Üniversite Öğrencilerinin Sosyal İlgi Düzeyi Üzerinde Algılanan Anne-Baba Tutumlarının Etkisinin İncelenmesi: Benlik Saygısının Aracı Rolü

Year 2022, Volume: 12 Issue: 2, 281 - 301, 15.08.2022

Merve Akyıldız Abdi Güngör

https://doi.org/10.19126/suje.993831

Abstract

Sosyal ilgi kavramı kişinin toplumsallık duygusunu ifade ederken aynı zamanda kişinin toplumsal faydayı gözetmesi olarak ele alınmaktadır. Özellikle üniversite öğrencileri içinde bulundukları gelişim dönemi ve toplum içerisinde yer edinme çabaları açısından sosyal ilgi kavramı önem arz etmektedir. Dolayısıyla üniversite öğrencilerinin sosyal ilgi düzeylerini etkileyebileceği düşünülen faktörlerin araştırılması faydalı olacaktır. Bu araştırmanın amacı üniversite öğrencilerinin sosyal ilgi düzeyleri üzerinde algılanan anne-baba tutumlarının ve benlik saygısının etkisini araştırmaktır. Ayrıca bu araştırmada benlik saygısının anne-baba tutumları ve sosyal ilgi arasındaki ilişkide aracı rolü de araştırılmıştır. Bu çalışmaya 438 gönüllü üniversite öğrencisi katılmıştır. Araştırmada kullanılan veriler Demografik Bilgi Formu, Toplumsal İlgi Ölçeği, Algılanan Anne-Baba Tutum Ölçeği ve Rosenberg Benlik Saygısı ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Araştırma hipotez modeli yol analizi ile test edilmiştir ve araştırmada yeniden örnekleme yöntemi (bootstrapping) kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre benlik saygısı demokratik anne-baba tutumunun sosyal ilgi üzerindeki etkisinde kısmi, otoriter anne-baba tutumunun sosyal ilgi üzerindeki etkisinde ise tam aracı rol oynamıştır. Koruyucu anne-baba tutumunun sosyal ilgi üzerindeki doğrudan ya da dolaylı olarak bir etkisinin olmadığı saptanmıştır. Elde edilen veriler kuramsal çerçeve ve alanyazındaki çalışmalar açısından tartışılmış ve ilerideki araştırmalar için öneriler sunulmuştur.

Keywords

Sosyal İlgi, Anne-Baba Tutumları, Benlik Saygısı, Üniversite Öğrencileri, Aracı Etki

Examining the Effects of Perceived Parental Attitudes on the Social Interest Level in College Students: The Mediating Role of Self-Esteem

Abstract

Social interest refers to the individual's sense of community and social benefit. Especially for university students, social interest is important in terms of their developmental period and their efforts to gain a place in society. Therefore, it would be helpful to investigate the factors potentially affecting the social interest levels of university students. This study aimed to investigate the effects of perceived parental attitudes and self-esteem on social interest levels in university students. In addition, this study aimed to examine the mediating roles of self-esteem on the relationship between parental attitudes and social interest. The participants included 438 volunteer university students. The data were collected using the Demographic Information Form, Social Interest Index, Parental Attitude Scale, and Rosenberg Self-Esteem Scale. The hypothesis model was tested using path analysis and bootstrapping method. The results showed that self-esteem partially mediated the effect of democratic attitude on social interest and fully mediated the effects of authoritarian attitude on social interest. The results also revealed that the protective attitude did not have a direct or indirect effect on social interest. The results were discussed along with the theoretical framework and previous findings, and suggestions for future research were presented.

