Türkiye'de Bazı Hayvansal Ürünlere Yapılan Harcamaları Etkileyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi

Yıl 2017, Cilt: 23 Sayı: 1, 43 - 53, 06.04.2017

Faruk Urak Vedat Dağdemir , Abdülbaki Bilgiç

https://doi.org/10.24181/tarekoder.325608

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada, hanelerin ve hane reisinin sosyo-demografik ve ekonomik faktörlerinin hane halkı süt ve süt ürünleriyle yumurta tüketim harcama tutarına olan etkileri çok terimli tobit modeli kullanılarak elde edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırma ile ilgili temel veriler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2014 dönemi boyunca toplam 10122 hane halkına uygulanan hane halkı bütçe anketlerinden elde edilmiştir. Örnek büyüklüğü kayıp ve aykırı gözlemler atıldıktan sonra 9271 hane olarak hesaplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre iki bağımlı değişken arasındaki ikili çapraz korelasyonların hepsinin pozitif ve istatistiki açıdan sıfırdan farklı bulunması çok terimli tobit modelin geçerliliğini doğrulamaktadır. Hane reisi erkek olanların hane reisi kadın olanlara göre aylık 1.512 ₺ daha az tereyağı tüketim harcaması yaptıkları tespit edilmiştir. Ailelerin 6-14 yaş grubu çocuk sayısı arttıkça ailelerin yoğurt ve yumurta tüketim harcama tutarlarının sırasıyla 0.803 ve 0.313 ₺ daha fazla olacağı hesaplanmıştır. Ailenin aylık toplam gelirinin 1000 ₺ artması durumunda ailenin aylık süt, peynir, yumurta ve tereyağı tüketim harcama tutarlarının sırasıyla 0.159, 0.411, 0.154 ve 0.332 ₺ artacağı tespit edilmiştir. Araştırma bulgularına göre hane halkı ve hane reisinin sahip olduğu özelliklerden dolayı hanelerin süt ve süt ürünleriyle yumurta tüketim harcama tutarlarını önemli ölçüde etkilediği çalışmada elde edilen bulgular tarafından desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Süt, Peynir, Tereyağı ve Yumurta Tüketimi, Çok Terimli Tobit Modeli

Econometric Analysis of Factors Affecting Household Spending on Some Animal Products in Turkey

Öz

In this study, the effects of household and household head-related socio-demographic and economic factors on spending of household milk and milk products and egg consumption are obtained by using multivariate tobit model. Data about this research is obtained from 10122 household budget survey that conducted by Turkish Statistical Institute (TSI) to households over the period of 2014. Sample size has been calculated as 9271 households after excluding outliers and missing observations of some key variables. According to the results all positive and statistically different from zero the cross-correlation coefficients between the two expenditure equations confirm the validity of the multivariate tobit model against the individual Tobit model. Results show that the male household head is most likely to spend 1.512 ₺ less than female household head. Households with kids within 6-14 age group tend to spend 0.803 ₺ and 0.313 ₺ more on yoghurt and eggs products. A 1000 ₺ per month increase in income the family expenditures on milk, cheese, egg and butter consumption will increase by 0.159, 0.411, 0.154 and 0.332 ₺ respectively. Results also indicate that the properties owned by the household and the households head significantly affected the spending on milk and milk products with egg consumption.

