BIST Enerji Şirketlerinin CRITIC ve CODAS Bütünleşik Yaklaşımı ile Finansal Açıdan Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 48, 338 - 356, 29.08.2022

Ali Akgün

https://doi.org/10.52642/susbed.1111547

Cited By: 6

Öz

Enerji sektörü günümüzde stratejik bir öneme sahiptir. Bu nedenle enerji sektöründeki işletmeler faaliyetlerini etkin ve verimli bir şekilde yürütmek durumundadırlar. Faaliyetlerin etkin ve verimli olarak yürütülmesinin en başta gelen koşullarından biri de sağlam bir finansal yapıya sahip olmaktır. Bu araştırmanın amacı stratejik önemi her geçen gün artan enerji şirketlerinin Borsa İstanbul’a kayıtlı olanların finansal açıdan değerlendirilmesi ve finansal performans derecelerinin belirlenmesidir. Bu amaçla BIST’e kayıtlı şirketlerin finansal oranları değerlendirme kriteri olarak belirlenmiş ve ilgili finansal oranlar Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) duyurulan finansal tablolarından hesaplanmıştır. Finansal açıdan değerlendirme için ilgili finansal oranlar çok kriterli karar verme teknikleri olan CRITIC ve CODAS yöntemleri ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda 2020 yılında finansal açıdan en iyi şirketler sırasıyla Naturelgaz Sanayi ve Ticaret A.Ş., Doğu Aras Enerji Yatırımları A.Ş. ve Kartal Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. olarak belirlenirken 2021 yılında en iyi şirketler Doğu Aras Enerji Yatırımları A.Ş., Margün Enerji Sanayi ve Ticaret A.Ş. ve Esenboğa Elektrik Üretim A.Ş. olarak belirlenmiştir. Yine 2020 yılında Hun Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş ve 2021 yılında ise Biotrend Çevre ve Enerji Yatırımları A.Ş. finansal açıdan değerlendirmede en son sırada yer aldıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

BIST Enerji Şirketleri, Çok Kriterli Karar Verme, Finansal Performans, CRITIC Yöntemi, CODAS Yöntemi

