Buğday Üretiminde Fosil Yakıt Tüketim Kaynaklı Karbondioksit Emisyonu Ve Projeksiyon Tahmini-Sivas İli Örneği

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 3, 156 - 170, 30.12.2024

Ebubekir Altuntaş , Engin Özgöz

Öz

Bu çalışmada, Sivas ilinde buğday üretiminde fosil yakıt tüketim kaynaklı karbondioksit emisyonunu belirlemek amaçlanmıştır. Çalışmada, Sivas ilinde, 2014-2023 yılları arasında ana ürün buğday üretim alanı, üretim miktarı ve verim değerleri Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarım istatistiklerinden alınmıştır. Sivas ilinde buğday üretiminde yakıt tüketim değeri olarak Altuntaş ve ark. (2019) tarafından açıklanan değerler kullanılmıştır. Sivas ilinde buğday üretimi için fosil (yakıt ve yağ) kaynaklı meydana gelen CO2 emisyonlarının tespitine ait yapılan hesaplamalarda, Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC, 1996)’inde açıklanan yakıt ve yağ kaynaklı toplam CO2 emisyonu hesaplamaları göz önüne alınmıştır. Bu amaçla, Sivas ilinde buğday üretiminde 2014-2023 yılları arasında oluşan toplam fosil yakıt kaynaklı ortalama CO2 emisyonu, özgül yakıt tüketimi ve özgül CO2 emisyonu değerleri sırasıyla 41.70 ktCO2, 21.32 gyakıt kgürün-1 ve 72.87 gCO2 kgürün-1 olarak belirlenmiştir. Sivas ilindeki buğday üretiminin 2024-2033 yıllarına ait projeksiyon tahminlerine göre, toplam CO2 emisyonu, özgül yakıt tüketimi ve özgül CO2 emisyon değerlerinin düşme eğilimi göstereceği tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Buğday, Özgül yakıt tüketimi, özgül CO2 emisyonu, Projeksiyon

Carbon dioxide emissions from fossil fuel consumption in wheat production and projection estimation-A Case in Sivas Province

Öz

In this study, it is aimed to determine the carbon dioxide emission from fossil fuel consumption in wheat production in Sivas province. In the study, the wheat production area, production amount and yield values in Sivas province between 2014-2023 were obtained from Turkish Statistical Institute (TurkStat). As fuel consumption value in wheat production in Sivas province, the values described by Altuntaş et al. (2019) were used. In the calculations for the determination of CO2 emissions from fossil (fuel and oil) sources for wheat production in Sivas province, the total CO2 emissions from fuel and oil as described in the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC, 1996) were taken into consideration. For this purpose, after the calculations made for the periods between 2014-2023 in Sivas province, the total fossil fuel-derived CO2 emission, specific fuel consumption and specific CO2 emission values were determined as 41.70 ktCO2, 21.32 gfuel crop-1 and 72.87 gCO2 kgcrop-1 in wheat production, respectively. According to the projection estimates for the years 2024-2033, total CO2 emissions, specific fuel consumption and specific CO2 emission values are estimated to show a decreasing trend in wheat production in Sivas province.

