ESKİ UYGUR BORÇ SÖZLEŞMELERİNE AİT SEKİZ FRAGMAN

Yıl 2021, , 253 - 272, 30.04.2021

Berker Keskin

https://doi.org/10.21563/sutad.984661

Cited By: 2

Öz

Belirli şartlar altında daha sonra geri verilmek üzere alınan para ya da herhangi değerli bir şeyin karşılığı olan borç, Eski Uygur toplumunda ihtiyaçların karşılanması için sıklıkla başvurulan alışveriş yöntemlerinden biridir. Mevcut sözleşmeler, Uygurların maddi ihtiyaç dışında arpa, buğday, pamuk gibi çeşitli tarımsal ürünler için de borçlandığını göstermektedir. Borcu alan ve borcu veren tarafların birlikte düzenlediği sözleşmeler geri ödeme şartları, kefalet ve tanıklık bilgisini içermektedir. Bu çalışma, Berlin-Brandenburg Bilimler Akademisi, Turfan Koleksiyonu’nda muhafaza edilen sekiz farklı borç sözleşmesine ait fragmanların yayınını konu edinmektedir. Öncelikle borç sözleşmelerinin genel özellikleri ortaya konmuştur. Fragmanların yazı ve harf çevrimi yapılmış, ardından Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Gerekli görülen yerlere notlar eklenen çalışmanın sonunda metinlere ait bir dizin ile tıpkıbasımlar yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eski Uygur Türkçesi, hukuk belgeleri, ticaret, borç, faiz

EIGHT FRAGMENTS OF THE OLD UYGHUR LOAN CONTRACTS

Öz

A Loan, which is the money or something valuable received to be given back under certain conditions, was one of the most frequently used trade ways to provide needs in the Old Uyghur society. Present contracts show that Uyghurs also borrowed for various agricultural products such as barley, wheat, and cotton in addition to the financial requirements. The loan contracts were issued by the debtor and the lenders together. They comprised the repayment conditions, surety and testimony information. This study is about the publication of the fragments of eight different loan contracts preserved in the Turfan Collection in the Berlin-Brandenburg Academy of Sciences and Humanities. In the first instance, the main specialties of the loan contracts have been determined. The fragments have been transcribed, transliterated and then they have been translated into Turkey Turkish. Descriptor notes have been added where necessary. At the end of the study, there is an index of the texts and facsimiles.

