From Excavation to Exhibition: Tekfur Palace (Palace of Porphyrogenitus) Museum

Yıl 2023, Sayı: 3, 103 - 134, 29.12.2023

Filiz Yenişehirlioğlu

https://doi.org/10.54930/TARE.2023.50183

Öz

Situated in the proximity of Eğrikapı in Istanbul’s historical Fatih District, Tekfur Palace (Palace of Porphyrogenitus), a Byzantine structure, was repurposed during the Ottoman era. The eighteenth-century ceramic production initiated by Sultan Ahmed III in the site is also known by the name of the palace. Archaeological excavations carried out in two phases (between 1993–1995 and 2000–2001) have unearthed ceramic kilns, shedding invaluable light on the intricacies of the crafting process. Following the completion of the restoration project by the Istanbul Metropolitan Municipality in 2014, the building opened its doors as the Tekfur Palace Museum in 2019. The museum, designed to be an educational space, showcases artifacts unearthed during the excavations and employs interactive exhibits to enhance the visitor experience. This article will first offer an overview of the archaeological undertakings and then delve into the museological journey of the palace, outlining how the unearthed artifacts are displayed.

Anahtar Kelimeler

Tekfur Palace, İznik, Blachernae, Ceramic workshop, Glass

Kazıdan Müzeye: Tekfur Sarayı Müzesi

Öz

İstanbul, Fatih İlçesi, Eğrikapı yakınlarında bulunan Tekfur Sarayı, bir Bizans Dönemi yapısı olarak, Osmanlı Dönemi’nde değişik amaçlar için kullanılmıştır. On sekizinci yüzyılda Sultan III. Ahmet tarafından burada başlatılan çini imalatı da yapının adı ile anılmaktadır. Sarayda 1993−1995 ve 2000−2001 yılları arasında yapılan kazı çalışmaları, çini fırınlarını ortaya çıkarmış ve imalat süreci hakkında ayrıntılı bilgiler edinilmesini sağlamıştır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından 2014 yılında onarımı tamamlanan yapı, 2019 yılında Tekfur Sarayı Müzesi olarak açılmıştır. Kazıdan çıkan malzemelerin sergilendiği müzede interaktif uygulamalar ile eğitici bir sergileme amaçlanmıştır. Bu yazıda kazı ile ilgili genel bilgi verildikten sonra, yapının müzeleştirme süreci ve kazı malzemelerinin nasıl sergilendiği ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tekfur Sarayı, İznik, Blahernai, Seramik atölyesi, Cam

Kaynakça

• [Altınay], Ahmet Refik. “İznik Çinileri.” Darülfünun Edebiyat Fakültesi Mecmuası 8, no. 4 (1932): 36–53.
• Bakırer, Ömür. “Tekfur Sarayı Cam Buluntuları.” In V. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı ve Araştırmalar Sempozyumu: Bildiriler; 19–20 Nisan 2001, edited by Sema Alpaslan, 41–56. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, 2001.
• ---. “Tekfur Sarayı Kazı Buluntularından Bir Cam Kap.” In VII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı ve Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri: 7–8–9 Nisan 2003, İstanbul, edited by Gülgün Koroğlu, 42–48. Istanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, 2003.
• Mamboury, Ernest. İstanbul Touristique. Istanbul: Çituri Biraderler Basımevi, 1951.
• Öney, Gönül. Türk Çini Sanatı / Turkish Tile Art. Istanbul: Yapı ve Kredi Bankası, 1976.
• Yenişehirlioğlu, Filiz. “Archaeology in Istanbul and the Excavations at Tekfur Palace, Byzantine and Ottoman Istanbul in the 15th century.” In İstanbul Üniversitesi 550. Yıl Uluslararası Bizans ve Osmanlı Sempozyumu (XV. yüzyıl): 30–31 Mayıs 2003 / 550th Anniversary of the Istanbul University International Byzantine and Ottoman Symposium (XVth century): 30–31 May 2003, edited by Sümer Atasoy, 265–79. Istanbul: İstanbul Üniversitesi, 2004.
• ---. “İstanbul-Tekfur Sarayı-Osmanlı Çini Fırınları ve Eyüp Çömlekçiler Mahallesi Yüzey Araştırmaları.” Araştırma Sonuçları Toplantısı 12 (1995): 535–66.
• ---. “Tekfur Sarayı Çini Fırınları Plan Özellikleri.” In V. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı ve Araştırmalar Sempozyumu: Bildiriler; 19–20 Nisan 2001, edited by Sema Alpaslan, 179–92. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, 2001.
• ---. “Tekfur Sarayı Çini Fırınları Kazısı 1995–2001.” Kazı Sonuçları Toplantısı 24, no. 1 (2003): 329–44.
• ---. “Tekfur Sarayı Çinileri ve Eyüp Çömlekçiliği.” In Anadolu’da Türk Devri Çini ve Keramik Sanatı, edited by Gönül Öney and Zehra Çobanlı, 349–64. Istanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2007.
• ---. “Eyüp Çömlekçiler Mahallesi Çalışmaları.” In Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla III. Eyüpsultan Sempozyumu: Tebliğler; 28–30 Mayıs 1999. Istanbul: Eyüp Belediyesi, 2000.
• ---. “Eyüp’te Bir Çömlekçi Ailesi.” In Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla V. Eyüpsultan Sempozyumu: Tebliğler; 11–13 Mayıs 2001, 66–72. Istanbul: Eyüp Belediyesi, 2002.
• ---. “Les fours et la production de céramiques du Palais de Tekfur à Istanbul.” In Actas des VIII Congresso Internacional de Céramica Medieval en el Mediterráneo: Ciudad Real-Almagro; del 27 de febrero al 3 de marzo de 2006, edited by Juan Zozaya, Manuel Retuerce, Miguel Ángel Hervás, and Antonio de Juan, 617–32. Vol. 2. Ciudad Real: Asociación Española de Arqueologiá Medieval, 2009.
• Müller-Wiener, Wolfgang. İstanbul’un Tarihsel Topografyası. Istanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2001.