Anahtar Kelimeler

Milk, Cheese, Butter, Yoghurt and Egg Consumption, Multivariate Tobit model

Kaynakça

• Agbola, F.W. 2003. Estimation of food demand patterns in South Africa based on a survey of households. Journal of Agricultural and Applied Economics, 35(3):663-670.
• Akbay, C., Tiryaki, Y.G. 2007. Tüketicilerin Ambalajlı ve Açık Süt Tüketim Alışkanlıklarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Kahramanmaraş Örneği KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 10(1): 89-96.
• Akbay, C., Bilgiç, A., Miran, B. 2008. Türkiye'de Önemli Gıda Ürünlerinin Talep Esneklikleri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 14(2):55-65.
• Amemiya, T. 1985. Advanced Econometrics, Harvard University Press, 1985 (AE).
• Atasever, M., 2003. Spor ve Beslenme. Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları Dizisi.
• Aybek, E., 2011. Kahramanmaraş İli Kentsel Alanda Tüketicilerin Süt ve Süt Ürünleri Tüketim ve Tercihleri (Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, s.29.
• Bashir, K.A. 2011. Consumption of dairy products in the UAE: A comparison of nationals and expatriates. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences,10: 121-125.
• Bilgic, A., Yen, S.T. 2013. Household food demand in Turkey: A two-step demand system approach.Food Policy, 43(6): 267-277.
• Bilgic A., Yen, S. T. 2014. Demand for meat and dairy products by Turkish households: A Bayesian censored system approach. Agricultural Economics, 45(2):117-127.
• Boniface, B., Umberger, W.J. 2012. Factor influencing Malaysian consumer's consumption of dairy products. http://ageconsearch.umn.edu/bitstream/124243/2/2012AC%20Boniface%20CB. [Erişim: 07.02.2016]
• Canadian Dairy Information Centre. 2016. http://www.dairyinfo.gc.ca/index_e.php. [Erişim: 24.02.2016]
• Çelik, Y., Şengül, T. 2001. Şanlıurfa İli Kentsel Alanında Tüketicilerin Yumurta Tüketim Düzeyleri ve Tüketim Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Hayvansal Üretim, 42 (2): 53-62.
• Çivi, H., Gürler, Z.A., Esengün, K., Karkacıer, O. 1993. Tokat İl Merkezinde Yaşayan Hane halklarının Yumurta Tüketim Durumu Üzerine Bir Araştırma. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 10:123-126.
• Dağdemir, V., 2015. Tarımsal Pazarlama Ders Notları (Basılmamış Ders Notları).
• Davis, C.G., Blayney, D., Muhammad, A., Yen, S.T., Cooper, J. 2010. A cross-sectional analysis of U.S. yoghurt demand. Journal of Food Distribution Research, 41(2):36-45.
• EUROSTAT, 2014. Avrupa İstatistik Ofisi, http://ec.europa.cu/eurostat/data/database [Erişim: 25.12.2015]
• Fuller F., Behgin, J., Rozelle, S. 2007. Consumption of dairy products in urban China: Results from Beijing, Shangai and Guangzhou. The Australian Journal of Agricultural Resource Economics, 51: 459-474.
• Gürlük, S., Turan, Ö. 2008. Dünya Gıda Krizi: Nedenleri ve Etkileri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(1): 63-74.
• Karakaya, E., İnci, H., Söğüt, B., Şengül, T. 2014. Bingöl İl Merkezinde Yaşayan Hane Halklarının Yumurta Tüketim Durumu Üzerine Bir Araştırma. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(2): 239–247.
• Miftari, I., Ahmeti, S., Gjonbalaj, M., Shkodra, J. 2011. The role of demographic and socio-economic factors on consumption patterns and demand for dairy products in Kosova. EconAnadolu. Anadolu International conference in Economics II s.15- 17.
• Obayelu, A.E., Okoruwa, V.O., Oni, O.A. 2009. Analysis of rural and urban households' food consumption differential in the North-Central, Nigeria: A microeconometric approach. Journal of Development and Agricultural Economics, 1(12): 18-26.
• Olubiyo, S.O., Elufisan, M.O. 1999. Household egg consumption expenditure pattern and income distribution in Kwara State, Nigeria, Agro search 5: 1-2; 7-15.
• OECD, 2014. İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Örgütü, https//stats.oecd.org/index.aspx?DataSetCode=HICP_COICOP. [Erişim: 24.11.2015]
• Phuong, N.V., Cuong, T.H., Mergenthaler, M. 2015. Effects of household characteristics on expenditure for dairy products in Vietnam. International journal of Research Studies in Agricultural Sciences 1: 1-13.
• Robb, C.A., Reynolds, L.M., Ghany, M.A. 2007. Consumer preference among fluid milks: low-fat vs. high-fat milk consumption in the United States. International Journal of Consumer Studies, 31-94.
• Rodolfo, M., Nayga, J., Siebert, J.W. 1999. Analysis of at-home consumption of dairy products in the Unidet States. Journal of Food Products Marketing, 5(3): 6578.
• Terin, M., Bilgiç, A., Güler, O.İ., Yavuz, F. 2015. Türkiye'de Süt Ürünleri Tüketim Harcamalarına Etki Eden Faktörlerin Analizi: Çoklu Heckman Örneklem Seçicilik Sistem Yaklaşımı. Tarım Bilimleri Dergisi, 21:500-515.
• TÜİK, 2016. Türkiye İstatistik Kurumu. Ankara, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=88&locale=tr. [Erişim: 15.04.2016]
• Trung, T.Q., Giam, D.Q., Hai, V.T., Thao, L.P., Hang, N.T.T., Son, L.T.K., Linh, B.T.M. 2014. Factor influencing milk consumption of rural household in Northern Vietnam. Greener Journal of Business and Management Studies, 4(2): 31-40.
• World Bank, 2015. Dünya Bankası, http://statisticstimes.com/economy/countries-by-gdp-capita.php. [Erişim: 11.12.2015] 53