Anahtar Kelimeler

Old Uyghur Turkish, legal documents, commerce, loan, interest

Kaynakça

• Arat, R. R. (1964). Eski Türk hukuk vesikaları. JSFO (Sitzungsberichte der 6. arbeitstagung der PIAC in Helsinki 4.-8. 6. 1963), 65, 11-77.
• Caferoğlu, A. (1938). Uygur sözlüğü, üçüncü bölüm S-Z. İstanbul: Burhaneddin Matbaası.
• Clark, L. V. (1975). Introduction to the Uyghur civil documents of East Turkestan (l3th-14th cc.) (Yayımlanmamış doktora tezi). Indiana University, Bloomington.
• Clauson, G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth century Turkish. Oxford: Clarendon Press.
• Eraslan, K. (2012). Eski Uygur Türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ercilasun, A. B. & Akkoyunlu, Z. (2014). Kâşgarlı Mahmud, Dîvânu Lugâti’t-Türk, giriş-metin-çeviri-notlar-dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Erdal, M. (2004). A grammar of Old Turkic. Leiden: Brill.
• Gabain, A. v. (1950). Alttürkische grammatik. Leipzig: Otto Harrassowitz.
• Keskin, B. (2020). Eski Uygur Türkçesi hukuk belgeleri ve söz varlığı (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Le Coq, A. (1918). Handschriftliche uigurische urkunden aus Turfan. Túrán, 449-460.
• Malov, S. E. (1927). Dva Uygurskih dokumenta. Sbornik, V. V. Bartol’du, Turkestanskie druz’ya, uçeniki i poçitateli. Taşkent, 387-394.
• Malov, S. E. (1932). Uygurskie rukopisnye dokumenty ekspedicii S. F. Ol’denburga. ZAPISKI Instituta Vostokovedeniya, Akademii Nauk I, 129-149.
• Malov, S. E. (1951). Pamyatniki drevnetyurkskoy pis’mennosti. Teksty i issledoveniya. Moskova-Leningrad: Akademii Nauk.
• Matsui, D. (1996). Mongoru jidai Uigurisutan no monjo gyōsei to zeisei, ekidensei. Uigurubun kyōshutsu meirei monjo wo chūshin to shite [Administration in Uighuristan under the Mongols] (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Osaka University, Osaka.
• Matsui, D. (1999). Mongoru jidai Uigurisutan no zeieki seido to monjo gyōsei [Taxation and administrative systems in Uiguristan under the Mongols (l3th-14th cc.)] (Yayımlanmamış doktora tezi). Osaka University, Osaka.
• Matsui, D. (2004). Unification of weight and measures by the Mongol empire as seen in the Uigur and Mongol documents. D. Durkin-Meisterernst & S.-C. Raschmann & J. Wilkens vd. (Ed.), Turfan Revisited–The First Century of Research into the Arts and Cultures of the Silk Road içinde (s. 197-202). Monographien zur Indischen Archäologie, Kunst und Philologie 17. Berlin: Dietrich Reimer Verlag.
• Nadalyayev, V. M. vd. (1969). Drevnetyurkskiy slovar’. Leningrad: Nauka.
• Ölmez, M. (2017). Eski Uygurca ikilemeler üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 65(2), 243-311.
• Pulleyblank, E. G. (1991). Lexicon of reconstructed pronunciation in Early Middle Chinese, Late Middle Chinese, and Early Mandarin. Vancouver: UBC Press.
• Radloff, W. (1899). Altuigurische sprachproben aus Turfan. D. Klementz (Haz.), Nachrichten über die von der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften zu St. Petersburg im Jahre 1898 Ausgerüstete Expedition. Heft I içinde (s. 55-83). St. Petersburg: Akademii Nauk.
• Radloff, W. (1906). Uigurische schriftstücke, in text und übersetzung. A. Grünwedel (Haz.), Bericht über archäologische Arbeiten in Idikutschari und Umgebung im Winter 1902-1903 içinde (s. 181-195). Münih: Verlag der K. B. Akademie der Wissenschaften.
• Radloff, W. (1928). Uigurische sprachdenkmäler. S. E. Malov (Haz.). Leningrad: Verlag der Akademie der Wissenschaften der USSR.
• Ramstedt, G. J. (1940). Four Uigurian documents. C. G. Mannerheim (Ed.), Across Asia from West to East in 1906-1908 II içinde (s. 1-12). Helsinki: Suomalis-Ugrilainen Seura.
• Raschmann, S.-C. (1995). Baumwolle im türkischen zentralasien. Philologische und wirtschaftshistorische untersuchungen anhand der vorislamischen uigurischen texte. VdSUA 44. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
• Raschmann, S.-C. (2007). Alttürkische handschriften teil 13, dokumente teil 1. VOHD 13,21. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
• Raschmann, S.-C. (2009). Alttürkische handschriften teil 14, dokumente teil 2. VOHD 13,22. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
• Röhrborn, K. (2015). Uigurisches wörterbuch, sprachmaterial der vorislamischen türkischen texte aus zentralasien -neubearbeitung- II. nomina-pronomina-partikeln, band 1: a – asvık. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
• Şen, S. (2002). Eski Uygur Türkçesinde ikilemeler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Tuguşeva, L. Y. (2013). Uygurskie delovye dokumenty X‒XIV. iz vostoçnogo Turkestana, Moskova: Nauka.
• Vér, M. (2016). The postal system of the Mongol empire in Northeastern Turkestan (Yayınlanmamış doktora tezi). University of Szeged, Doctoral School of History, Szeged.
• Yamada, N. (1965). Uigurubun taishaku keiyakusho no shoshiki [The forms of the Uighur documents of loan contracts]. Ōsaka daigaku bungakubu kiyō [Memoirs of the Faculty of Letters, Osaka University], 11, 87-216.
• Yamada, N. (1993). Sammlung uigurischer kontrakte I-III. J. Oda & P. Zieme & H. Umemura & T. Moriyasu (Haz.). Osaka: Osaka University Press.