Tarla Bitkileri Türlerinde Avrupa Birliği ve Türkiye Çeşit Tescil Mevzuatının Karşılaştırılması

Yıl 2019, Cilt: 28 Sayı: 2, 92 - 102, 26.12.2019

Hasan Çelen

https://doi.org/10.21566/tarbitderg.660462

Cited By: 1

Öz

Türkiye Avrupa Birliği üyeliği için müzakere sürecindedir. Avrupa Birliği dünya tohumculuk sektörünün güçlü bir paydaşı ve referans noktasıdır. Türk çeşit tescil sisteminin AB ile uyumlu olması Türk tohumculuk sektörü açısından önemli bir nirengi noktası olacaktır. Bu çalışmada Avrupa Birliğinin tarla bitkisi türlerinde çeşit tescil uygulamalarını düzenleyen tarla bitkisi türleri çeşitlerinin ortak kataloğuna dair 13 Haziran 2002 tarihli 2002/53/EC sayılı Konsey Direktifi ile ülkemiz Bitki Çeşitlerinin Kayıt Altına Alınması Yönetmeliği ve ilgili bazı mevzuatlar karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırmalar bir uyum tablosu içerisinde toplanarak, başlıklara göre farklılıklar ve uyumluluklar açıklanmıştır. Ülkemiz çeşit tescil mevzuatının büyük bir oranda AB mevzuatı ile uyumlu olduğu görülmüştür. Ülkemiz çeşit muhafaza sisteminin güçlendirilerek 2005/834/EC sayılı Avrupa Konseyi kararına ilave yapılarak ülkemiz çeşit muhafaza uygulamalarının AB ile eşdeğerliğinin onaylanmasının sağlanmasının, ülkemiz ıslahçılarına dezavantaj sağlayan üretim izni uygulamasının revize edilmesi önemli görülmektedir. Makalede Türkiye’deki üretim izni uygulamasının Türk ıslahçılarına dezavantaj yaratan mevcut halini daha eşit ve adil bir biçime dönüştürecek önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çeşit tescil, Çeşit muhafazası, Islah, Milli Çeşit Listesi, Tohum, Tohumluk

