How Do Teachers and Students Perceive Human Rights, Citizenship and Democracy Course?

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 1, 223 - 241, 15.04.2017

Nur Leman Balbağ Ömür Gürdoğan Bayır Arife Figen Ersoy

https://doi.org/10.19126/suje.292757

Cited By: 7

Öz

“Human Rights, Citizenship and Democracy” is a course that began to be delivered as of the 2015-2016 school year and aims to teach elementary fourth graders the basic values related to human rights, citizenship and democracy. The aim of this study was to examine students and teachers' experiences and perceptions of the course “Human Rights, Citizenship and Democracy”. In the study, phenomenological research design was adopted in the scope of the qualitative research method. The participants were selected through the maximum diversity sampling technique. In this respect, the study was conducted with eight teachers and 20 students in three elementary schools where students with low, middle and high socio-economic status study in the Eskisehir province. The data were gathered by using the semi-structured interview technique. Thematic analysis was employed in the analysis of the data. As a result, it was found that the students perceived the course as functional since they mostly learned basic democratic values, they also perceived it as the Turkish course because an instructional model based on stories was mostly adopted, and traditional assessment techniques were insufficient in measuring students' gains regarding democratic values. In order to enhance the effectiveness of this course, it seems necessary to update the contents of the course curriculum as well as the coursebook, develop course materials, employ effective instructional methods, and inform teachers in this regard.

Anahtar Kelimeler

Human rights, citizenship, democracy, primary education, phenomenology

İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersini Öğretmenler ve Öğrenciler Nasıl Algılıyor?

Öz

“İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi” dersi 2015-2016 öğretim yılından itibaren uygulamaya konulan, ilkokul 4. sınıflarda öğrencilere insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi ile ilgili temel değerleri kazandırmayı amaçlayan bir derstir. Bu araştırmanın amacı, “İnsan hakları, yurttaşlık ve demokrasi” dersine ilişkin öğrenci ve öğretmenlerin deneyim ve algılarını irdelemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kapsamında olgu bilim deseni benimsenmiştir. Araştırmanın katılımcıları maksimum çeşitlilik örneklemesi tekniği ile belirlenmiştir. Bu kapsamda, araştırma Eskişehir il merkezinde yer alan alt, orta ve üst sosyoekonomik düzeyden öğrencilerin öğrenim gördüğü üç ilkokulda 8 öğretmen ve 20 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Verilerin analizinde tematik analizden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğrencilerin dersi temel demokratik değerleri çoğunlukla kazandığı için işlevsel olarak algıladığı, sadece öykülere dayalı bir öğretim modeli benimsenmesi nedeniyle Türkçe dersi gibi algıladığı, geleneksel değerlendirme tekniklerinin öğrencilerin demokratik değer kazanımlarını ölçmede yetersiz kaldığı görülmektedir. Bu dersin işlevselliğinin artırılması için, dersin öğretim programı içeriğinin yenilenmesinin yanı sıra ders kitabının yenilenmesi ve ders materyallerinin geliştirilmesi, etkin öğretim yöntemlerinin işe koşulması ve öğretmenlerin bilgilendirilmesi gerekli olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

