USE of MEDICINAL and AROMATIC PLANTS and CULTIVATION of SAGE (Salvia officinalis L.) and OREGANO, THYME SPECIES

Yıl 2006, Cilt: 15 Sayı: 1-2, 19 - 28, 01.06.2006

Reyhan Bahtiyarca Bağdat

Öz

Turkey has a rich natural biodiversity which has a great amount of medicinal and aromatic plant species. Nowadays, their usage are’nt limited with medicine, food, bewerage, cosmetic industry and veterinary medicine. Organic farming and in phytoremedition as bioaccumulator are the potential usage fields of these plants. Sage, oregano and thyme species are important export products which can be tolerant of drought and cold. Irrigation enhanced the yield, and make two or more harvest possible, annually. In this rewiev, informations are given about the cultivation and usage fields of sage (Salvia officinalis L.), oregano and thyme species.                      

Anahtar Kelimeler

Sage (Salvia officinalis L.); Oregano; Thyme and Satureja species; cultivation; using fields

TIBBİ VE AROMATİK BİTKİLERİN KULLANIM ALANLARI, TIBBİ ADAÇAYI (Salvia officinalis L.) VE ÜLKEMİZDE KEKİK ADIYLA BİLİNEN TÜRLERİN YETİŞTİRME TEKNİKLERİ

Öz

Ülkemiz zengin florasıyla çok sayıda tıbbi ve aromatik bitkiyi bünyesinde barındırmaktadır. Bu bitkilerin kullanımları ilaç, gıda, meşrubat, kozmetik sanayi ve veteriner hekimlikle sınırlı kalmamış, günümüzde organik tarım ve hayvancılıkta, fitoremediasyonda biyoakümülatör olarak kullanımları artış göstermektedir. Adaçayı ve kekikler ülkemizden ihracatı yapılan önemli türler arasında olup kurağa ve soğuğa dayanımları da birçok tıbbi ve aromatik bitkiye kıyasla toleranslıdır. Sulandıkları takdirde yılda iki ve daha fazla ürün alınması mümkündür. Bu derlemede ülkemiz doğal florasında bulunmamakla birlikte Orta Anadolu Bölgesi ekolojik şartlarına iyi uyum sağlayan ve ekonomik anlamda yetiştiriciliği yapılan tıbbi adaçayı (Salvia officinalis L.) ve kekik türlerinin kullanım alanları ve yetiştirme teknikleri ile ilgili bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi adaçayı (Salvia officinalis L.); Kekik türleri (oregano, thyme, satureja); yetişiricilik; kullanım alanları