Keywords

Social interest, parental attitudes, self-esteem, college students, mediating role

References

• Ansbacher, H. L. & Ansbacher, R. R. (1956). The individual psychology of Alfred Adler: A systematic presentation in selections from his writings. New York, Basic Books.
• Balige, B.M. (2004). The relationship between self-esteem, social interest and optimism among young religious and seminarians in the catholic church (Doktora tezi). The Adler School Of Professional Psychology. Chicago, IL.
• Barlow, P. J., Tobin, D. J., & Schmidt, M. M. (2009). Social interest and positive psychology: Positively aligned. Journal of Individual Psychology, 65(3).
• Baumrind, D. (1966). Effects of authoritative parental control on child behavior. Child Development, 37(4), 887-907. doi:10.2307/1126611.
• Bettner, B.L. (2020). Are Alfred Adler and Rudolf Dreikurs relevant for parent today? The Journal Of Individual Psychology, 76(1), 70-78. doi: https://doi.org/10.1353/jip.2020.0018.
• Biricik, Z. (2011). Üniversite öğrencilerinde algılanan anne baba tutumları ile uyum düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Brown, J.D., Dutton, K.A. & Cook, K.E (2001). From the top down: Self-esteem and Self-evaluation. Cognition and Emotion, 15(5), 615-631. doi:10.1080/02699930143000004.
• Chandler, C.K. (1986). Validation of the Adlerian construct of perceived early childhood family influence. Texas Tech University, America.
• Crandall, J.(1980). Adler’s concept of social interest: Theory measurement and implication for adjustment. Journal of Personality and Social Psychology, 39(3), 481-95. doi:10.1037/0022-3514.39.3.481
• Çetin, C.N. & Güngör Aytan A. (2012). İlköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinin empatik beceri düzeyleri ile algıladıkları anne baba tutumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 473-488.
• Çınar, B. (2020). Depresyon, benlik saygısı ve denetim odağı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yakın Doğu Üniversitesi, Kıbrıs.
• Çiftçi Arıdağ, N. & Ünsal Seydooğulları, (2019). Lise öğrencilerinin yaşam doyumu ve yılmazlık düzeylerinin anne-baba tutumlarıyla ilişkisi açısından incelenme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(4), 1037-1060. doi: 10.16986/HUJE.2018038527.
• Çuhadaroğlu, F. (1986). Adölesanlarda benlik saygısı (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Darling, N. & Steinberg, L. (1993). Parenting style as context: An integrative model. Psychological Bulletin, 113(3), 487-496.
• Daugherty, D.A., Murphy, M.J. & Paugh, J. (2001). An examination of the Adlerian construct of social interest with criminal offenders. Journal Of Counseling Development, 79(1), 465-461.
• Demirsu, Ö. (2018). Üniversite öğrencilerinde algılanan ebeveyn tutumları ile sürekli kaygı düzeyi arasındaki ilişkide anksiyete duyarlılığının ve psikolojik dayanıklılığın aracı rolleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Işık Üniversitesi, İstanbul.
• Dobier, D.B. (1997). The relationship between self-esteem and social interestin young asian, hispanic and African-American adolescents (Doktora tezi). . The Adler School Of Professional Psychology. Chicago, IL.
• Doğan, T., Totan, T. & Sapmaz, F. (2009). Üniversite öğrencilerinde benlik saygısı ve sosyal zeka. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 235-247.
• Dokuyan, M. (2016). 12.sınıf öğrencilerinde algılanan anne baba tutumları ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Enstitüsü Dergisi, 2(2), 1-21.
• Ergüner-Tekinalp, B. & Terzi, Ş. (2014). Coping social interest and psychological birth order as predictors of resilience in Turkey. Applied Research Quality Life, 11(2), 509-524. doi: 10.1007/s11482-014-9378-3.
• Eriş, Y. ve İkiz, F.E. (2013). Ergenlerin benlik saygısı ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişki ve kişisel değişkenlerin etkileri. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(6), 179-193.