insan hakları, yurttaşlık, demokrasi, ilkokul, olgu bilim

Kaynakça

• Acun, İ., Demir, M. ve Göz., N. L. (2010). Öğretmen adaylarının vatandaşlık yeterlilikleri ile eleştirel düşünme becerileri arasındaki ilişki. Journal of Social Studies Education Research, 1(1), 107-123.
• Acun, İ., Yücel, C., Önder, A. ve Tarman, B. (2013). Değerler: kim ne kadar değer veriyor? Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Kış (6/1), 194-196.
• Akar, C. (2016). Investigating the students’ perceptions of the democratic values of academicians. Journal of Social Studies Education Research, 7(1), 96-139.
• Arıkan, F. (2002). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersi programının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Bağlı, M. T (2013). Ara-disiplin olarak vatandaşlık ve insan hakları eğitimi: ilköğretim öğrencilerinin insan haklarına ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 38(169), 296-310.
• Balbağ, N. L. ve Gürdoğan Bayır, Ö. (2016). Etkili vatandaşlık ve çatışma çözme becerisi. Eğitim bilimlerinde yenilik ve nitelik arayışı içinde (ss.915-934). Ankara: Pegem Akademi.
• Balbağ, N. L. (2016). İlkokul sosyal bilgiler dersi bağlamında öğrenci ve öğretmenlerin küresel vatandaşlık algıları. (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Baştürk, N. (2011). İlköğretim 8. sınıf vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersi öğretim programı kazanımlarının öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Birzéa, C., Kerr, D., Mikkelsen, R., Froumin, I., Losito, B., Pol, M., Sardoc, M., Harrison, C. ve Baumgartl, B. (2004). All-European study on education for democratic citizenship policies. http://www.coe.int/T/E/Com/Files/Themes/ECD/-34k adresinden 15.04.2005 tarihinde alınmıştır.
• Branson, M. S. (1998). The role of civic education. http://www.civiced.org/articles_role.html adresinden, 01.07.2004 tarihinde alınmıştır.
• Center for Civic Education (CCE). (1997). National standards for civics and government. (Second Printing). California: Center for Civic Education.
• DfES. (Department for Education and Skills). (2004). A CPD handbook: Making sense of citizenship. http://www.citizenshipfoundation.org.uk/lib-res-pdf/0193.pdf. adresinden 01.10.2006 tarihinde alınmıştır.
• Elkatmış, M. (2012). İnsan hakları ve vatandaşlık ara disiplini kazanımlarının gerçekleşme düzeyi. Akademik Bakış Dergisi, 29, 1-20.
• Ersoy, A. F. (2007). Sosyal bilgiler dersinde öğretmenlerin etkili vatandaşlık eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Ersoy, A. F. (2012). Vatandaşlık eğitiminde ihmal edilen bir alan: Evde ve okulda çocuk haklarının eğitimi. International Online Journal of Educational Sciences, 4(2), 359-376.
• Ersoy, A. F. (2014). Active and democratic citizenship education and its challenges in social studies classrooms. Eurasian Journal of Educational Research, 55, 1-20.
• Ersoy, A. F. (2016). Fenonemoloji. A. Saban ve A. Ersoy (Eds). Eğitimde nitel araştırma desenleri içinde (ss.51-105). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ersoy, A. F. (2016). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersine ilişkin sosyal bilgiler öğretmenleri ve öğrencilerinin algısı. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(13), 67-83.
• Gömleksiz, M. N. ve Akyıldız, S. (2012). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersi öğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 41(196), 69-92.
• Göz, N. L. (2010). İlköğretimde demokrasi ve vatandaşlık eğitimi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Güdücü, H. S. (2008). İlköğretim programlarında yer alan vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersine ilişkin öğretmen algısına yönelik Manisa örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
• Gürdoğan Bayır, Ö., Göz, N. L. & Bozkurt, M. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarına göre sosyal bilgiler dersinde küresel vatandaşlık. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 145-162.
• Güven, S. ve Şahin, İ. F. (2010). Vatandaşlık ve i̇nsan hakları eğitimi dersi öğretmenlerinin nitelikleri ve karşılaştıkları problemler: erzincan i̇li örneği, Doğu Coğrafya Dergisi, 10, 213-226.
• Güven, S., Tertemiz, N., & Bulut, P. (2009). Vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimine yönelik sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 149.
• Kamber, T., Acun, İ. & Akar, C (2011). İlköğretim birinci kademe sosyal bilgiler öğretim programının uygulanabilirliği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 195-218.
• Karaman Kepenekçi, Y. (2005). A study of effectiveness of human rights education in Turkey. Journal of Peace Education, 2(1), 39-55.
• Katılmış, A., Ekşi, H. ve Öztürk, C. (2010). Sosyal bilgiler dersi kazanımlarıyla bütünleştirilmiş bilimsellik odaklı karakter eğitimi programının etkililiği, Journal of Social Studies Education Research, 1(1), 50-87.
• Kaya, B. ve Ersoy, F. (2014). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersinin sekizinci sınıf öğrencilerinde vatandaşlık algısının oluşması ile ilişkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 252-303
• Kaymakçı, S., Öztürk, M, Palancı, M. ve Kırpık, C. (2015). İlkokul öğretmenlerinin gözünden demokrasi ve insan hakları eğitimi M. Öztürk, A. Saydam ve M. Palancı (ed.). Demokrasi, yurttaşlık ve insan hakları eğitimi ilkokul 4. Sınıf için etkinlik örnekleri içinde (ss. 19-49). 1. Basım Kayseri: Orka matbaa. http://hre.erciyes.edu.tr/ek_web.pdf adresinden 25.04.2016 tarihinde alınmıştır.
• Kerr, D. (1999). Citizenship education in the curriculum: An international review. School Field, 10(3/4), 5-32. http://www.ibe.unesco.org/fileadmin/user_upload/Curriculum/SEEPDFs/kerr.pdf adresinden 15.03.2014 tarihinde alınmıştır.
• MEB (2015). Hayat Bilgisi Programı, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB (2005). Sosyal Bilgiler Programı 4-5. Sınıflar, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Morris, P., & Cogan J. (2001). A comparative overview: civic education across six societies. International Journal of Educational Research, 35, 109-123.
• Patrick, J. (1999). Education for constructive engagement of citizen in democratic civil society. C. Bahmueller & J. Patricck (eds). Principles and practices for democratic citizenship (Bloomington, Indiana, ERIC Claringhouse). http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED434866.pdf adresinden alın mıştır.
• Sağlam H. İ. ve Hayal, M. A. (2015). Sınıf öğretmenlerinin “İnsan hakları, yurttaşlık, ve demokrasi” dersinin ilkokul 4. sınıfta yer almasına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 207-217.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya, Ankara: Gönül Yayıncılık.
• Tarman, B. ve Kuran, B. (2014). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersindeki değerlerin öğrenilme düzeyleri ile çevre ilişkisi hakkında öğretmen görüşleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 293-319.
• Toraman, Ç. (2012). İlköğretim sekizinci sınıf vatandaşlık ve demokrasi eğitimi ders programının (2010) değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.) Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Torney-Purta, J. ve Vermeer, S. (2004). Developing citizenship competencies from kindergarten through grade 12: A background paper for policymakers and educators. http://www.ecs.org/html/projectsPartners/nclc/docs/DevelopingCompetencies.pdf adresinden 12.10.2005 tarihinde alınmıştır.
• Torney-Purta, J., Lehaman, R, Oswald, H. &Schulz, W. (2001). Citizenship and education in twenty-eight countries: Cvic knowledge and engagement at age fourteen. http://www.iea.nl/fileadmin/user_upload/Publications/Electronic_versions/CIVED_Phase2_Age_Fourteen.pdf adresinden 15.07 2016 tarihinde alınmıştır.
• Ulusoy, K. ve Erkuş, B. (2016). İlkokul 4. sınıfta “İnsan hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi” dersinin okutulmasına ilişkin sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(24), 1143-1172.
• Uyangör, N. (2008). İlköğretim 7. sınıf vatandaşlık ve insan hakları eğitimi programının değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(20), 68-95.
• Ülger, M. ve Yel, S. (2013). Ara disiplin alanı olarak insan hakları ve vatandaşlık eğitimi ile ilgili ilköğretim öğretmenlerinin yeterlik algıları. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 4(10), 19-32.