Kaynakça

• Arslan, N., Gürbüz, B., Yılmaz, G., 1995. Adaçayı (Salvia officinalis L.)’nda Tohum Tutma Oranı ve İndol Bütirik Asitin (IBA) Gövde Çeliklerinin Köklenmesine Etkileri Üzerinde Araştırmalar.Tr.J.of Agriculture and Forestry, TÜBİTAK,19:83-87.
• Anonim, 2007. www.superherbs.net/sage.htm
• Ayanoğlu, F., MERT, A., KAYA, D.A., 1999. “Farklı IBA Dozlarının Doğal Olarak Yetişen Bazı Uçucu Yağ Bitkilerinin Köklenmeleri Üzerine Etkileri”, Proceedings of 1st International Symposium on Protection of Natural Environment & Ehrami Karaçam, Kütahya, Turkey, 373-378.
• Başer, K.H.C, Özek, T., Tümen, G., Sezik, E., 1994. Ticari Önemi Olan Türk Origanum Türlerinin Uçucu Yağları. TAB Bülteni10.Sayı.28-32S.
• Başer, K.H.C., 2004. TEB Mised Sayı : 3-4 (12.01.2004).
• Baytop,T., 1999. Türkiye’de Bitkilerle Tedavi. Nobel Tıp Kitapevleri II. Baskı. (253-255);480 S.
• Ceylan, A., 1996. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. Tarımsal Uygulama ve Araştırma Merkezi. Yayım Bülteni-29, Ekim.
• Chevallier, A., 1996. The Encyclopedia of Medicinal Plants, Dorling Kindersley Limited, London, p142.
• Deighton, N., Glidewell, S. M., Deans, S., Goodman, B. A., 1993. J. Sci. Food and Agriculture 63(2):221.
• Dellacassa, E., G. Mahler, D. Szwedzki, P. Moyna, E. Alonso and M. Maffei. 1994. New chemotypes of Origanum x applii (Domin) Boros from Uruguay. J. Essential Oil Res. 6(4): 89-393.
• Duman, H.; Aytaç, Z.; Ekici, M., Karavelioğulları, F. A.; Dönmez, A. and Duran, A., 1996. Three new species (Labiatae) from Turkey. Flora Mediterranea (ahead of print).
• Farnsworth, N.R. 1990. The role of entnopharmacology in drug development. In:Bioactive compounds from plants, CIBA Fondation Symposium, 154 pp. 2-21, John Wiley & Sons, Chichester, NewYork Brisbane, Toronto, Singapore.
• Federov, K. 1974. Chromosome numbers of flowering plants, Otto Koeltz. Sci.Pub. Germany.
• Fehr, D. and Stenzhorn, G., 1979. Pharmazeutische Zeitung 124(46), 2342(1979).
• Ietswaart, J. H., 1982. Origanum L. p.217:313. In :P.H.Davis (ed). Flora of Turkey Vol.7 Uni.Press.Edinburg.
• Kırıcı, S., Özgüven, M., Yenikalaycı, A., 1996. Çukurova Bölgesi’nde Tıbbi Adaçayı (Salvia Officinalis L.) Üzerine Araştırmalar.Workshop Tıbbi Ve Aromatik Bitkiler, 25-26 Mayıs, Bildiri özetleri, Bornova-İzmir.39-40.
• Kıtıkı, A., Sarı, A.O., Dizdaroğlu, T., Oğuz, B., 1995. Türkiye’de Tıbbi ve Kokulu Bitkilerin Genel Durumu ve Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Çalışmaları. Workshop Tıbbi Ve Aromatik Bitkiler, 25-26 Mayıs, Bildiri özetleri, Bornova-İzmir.13-16.
• Kızıl ve Tonçer, 2001. Farklı Bitki Sıklıklarının Kekik (Satureja hortensis)’te Bazı tarımsal ve Karakterleri Üzerine Etkisi, Türkiye IV. Tarla Bitkileri Kongresi, Cilt II.,239-243,17-21 Eylül, Tekirdağ.
• Lukič, P.,1989. In: Farmacognazija, Farmaceutski facultet Univerziteta u Beogradu 1989.
• Principe, P.P. 1991. Valıing the biodiversity of medicinal plants. In:Akerele, O.,Heywood, V., Synge,H.(eds), Conservation of medicinal plants, pp. 79-124, Cambridge Univ.Press, Cambridge.
• Sarı, A.O. ve Oğuz, B., 2002. Kekik. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Yayın No: 108. 82S.
• Sarıhan, E. O.; İpek, A. ; Arslan, N.; Gürbüz, B., 2006. Farklı sıra arası ve sıra üzeri mesafelerinin kekik (Origanum vulgare var. hirtum)' de verim ve verim öğeleri üzerine etkisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 2006,12(3):246-251.
• Tonçer, Ö. and Kızıl, S., 2005. “Determination of Yield and Yield Components in Wild Thyme (Thymbra spicata var. spicata) as Influenced by Development Stages”. Horticulture Science, 3,100-1003(2005).
• Wagner, H., Bladt, S, Zgainski, M, 1984. In: Plant During Analysis, Springer Verlag, Berlin Heidelberg Newyork, Tokyo, p13.