SELÇUK ÜNİVERSİTESİ KONTROL BAZI

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 1, 12 - 21, 01.03.2015

Cevat İnal Sercan Bülbül

https://doi.org/10.15317/Scitech.2015310833

Öz

1970 li yılların başından itibaren uzunlukların ölçülmesinde elektronik uzunluk ölçerler yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu aletlerden doğru ve güvenilir sonuçlar elde etmek için ölçme sistemlerinin iyi bilinmesi, ölçü sırasında gerekli tedbirlerin alınması ve kalibrasyonlarının yapılmış olması gerekir. Bu kapsamda uzunluk ölçümünde sistematik hataya neden olan sıfır noktası eki hatası, ölçek hatası ve faz farkı ölçme hatasının periyodik olarak belirlenmesi önem arz etmektedir. Alet parametreleri olarak isimlendirilen bu hatalar bu amaç için oluşturulan kontrol bazlarında belirlenebilmektedir. Alet parametrelerinin belirlenmesine yönelik ilk kontrol bazı Selçuk Üniversitesi kampus alanı içinde 1990 yılında tesis edilmiştir. Ancak 2010 yılında yeni açılan yollar ve kampus planındaki değişiklik nedeniyle kontrol bazı kullanılamaz hale gelmiştir. Hem kamu kurumları, hem de üniversitemizde bulunan uzaklık ölçerlerin kontrol ve kalibrasyonlarını yapabilmek amacıyla 2010 yılında yeni bir kontrol bazı oluşturulmuştur. Oluşturulan kontrol bazı 6 noktalı ve ~ 660 m uzunluğundadır. Bugüne kadar, oluşturulan kontrol bazında; Konya, Karaman, Aksaray, Eskişehir, Afyon gibi çevre illerde bulunan Kadastro Müdürlüklerindeki aletlerin kontrol ve kalibrasyonları yapılmıştır. Bu çalışmada, yeni oluşturulan kontrol bazının tasarımı ve teknik özellikleri anlatılmaktadır. Ayrıca, Selçuk Üniversitesi kontrol bazında alet parametrelerinin belirlenmesine yönelik Microsoft Excel 2007 ortamında bir program hazırlanmıştır. Hazırlanan program ile elektronik uzaklık ölçerlerin sıfır noktası eki, ölçek katsayısı ve faz farkı ölçme fonksiyonları belirlenebilmekte ve belirlenen parametreler için anlamlılık testi yapılabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kontrol, kalibrasyon, sıfır eki, ölçek katsayısı, faz farkı ölçme fonksiyonu

Selcuk University Baseline

Öz

Since the early 1970s, Electronic Distance Measurements (EDMs) are widely used in the length measurements. To give accuracy and reliable results from these instruments, EDM users should have a good knowledge of measurement system and should take necessary precaution during measuring and calibration of EDMs should be done. In this context, periodically determining of zero addition error which causes systematic error during length measurements, scale coefficient error and phase difference measurement errors are important. These errors which are named as instrument parameters can be determined in baseline which is set up for calibrations.To determine instrument parameters, first control baseline was set up in 1990 in the campus area of Selcuk University. But, the baseline had become unusable in consequence of new road and changed campus plan. The new baseline was set up in 2010 to control and to calibrate the EDMs used from both government agency and Selcuk University. The baseline has 6 points and its length is 660 m. Up to this day, in the created baseline, the EDMs which are used by Konya, Karaman, Aksaray, Eskisehir, Afyon Cadastre Directorates were made control and calibration. In this study, the design of newly created baseline and technical properties are described. Furthermore, to determine instrument parameters in the campus area of Selcuk University, a program was prepared in Microsoft Excel 2007. With the prepared program, zero addition error, scale coefficient error and phase difference measurement error of EDMs can be determined and for determined parameters, significance test can be made.

Anahtar Kelimeler

Control, calibration, zero addition, scale coefficient, phase difference measurement function

Kaynakça

• Aksoy, A., Ayan, T., Güneş, İ.H., Deniz, R., 1987, “Elektromağnetik Uzaklık Ölçerlerin Kontrol ve Kalibrasyonları İçin Tesis Edilen Kalibrasyon Bazları ve İlk Ölçme Sonuçları", Türkiye 1. Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, S.313-329, Ankara.
• Burnside, C.D., 1991, "Electromagnetic Distance Measurement", 3rd ed. BSP Prof. Books, 278 pp, Oxford.
• Ergin, M.N., Tombaklar, Ö., İnal, C., Büyükaltunel, M., 1993, "Elektromağnetik Mesafe Ölçerler İçin Kontrol ve Kalibrasyon Bazının Oluşturulması", SÜAF Projesi, Proje No: 90/24, Konya.
• Gülal,E., Deniz,R., 2005, “Elektronik Ölçme Aletlerinin Kontrol ve Kalibrasyonu”, 2. Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu,s.213-224, 23-25 Kasım, İstanbul
• Hodges, M.D.J., 1978, "Etalonnage et Tests des Instruments de Mesure Electro-Optique des Distances (M.E.D.)”, Geometre, S.16-25.
• İnal, C.,1991, "Elektromağnetik Uzaklık Ölçerlerde Sıfır Noktası Eki ve Ölçek Faktörünün Belirlenmesi", S.Ü.Müh.-Mim. Fak. Dergisi, 6. Cilt, 1. Sayı, S.1-11, Konya.
• İnal, C., 2010, “Elektronik Uzunluk Ölçerlerin Kalibrasyon Parametrelerinin Belirlenmesi İçin Kontrol Kenarlarının Oluşturulması”, S.Ü. BAP Alt yapı projesi Raporu, Proje No: 10301025, Konya
• İnal, C., 2013, “Modern Jeodezide Ölçme Aletleri” Ders Notları, Genişletilmiş 2. Baskı, S.Ü. Mühendislik Fakültesi, Yayın No : 50, Konya
• Inal, C., Sanlioglu I., Yigit, C.O., 2008, “Scaling of EDM Calibration Baselines by GPS and Controlling of EDM parameters”, Survey review, 40, 309, pp. 304-312
• Özgen,G., Deniz,R.,1986, “Elektromagnetik Dalgalarla Jeodezik Ölçmeler(Elektrometri)”, İTÜ Matbaası, Sayı 1320,İstanbul
• Pauli, W., 1968, “Messung einer kurzen Basis mit dem EOSdurch Streckenmessung in allen Kombinationen” Vermessungstechnic(VT) 16: 242-246.
• Rüeger, J.M., 1996 "Electronic Distance Measurement", Sydney. Schwendener H,R., 1972, “Electronic Distancers for Short-ranges: Accuracy and Checking Procedures”, Surv. Rev. 21(164):273-281.
• Uzel, T., 1981, "Jeodezik Amaçlı Elektromağnetik Ölçmeler” İstanbul Devlet Mühendislik Mimarlık Akademisi Yayınları, Sayı 159, İstanbul.
• Uzel, T., 1987, "Elektronik Uzunluk Ölçümünde Modülasyon Frekansına Bağlı Hatalar", Yıldız Üniversitesi Dergisi, Sayı 1-2, İstanbul