Kaynakça

• BB. (2019a). Fasıl 12: Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası. Avrupa Birliği Başkanlığı: https://www.ab.gov.tr/77.html adresinden alındı. Erişim tarihi: 21.10.2019.
• ABB. (2019b). Tarama Süreci Sırasındaki Mevzuat Listesi. Avrupa Birliği Başkanlığı: https://www.ab.gov.tr/files/tarama/tarama_files/12/SC12EXP_ACQUIS_LIST.pdf adresinden alındı. Erişim tarihi: 21.10.2019.
• Acar, Ş. (2008). Avrupa Birliği ve Türkiye’de tohumculuk sektörünün yapılanması. AB Uzmanlık Tezi. Ankara: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı.
• Aktas, B. (2019). Assessment of value for cultivation and use (VCU) trial data by GGE-biplot analysis in bread wheat (Triticum aestivum L.). Applied Ecology And Environmental Research, 17(6):12921-12936.
• Aktaş, B. Aydemir, T., Yılmaz, K. (2011). Serin iklim tahıllarında çeşit kimliğinin belirlenmesi ve çeşit muhafazasının önemi. Türkiye IV. Tohumculuk Kongresi, (2) 295-301.
• Anonim. (1966a). Council Directive 66/401/EEC of 14 June 1966 on the marketing of fodder plant seed.
• Anonim. (1966b). Council Directive 66/402/EEC of 14 June 1966 on the marketing of cereal seed.
• Anonim. (2002a). Council Directive 2002/53/EC of 13 June 2002 on the common catalogue of varieties of agricultural plant species.
• Anonim. (2002b). Council Directive 2002/54/EC of 13 June 2002 on the marketing of beet seed.
• Anonim. (2002c). Council Directive 2002/56/EC of 13 June 2002 on the marketing of seed potatoes.
• Anonim. (2002ç). Council Directive 2002/57/EC of 13 June 2002 on the marketing of seed of oil and fibre plants.
• Anonim. (2003). Commission Directive 2003/90/EC of 6 October 2003 setting out implementing measures for the purposes of Article 7 of Council Directive 2002/53/EC as regards the characteristics to be covered as a minimum by the examination and the minimum conditions for examining certain varieties of agricultural plant species.
• Anonim. (2006). 5553 sayılı Tohumculuk Kanunu.
• Anonim. (2008a). Bitki Çeşitlerinin Kayıt Altına Alınması Yönetmeliği.
• Anonim. (2008b). Tahıl Tohumu Sertifikasyonu ve Pazarlaması Yönetmeliği.
• Anonim. (2008c). Yağlı Lifli Tıbbi ve Aromatik Bitki Tohumu Sertifikasyonu ve Pazarlaması Yönetmeliği.
• Anonim. (2008ç). Pancar Tohumluğu Sertifikasyonu ve Pazarlaması Yönetmeliği.
• Anonim. (2010). 5977 sayılı Biyogüvenlik Kanunu.
• Anonim. (2011). Tohumluk Patates Sertifikasyonu ve Pazarlaması Yönetmeliği.
• Anonim. (2015). Yem Bitkileri ve Yemeklik Tane Baklagil Tohumluğu Yönetmeliği.
• Ayrancı, R., ve Bağcı, S. A. (2016). Tahıllarda Çeşitlerin Genetik Safiyetinin Sürdürülmesi. Türktob Dergisi, 4(20), 42-45.
• Bruins, M. (2017). How equivalent is Turkey? EuropeanSeed, 4(4), 16.
• BSA. (2019). About Us. Bundessortenamt Internet Sitesi: https://www.bundessortenamt.de/bsa/en/the-bundessortenamt/about-us/ adresinden alındı. Erişim tarihi: 30.10.2019.
• BÜGEM. (2016). Tohumluluk 2015. Ankara: Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü.
• BÜGEM. (2019). Kayıt Altına Alınacak Tür Listesi. Tarım ve Orman Bakanlığı İnternet Sitesi: https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/Belgeler/Bitkisel%20%C3%9Cretim/Tohumculuk/Kay%C4%B1t%20T%C3%BCr%20Listesi/Kayit_Tur_Listesi.pdf adresinden alındı. Erişim tarihi: 23.10.2019.
• EU. (2002). Council Decision of 16 December 2002 on the equivalence of field inspections carried out in third countries on seed-producing crops and on the equivalence of seed produced in third countries (2003/17/EC).
• EU. (2005). 2005/834/EC: Council Decision of 8 November 2005 on the equivalence of checks on practices for the maintenance of varieties carried out in certain third countries and amending Decision 2003/17/EC.
• EU. (2009). Commission Regulation (EC) No 637/2009 of 22 July 2009 establishing implementing rules as to the suitability of the denominations of varieties of agricultural plant species and vegetable species.
• EU. (2013). Proposal for a Regulation Of The European Parliament and Of The Council On the production and making available on the market of plant reproductive material (plant reproductive material law). Avrupa Birliği İnternet Sitesi: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52013PC0262&from=EN adresinden alındı. Erişim tarihi: 06.12.2019
• EU. (2014). Plant reproductive material. Avrupa Konseyi İnternet Sitesi: https://www.consilium.europa.eu/en/policies/animal-plant-health-package/plant-reproductive-material/# adresinden alındı. Erişim tarihi: 06.12.2019.
• EU. (2016). Regulation 2016/2031 of the European Parliament of the Council of 26 October 2016 on protective measures against pests of plants, amending Regulations (EU) No 228/2013, (EU) No 652/2014 and (EU) No 1143/2014 of the European Parliament and of the Council and repealing Council Directives 69/464/EEC, 74/647/EEC, 93/85/EEC, 98/57/EC, 2000/29/EC, 2006/91/EC and 2007/33/EC.
• Geçit, H., Bağcı, S., Balkaya, A., ve Yılmaz, K. (2019). Bitki Çeşitlerinin Kayıt Altına Alınması. Tohum, Tohumculuk ve Teknolojileri (Cilt 4, s. 544-580). içinde Ankara: BİSAB.
• GNIS. (2019). Legal Status. GNIS İnternet Sitesi: https://www.gnis.fr/en/french-interprofessional-organisation-for-seeds-and-plants-legal-status/ adresinden alındı. Erişim tarihi: 28.10.2019.
• Menard, A. (2010). Twinning Final Report of Development of Seed Sector in Turkey and Alignment to EU. European Commission. Mumcu, C. (2005). Türkiye ve Avrupa Birliği Müzakere Süreci. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 173-188.
• NAK. (2019). NAK Services. NAK İnternet Sitesi: https://www.nak.nl/organisatie/nak-services-/ adresinden alındı. Erişim tarihi: 30.10.2019.
• TTSM. (2019a). Özellik Belgeleri. TTSM İnternet Sitesi: https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM/Menu/48/Ozellik-Belgeleri adresinden alındı. Erişim tarihi: 07.10.2019.
• TTSM. (2019b). Mısır Tarımsal Değerleri Ölçme (TDÖ) Denemeleri Teknik Talimatı güncellenmiştir. TTSM İnternet Sitesi: https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM/Duyuru/114/Misir-Tarimsal-Degerleri-Olcme-_tdo_-Denemeleri-Teknik-Talimati-Guncellenmistir adresinden alındı. Erişim tarihi: 04.10.2019.
• TTSM. (2019c). Yayınlar. TTSM İnternet Sitesi: https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM/Menu/114/Yayinlar adresinden alındı. Erişim tarihi: 23.10.2019.
• TTSM. (2019ç). Milli Çeşit Listesi. TTSM İnternet Sitesi: https://www.tarimorman.gov.tr/BUGEM/TTSM/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=85 adresinden alındı. Erişim tarihi: 23.10.2019.