ASKERİ SUÇLARIN SORUŞTURULMASINA VE KOVUŞTURULMASINA İLİŞKİN İSTİSNAİ DÜZENLEMELER

Yıl 2020, Sayı: 44, 239 - 268, 15.10.2020

Hakan Gündüz

Öz

Ülkelerin dış güvenliklerinin sağlanması görevini yerine getirmekle yükümlü olan orduları ayakta tutan disiplindir. Askeri disiplinin tesisi ve korunması için genel ceza kanunlarının yeterli olamayacağı ve askeri hizmetlerin yürütülmesi için ordu içerisinde farklı hukuk kurallarının uygulanması gerektiği gerçeğinden hareketle, güçlü orduya sahip ülkelerde olduğu gibi, ülkemizde de, genel Ceza Kanunundan ayrı bir Askeri Ceza Kanunu kabul edilmiştir. Askeri ceza kanunlarının varlığı ile birlikte ortaya çıkan askeri suç kavramı; aynı zamanda bu suçlara, genel ceza kanunlarında yer alan suçlara uygulanan yaptırımlara nazaran bazı farklı ve istisnai hükümler uygulanması sonucunu doğurabilmektedir. Genel ceza kanunları yaptırımlar açısından, daha yumuşak ve özgürlükçü hükümler içerebilir iken, askeri menfaatleri koruma ve askeri disiplinin tesisi amacına hizmet eden askeri ceza hukukunda daha caydırıcı yaptırımlara ve erteleme, kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlara çevirme, uzlaşma, önödeme, hükmün açıklanmasının geri bırakılması, kamu davasının açılmasının ertelenmesi gibi kurumların uygulanmasını sınırlayan yahut ortadan kaldıran hükümlere yer verilebilmektedir. Bu kapsamda, son yıllarda askeri suçlara ilişkin Anayasa Mahkemesinin verdiği iptal kararları üzerine veya iptal kararlarından bağımsız olarak yapılan kanun değişiklikleri nedeni ile ortaya çıkan istisnai düzenlemeler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Askeri suç,, askeri ceza kanunu,, askeri ceza hukuku,, soruşturma,, yargılama,, istisnai düzenlemeler

Exceptional Arrangements for the Investigation and Trial of Military Crimes

Öz

It is the discipline that keeps the armies that are obliged to fulfill the duty of ensuring the foreign security of the countries. General criminal laws may be insufficient for the establishment and maintenance of military discipline, and different legal rules may need to be applied within the military to carry out military services. For this reason, a Military Criminal Code separate from the general Criminal Code was adopted in our country as well as in countries with strong army. The concept of military crime that occurs with the existence of military criminal laws; it may also result in exceptional judgments applied to these crimes according to the sanctions imposed on the crimes contained in the general penal laws. While the general criminal laws may include softer and libertarian provisions in terms of sanctions, there is room for provisions that limit or eliminate the implementation of institutions such as postponement in military criminal law, conversion to short-term prison sentences, reconciliation, prepayment, postponement of the announcement of the verdict, postponement of the public case. In this context, exceptional arrangements that have emerged due to the amendments made in the recent years upon the annulment decisions made by the Constitutional Court or independent of the annulment decisions were discussed.

Anahtar Kelimeler

military penal code,, military criminal law,, investigation,, trial,, exceptional arrangements.

Kaynakça

• CENTEL, Nur/ZAFER, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, 13. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2016.
• CENTEL, Nur/ZAFER, Hamide/ÇAKMUT, Özlem, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 9. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2016.
• ÇAĞLAYAN, Ramazan, İdare Hukuku Dersleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• DEĞİRMENCİ, Olgun, Askeri Ceza ve Disiplin Hukuku, 3. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016.
• DEMİRAĞ, Fahrettin, Türk Ceza Kanununun Genel Hükümleri Işığında Askeri Ceza Kanunu, 2. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2018.
• DÖNMEZER, Sulhi/ERMAN Sahir, Nazarî ve Tatbikî Ceza Hukuku Genel Kısım, Beta Yayınevi, İstanbul, 1997.
• ERMAN, Sahir, Askeri Ceza Hukuku, Üçdal Yayınevi, İstanbul, 1983.
• GÖZLER, Kemal, İdare Hukuku, Ekin Yayınevi, Bursa, 2019.
• İÇEL, Kayıhan/ÖZGENÇ İzzet/SÖZÜER Adem/MAHMUTOĞLU S. Fatih/ÜNVER Yener, Suç Teorisi, Sebat Yayınevi, İstanbul, 1999.
• KAFALI, Kurtuluş/PALUT, Adem/ALTIKAT, Abdurrahim, “Askeri Ceza Kanunu Açısından Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kurumunun Uygulaması”, Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, C. 23, S.1, Yıl: 2013, s.1-25.
• KANGAL, T. Zeynel, Askeri Ceza Hukuku, 2. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2012.
• KARDAŞ, Ümit/ÇINGI, Mehmet, Askeri Yargıtay, Yargıtay Kararları ve Doktrin Işığında Notlu, Açıklamalı, İçtihatlı Askeri Ceza ve Ceza Yargısı, Kazancı Yayınevi, İstanbul, 2001.
• KOCA, Mahmut/ÜZÜLMEZ, İlhan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 12. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
• ÖZBEK, Veli Özer/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar/TEPE, İlker, Ceza Muhakemesi Hukuku, 9. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2017.
• ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 12. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016.
• ÖZTÜRK, Bahri, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 10. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2016.
• ŞAHİN, Cumhur/GÖKTÜRK, Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku II., 6. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2017.
• TOROSLU, Nevzat, Ceza Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara, 2005.
• YAYLA, Mehmet, “Askeri Ceza Yargısının Kaldırılması Üzerine Hazırlanan Kanun Tasarısına İlişkin Düşünceler”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 17, S. 2, Yıl: 2018, s. 213-244.
• YAYLA, Mehmet, “Askeri Suç Kavramı ve Sırf Askeri Suçlar”, The Journal Of Academic, Social, Science, Studies, Doi Number: http://dx. Doi.org/109761/JASSS7940, Number: 73, Winter 2018, s. 271-280. (Erişim tarihi: 18.4.2020)
• YENİSEY, Feridun/NUHOĞLU, Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, 5. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2017.