, 1968; Ercan, 2009; Nakamura ve Watanabe-Muraoka, 2006; Öcal, Demirkaya ve Altınok, 2013; Önal, 2005; Starret, 1996) taranmış ardından sosyal sorumluluğu küresel boyuta taşıyacak evrensel değerler (Braithwaite ve Law 1985; Akt: Starret, 1996; Eisenberg 1986; Akt: Starret, 1996; Schwartz, 1992) göz önüne alınarak ölçek maddeleri oluşturulmuştur. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucu ölçeğin dört boyutlu bir yapı sergilediği bulunmuştur. Ölçeğin güvenirliğine ilişkin bulgular için Cronbach Alfa katsayıları hesaplanmış ve ölçeğin tamamında .89, ilk alt boyutunda (Eyleme Dönük Sorumluluk) .88, ikinci alt boyutunda (Ekolojik Sorumluluk) .74, üçüncü alt boyutunda (Özgeci Sorumluluk) .77 ve dördüncü alt boyutunda (Ulusal Sorumluluk) ise .73 bulunmuştur.

Keywords

Küresel sosyal sorumluluk, öğretmen adayları, ölçek geliştirme

References

• Berkowitz, L., ve Lutterman, K. G. (1968). The traditional socially responsible personality. The Public Opinion Quarterly, 32 (2), 169-185.
• Berman, S. (1990). Educating for social responsibility. Educational Leadership, 48 (3), 75-80.
• Bozkurt. S. (2009). Toplumsal sorumluluk ve bilinçlendirme kampanyaları: TEMA vakfı örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı:İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı:İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (14. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çelik, A. (2007). İşletmelerin sosyal sorumlulukları. İçinde C. C. Aktan (Ed) Kurumsal sosyal sorumluluk, işletmeler ve sosyal sorumluluk (s. 61-85). İstanbul: İgiad Yayınları.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve lisrel uygulamaları (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Dökmen. Ü., (2000). Yarına kim kalacak? Evrenle uyumlaşma sürecinde varolmak gelişmek uzlaşmak (12. Baskı). İstanbul: Sistem Yayınları.
• Duman, A. (2014). Okulların sosyal sorumluluk görevlerini yerine getirebilme yeterliliği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Eraslan, L. (2011). Bireysel sosyal sorumluluk ölçeğinin (BSS) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim - Kültür ve Araştırma Dergisi, 7 (24), 81-91.
• Ercan, B. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin sosyal sorumluluk anlayış ve uygulamaları: Antalya örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Eren, S. (2011). İlköğretim velilerinin okul yöneticilerinden sosyal sorumluluk görevlerine ilişkin beklentileri (Bağcılar ilçesi örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Güngör, C. R. (2010). Kurumsal sosyal sorumluluk kampanyalarının işletmeye olan katkıları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) İstanbul Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hull, D. L. (2002). The social responsibility of Professional societies. Metaphilosophy. 33 (5), 552-565. ISSN: 0026-1068.
• İşseveroğlu, G. (2001). İşletmelerde sosyal sorumluluk ve etik. Yönetim ve Ekonomi, 8 (2), 55-67.
• Kayış, A. (2014). Güvenilirlik analizi (reliability analysis). İçinde Ş. Kalaycı (Ed.) SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (s. 403-419). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Nakamura, M., ve Watanabe-Muraoka, A. M. (2006). Global social responsibility: developing a scale for senior high school students in Japan. International Journal for the Advancement of Counselling, 213-226.
• Öcal, A., Demirkaya, H., ve Altınok, A. (2013). İlköğretim öğrencilerine yönelik sosyal duyarlılık ölçeğinin geliştirilmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3 (1), 67-76.
• Önal, Ş. H. (2005). Bir sorumluluk eğitim programının lise dokuzuncu sınıf öğrencilerinin sorumluluk düzeylerine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Özen, Y. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kişisel ve sosyal sorumluluk yordayıcılarının incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Öztürk, M. (2003). Fonksiyonları açısından işletme ve yönetim. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• Pelit, E., Keleş, Y., Çakır, M. (2009). Otel işletmelerinde sosyal sorumluluk uygulamalarının belirlenmesine yönelik bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16 (2), 19-30.
• Richardson, P. (2012). Teaching with a global perspective. Inquiry: The Journal of the Virginia Community Colleges, 17 (1), 43–50.
• Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. Advances in experimental social psychology, 25 (1), 1-65.
• Sert, N. Y. (2012). Türkiye’de özel sektörün kurumsal sosyal sorumluk anlayışına ilişkin yarar algısı: Kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetlerinin duyurulmasında web sitelerinin kullanılması. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 3 (9), 31-50. ISSN: 1309-1581.
• Sezer, T. (2008). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde sorumluluk değerinin öğretimine ilişkin öğretmen görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Starret, R. H. (1996). Assessment of global social responsibility. Psychological reports, 535-554.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Şirin, H. (2005). Öğrencilerin sosyal sorumluluklarının geliştirilmesinde öğretmenlerin rolü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 301-316.
• Tam, T. S., ve Yeung, S. (1999). Altruism, social responsibility, and government support for social welfare. Asia Pacific Journal of Social Work and Development, 79-95.
• TDK. ( 2014, 8 Aralık). Güncel Türkçe Sözlük. ttp://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com _gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5485750e017cd6.12226534 adresinden erişilmiştir.
• Torlak, Ö. (2003). Pazarlama ahlakı. (2. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Torlak, Ö. (2007). Pazarlama ahlakı : Sosyal sorumluluklar ekseninde pazarlama kararları ve tüketici davranışlarının analizi (4 Baskı). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Vural, Z. B., ve Coşkun, G. (2011). Kurumsal sosyal sorumluluk ve etik. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1 (1), 61-87. ISSN: 2146-3301.
• Wildowicz-Giegiel, A. (2014). The evolution and The New frontiers of social responsibility accounting. Problems Of Management In The 21st Century, 9 (1), 95-102. ISSN:2029-6932.
• Yavuzer, H. (1995). Ana-Baba ve Çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yılmaz, K. (2006). Örgütlerin sosyal sorumlulukları: Kavramsal bir çözümleme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 65-79. ISSN:1302-8944.
• Yılmaz, K. (2011). Egitim fakültelerinin sosyal sorumlulugu ve topluma hizmet uygulamaları dersi: Nitel bir araştırma. Kuramsal Eğitimbilim, 4 (2), 86-108.