Kaynakça

• Ağ, A. & Kuloğlu, E. (2020). İşletmelerin finansal performansının veri zarflama analizi yöntemiyle tespit edilmesi: Borsa İstanbul’da işlem gören enerji işletmelerine yönelik bir uygulama. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(Özel Sayı), 3756-3772.
• Arslan, R. (2020). CRITIC yöntemi. H. Bircan (Ed), Çok kriterli karar verme problemlerinde kriter ağırlıklandırma yöntemleri (s.117-135) içinde. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ayçin, E. (2019). Çok kriterli karar verme : Bilgisayar uygulamalı çözümler (1. Basım). Nobel Akademik Yayıncılık
• Bağcı, H. & Yüksel Yiğiter, Ş. (2019). BİST’te yer alan enerji şirketlerinin finansal performansının Sd ve WASPAS yöntemleriyle ölçülmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 877-898.
• Bakır, M. & Alptekin, N. (2018). Hizmet kalitesi ölçümüne yeni bir yaklaşım: CODAS yöntemi ile Havayolu işletmeleri üzerine bir uygulama. Business and Management Studies: An International Journal, 6(4), 1336-1353.
• Beller Dikmen, B. (2021). Elektrik enerjisi sektörünün finansal performanslarının oran analizi yöntemi ile incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(1), 912-926.
• Bobinaite, V., (2015). Financial sustainability of wind electricity sectors in the Baltic States. Renewable and Sustainable Energy Reviews, Elsevier, vol. 47(C), pages 794-815.
• Çiftçi, H.V. & Yıldırım, B.F. (2020). BIST enerji sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin finansal performanslarının incelenmesi: Gri sayılara dayalı zaman kesiti örneği. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(3), 384-404.
• Demir, G., Özyalçın, A.T., & Bircan, H. (2021). Çok kriterli karar verme yöntemleri ve ÇKKV yazılımı ile problem çözümü (1. Basım). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Diakoulaki, D., Mavrotas, G. & Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The CRITIC method. Computers & Operations Research 22(7), 763-770.
• Ecer, F. (2020). Çok kriterli karar verme (1. Basım). Seçkin Yayıncılık.
• Eyüboğlu, K. & Çelik, P. (2016). Financial performance evaluation of Turkish energy companies with fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS methods. Business and Economics Research Journal, 7(3), 21-37.
• Ghorabaee, M.K., Zavadskas, E.K., Turskis, Z. & Antucheviciene, J. (2016). A new combinative distance-based assessment (CODAS) method for multi-criteria decision-making. Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 50(3), 25-44.
• Gupta, K., (2017). Do economic and societal factors influence the financial performance of alternative energy firms? Energy Economics, Elsevier, vol. 65(C), pages 172-182.
• İlkuçar, ve Çifci, A. (2016). Performance evaluation of electricity generation companies traded on BIST according to the financial parameters through the application of the TOPSIS method. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(3), 1010-1021.
• Kara, O. & Uslu, M. (2020). Elektrik dağıtım şirketlerinin etkinliği: Bootstrap tahminli iki aşamalı DEA analizi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 189-206.
• Karcıoğlu, R., Yalçın, S., & Gültekin, Ö.F. (2020). Sezgisel bulanık mantık ve entropi tabanlı çok kriterli karar verme yöntemiyle finansal performans analizi: BIST’te işlem gören enerji şirketleri üzerine bir uygulama. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 360-372.
• Kayahan Karakul, A., & Özaydın, G. (2019). TOPSIS ve VIKOR yöntemleri ile finansal performans değerlendirmesi: XELKT üzerinde bir uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 60, 68-86.
• Keleş, M.K., Armağan, İ.Ü. & Özdağoğlu, A. (2021). Elektrik enerjisi üreten şirketlerin Covid 19 salgın ortamındaki finansal performanslarının ROC ve SMART Bütünleşik Yaklaşımı ile Analizi. BŞEÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 227-235.
• Leventakos, K. & Dagoumas, A.S. (2019). Financial analysis of European Energy Companies. Macro Management & Public Policies, 1(2), 29-40.
• Mercan, Y. & Çetin, O. (2020). COPRAS ve VIKOR yöntemleri ile BIST elektrik endeksindeki firmalarının finansal performans analizi. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 5(9), 123-139.
• Metin, S., Yaman, S. & Korkmaz, T. (2017). Finansal performansın TOPSIS ve MOORA yöntemleri ile belirlenmesi: BİST enerji firmaları üzerine karşılaştırmalı bir uygulama. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 371-394.
• Orçun, Ç. (2019). Enerji sektöründe WASPAS yöntemiyle performans analizi. BAİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 439-453.
• Özdemir, O. & Parmaksız, S. (2022). BIST Enerji işletmelerinin finansal performanslarının çok kriterli karar verme teknikleri ile karşılaştırılması: TOPSIS ve EDAS yöntemleri ile analiz. Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 34-56.
• Paun, D. (2017). Sustainability and financial performance of companies in the energy sector in Romania. Sustainability, 9(1722), 2-11.
• Sab˘au-Popa, C.D.; Rus, L.; Gherai, D.S.; Mare, C.; Tara, I.G. Study on Companies from the Energy Sector from the Perspective of Performance through the Operating Cash Flow. Energies 2021, 14, 3667. https://doi.org/10.3390/en14123667
• Sakarya, Ş., Yıldırım, H.H. & Akkuş, H.T. (2015, Ekim, 21-24). BİST’de işlem gören enerji şirketlerinin finansal performanslarının TOPSIS çok kriterli karar verme yöntemi ile belirlenmesi. 19. Finans Sempozyumu, Çorum, Türkiye.
• Topal, A. (2021). Çok kriterli karar verme analizi ile elektrik üretim şirketlerinin finansal performans analizi: Entropi tabanlı Cocoso yöntemi. BMIJ, 9(2), 532-546.
• Tuş, A. & Aytaç Adalı, E. (2018). Personnel assessment with CODAS and PSI methods. The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrand amd Management Information Systems, 6(2), 243-255.