• Eroğlu, K. & Odacı, H. (2019). Ortaokul yedinci ve sekizinci sınıf öğrencilerinin sosyal anksiyete düzeyleri ile benlik saygıları, anne-baba tutumları, mükemmeliyetçilik özellikleri arasındaki ilişki. Turk J Child Adolesc Ment Health, 26(3), 108-115. doi:10.4274/tjcamh.galenos.2019.2018.08.023.
• Gall, M. D., Gall, J. P., & Borg, W. R. (2007). Educational research: An introduction (8th ed.). Boston: MA: Allyn & Bacon.
• Gökkaya, M. (2016). Bir grup üniversite öğrencisinde sosyal kaygı, depresyon ve anne-baba tutumları ile mükemmeliyetçilik eğilimleri ve üniversiteye uyum arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Işık Üniversitesi, İstanbul.
• Gökmenoğlu, E. (2011). Üniversite öğrencilerinin utangaçlık düzeyleri ile algıladıkları anne baba tutumları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Greever, K. B., Tseng, M. S., & Friedland, B. U. (1973). Development of the social interest index. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 41(3), 454.
• Güloğlu, B. & Karaırmak, Ö. (2010). Üniversite öğrencilerinde yalnızlığın yordayıcısı olarak benlik saygısı ve psikolojik sağlamlık. Ege Eğitim Dergisi, 2(11), 73–88.
• Gürler, A. (2017). Ergenlerde anne baba tutumları ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi: Başakşehir örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul.
• Hair, J. F., Black, W. B., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis.(7th edition). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall. Joubert, C. E. (1998). Narcissism, need for power, and social interest. Psychological reports, 82(2), 701-702.
• Kalkan, M. (2010). Ergen romantik ilişkilerinde duygusal istismar, fiziksel istismar ve soruna yönelmeye Adlerian bir bakış: Sosyal ilgi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11(3), 242.
• Karataş, Z. & Cakar, F.S.(2011). Self-esteem and hopelessness, and resiliency: An exploratory study of adolescents in Turkey. International Education Studies, 4(4), 84-91. doi:10.5539/ies.v4n4p84.
• Kars, S., Bektaş, Ö. & Akyürek G. (2019). Ergenlerde anne-baba tutumu, duygu düzenleme ve iyilik hali arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 7(2), 97-104.
• Kaya, Ş. (2017). Ergenlerde ana-babaya bağlanma örüntüsünün benlik saygısı ve yalnızlık ile ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
• Kayaalp, İ. & Gündüz, B. (2018). Ergenlerin anne baba tutumları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkide benlik saygısının aracı rolü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (48), 514-536. doi: 10.21764/maeuefd.421134.
• Kayacı, Ü., & Özbay, Y. (2016). Üniversite öğrencilerinin travmatik yaşantı, psikolojik doğum sıraları ve sosyal ilgilerinin psikolojik dayanıklılıklarını yordaması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(1), 128-142.
• Körükçü, Ö., Gündoğan, A. & Ogelman, G.H. (2014). Okul öncesi eğitimi öğretmenliği lisans öğrencilerinin benlik saygısı ve empatik becerileri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1665-1678.
• Kuzgun, Y. (1972). Ana baba tutumlarının bireyin kendini gerçekleştirme düzeyine etkisi. (Yayınlanrnamış Doktora Tezi). Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
• Kuzgun, Y. ve Eldeleklioğlu, J. (2005). Anne Baba Tutumları Ölçeği. Yıldız K. ve Feride B. (Ed.). PDR’de Kullanılan Ölçekler. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Malbty, J., Macskill, A., Day, L. & Garner, I. (1999). Socıal interests and Eysenck's personality dimensions. Psychological Reporfs, 85(1), 197-200. doi: 10.2466/pro.1999.85.1.197.
• McClain, M.P. (2005). Assessing the relationship between encouragement and social interest: An Adlerian perspective (Doktora tezi). Iowa State University, Iowa.
• Mendi, E. (2015). Koşullu Anne-Baba tutumunun mükemmeliyetçilik, öznel iyi oluş ve benlik saygısı ile ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Moghanloo, V.A., Pishvaei, M., Moghanloo, R.A., Bassaknezhad, S., & Mehri, B. (2017). Self efficacy, social acceptance and locus of control as predictors of social interest among Iranian student. Journal Of Research & Healt, 7(3), 810-817. Doi: 0.3.7.jrh.acadpub/18869.10.
• Muthén, L. K., & Muthén, B. O. (1998-2012). Mplus user's guide. Seventh Edition. Los Angeles, CA: Muthén & Muthén.
• Özmenteş, G. (2014). Mesleki müzik eğitimi alan öğrencilerin müzik özyeterlikleri, benlik saygıları ve bireysel özellikleri arasındaki ilişkiler. Eğitim ve Bilim, 39(171), 138-152.
• Özoğlu, S. Ç. (1988).Gençlerin kişilik gelişimine nasıl yardımcı olabiliriz? Ankara: TED Yayınları.
• Pallant, J. (2010). SPSS Survival Manual (4th ed.). New York, NY: McGraw Hill.
• Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2004). SPSS and SAS procedures for estimating indirect effects in simple mediation models. Behavior Research Methods, Instruments, & Computers, 36(4), 717–731.
• Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2008). Asymptotic and resampling strategies for assessing and comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 40(3), 879–891.
• Raykov, T., & Marcoulides, G. A. (2006). A first course in structural equation modeling. Lawrance Erlbaum Associates.
• Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Rosenberg, M., Schooler, C., Schoenbach, C. & Rosenberg, F. (1995). Global self-esteem and specific self-ssteem: different concepts, different outcomes. American Sociological Review, 60(1), 141-156.
• Sarıkaya, A. (2015). 14-18 Yaş arası ergenlerin benlik saygısı ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Bilim Üniversitesi, İstanbul.
• Saunders, S. A. & Roy, C. (1999). The relationship between depression, satisfaction with life, and social interest. South Pacific Journal of Psychology, 11(1), 9-15.
• Soyer, M. (2004). Toplumsal ilgi ölçeğinin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(21), 29-34.
• Tabachnick, B., & Fidell, L. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Boston, MA: Pearson.
• Tatar, A. & Çamkerten, S. (2019). Klinik olmayan örneklemde aleksitiminin yordayıcıları olarak duygu odaklı yapılar ve benlik saygısı. Kriz Dergisi, 27(3), 141-157.
• Terzioğlu, Z.A. & Çakır, S.F. (2020). Üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluş ve stres belirtilerinin yordayıcılarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (55), 206-225. doi: 10.21764/maeuefd.662923.
• Tözün, M. (2010). Benlik saygısı. Actual Medicine, 52-57.
• Tunca, A. & Durmuş E. (2018). Üniversite öğrencilerinin algıladıkları anne baba tutumu ile bağışlama düzeyi arasındaki ilişki. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 524-550. doi: 10.26466/opus.470406.
• Vural Batık, M., Epli, H., Balcı Çelik, S. & Doğru Çabuker, N. (2020). Social interest and contact disturbances as predictors of relationship satisfaction in romantic relationship. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 10(58), 367-384.
• Watkins, C.E. (1984). The individual psychology of Alfred Adler: Toward an Adlerian vocational theory. Journal Of Vocational Behavior, 24(1), 28-47. doi:10.1016/0001-8791(84)90064-2.
• Watts, R.E. (2012). On the origin of the striving for superiority and of social interest. Jon C. ve Michael P.M. (Ed.). Alfred Adler Revisited (s. 41-56). New York, NY: Routledge
• Yalnız, A. (2014). Algılanan anne baba tutumları, kendini sabotaj ve öz-yeterlilik arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Yatgın, S. (2014). Lise öğrencilerinde akademik ertelemenin algılanan anne-baba tutumlarına göre incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Yıldız, E. & Erci, B. (2011). Anne baba tutumları ile adölesan saldırganlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3), 6-11.
• Yılmaz, K. (2018). Anne-baba tutumlarının ergenlerde benlik saygısına etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yücel, Y. (2013). Ortaokul öğrencilerinin algıladıkları anne-baba tutumlarının, benlik saygısı ve öğrenilmiş çaresizlik ile ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Arel Üniversitesi, İstanbul.