Anahtar Kelimeler

Wheat, Specific fuel consumption, Specific CO2 emission, Projection

Kaynakça

• Alpkent, N., (1984). Tarımda Enerji Kullanımı ve Enerji Tasarrufu. Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları No: 296. Ankara.
• Altuntaş, E., Bulut, O.N., Özgöz, E. (2019). Kuru tarımda farklı toprak işleme sistemleri ile buğday üretiminin enerji kullanım etkinliği analizi. Anadolu Tarım Bilim. Dergisi, 34, 57-64.
• Altuntaş, E. (2020). Türkiye’deki tarım makineleri kullanım projeksiyonunun tahmini. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi (UTYHBD), 6 (3), 506–516.
• Anonim (2014a). Sivas İl Özel İdaresi Stratejik Plan. Bilgi işlem Müdürlüğü, Kasım 2014. Sivas.
• Anonim (2014b). İstatistikî Bilgiler Raporu. İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Koordinasyon ve Tarımsal Veriler Şube Müdürlüğü, Sivas.
• Anonim (2024). Sivas İli Tarım ve Orman İl Müdürlüğü 2018 Yılı Faaliyet Raporu, https://sivas.tarimorman.gov.tr/Menu/21/Faaliyet-Raporu (Erişim Tarihi: 11.12.2024).
• ASAE (1999). ASAE Standarts. D497.4 MAR99: Agricultural Machinery Data. pp. 350-357 ASAE 2950 Niles Rd., St. Joseph, MI, 49085-9659, USA.
• ASAE (2011). ASAE Standarts. D497.7 MAR2011 (R2015): Agricultural Machinery Data. pp. 1-14 ASABE 2950 Niles Rd., St. Joseph, MI, 49085-9659, USA.
• Aydın, A., Aktuz, N.C. (2023). Sürdürülebilir tarım için iklim değişikliğine ekosistem tabanlı uyum faaliyetleri. Çevre, Şehir ve İklim Dergisi, 2 (3), 132-157.
• Aydın, A. (2023). Tarım sektöründen kaynaklı sera gazı emisyonlarının hesaplanması; enterik fermantasyon. Uluslararası Gıda Tarım ve Hayvan Bilimleri Dergisi, 3 (1), 40-54.
• Beşergil, B. (2009). Yakıtlar Yağlar. Gazi Kitabevi, 1. basım (1 Ocak 2009), 978-9754837933, s. 451, Ankara.
• Bilgili, M.E., Aybek, A. (2018). Doğu Akdenizde zeytin üretiminde yakıt tüketimi sonucunda oluşan karbondioksit emisyonu durumu. 3rd International Mediterranean Science and Engineering Congress (IMSEC 2018), Çukurova University, Congress Center, October 24-26, 2018, Adana.
• Bulut, O.N. (2015). Bulut, O.N. (2015). Buğday Tarımında Farklı Toprak İşleme Yöntemlerinin Toprak Özellikleri, Tarla Filiz Çıkışı ve Verim Üzerine Etkileri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyosistem Mühendisliği A.B.D., Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış), s.88, Tokat.
• Dellal, İ., Engürülü B., Ulukan, H., Özevren A.Ş., Ünal, M. (2015). İklim değişikliğinin tarım sektörüne ekonomik yansımaları. Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi, 12-16 Ocak 2015, Sayfa no:62-80, Ankara.
• Hayaloğlu, P. (2018). İklim değişikliğinin tarım sektörü ve ekonomik büyüme üzerindeki etkileri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(25): 51-62.
• Heller, M.C., Keoleian, G.A., Volk, T.A. (2003). Life cycle assessment of a willow bioenergy cropping system. Biomass and Bioenergy, 25: 147-165.
• Gołasa, P., Wysokiński, M., Bieńkowska-Gołasa, W., Gradziuk, P., Golonko, M., Gradziuk, B., Siedlecka, A., Gromada, A. (2021). Sources of greenhouse gas emissions in agriculture, with particular emphasis on emissions from energy used. Energies, 14 (13), 3784.
• IFOAM (1996). IFOAM EU GROUP. Working for Organic Farming in Europe Annual Report 2009. https://www.organicseurope.bio/content/uploads/2021/04/ifoameu_comm_annual_report_2009.pdf (Erişim Tarihi: 04.08.2024).
• IPCC (1996). Intergovernmental Panel on Climate Change, GHG protokolü - mobil kılavuz (03/21/05) v1.3., 1996.
• IPCC (2013). The Physical Science Basis. Contribution of Working Group to The Fifth Assessment Report of The Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, 1535 pp, 2013.
• IPCC (2014). Intergovernmental Panel on Climate Change AR5-Fifth Assessment Report. Cambridge: Cambridge University Press.
• Khoshroo, A. (2014). Energy use pattern and greenhouse gas emission of wheat production: A case study in Iran. Agricultural Communications, 2 (2), 9-14.
• Koga, N., Tsuruta, H., Tsuji H., Nakano, H. (2003). Fuel consumption-derived CO2 emissions under conventional and reduced tillage cropping systems in northern Japan. Agriculture, Ecosystems and Environment, 99, 213–219.
• Kuzu, H., Bilgili, M.E., Aybek, A., Özekin, M. (2024). Doğu Akdeniz Bölgesinde buğday ve mısır üretiminde yakıt tüketiminden kaynaklı karbondioksit emisyonunun belirlenmesi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7 (2), 684-693.
• Küsek, G. (2018). Güneydoğu anadolu bölgesinde mercimek üretiminde yakıt tüketimine bağlı olarak gerçekleşen karbondioksit emisyonlarının değerlendirilmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 22 (4), 572-584.
• Lal, R. (2004). Carbon emission from farm operations. Environment International, 30 (7), 981-990.
• Lu, X., Lu, X., Cui Y., Liao, Y. (2018). Tillage and crop straw methods affect energy use efficiency, economics and greenhouse gas emissions in rainfed winter wheat field of Loess Plateau in China. Acta Agriculturae Scandinavica, Section B — Soil & Plant Science, 68 (6), 562-574.
• Massey, R., McClure, H., Schneider, R. (2019). Agriculture and greenhouse gas emissions. University of Missouri: Columbia-Extension Publication, 2019. https://mospace.umsystem.edu/xmlui/bitstream/handle/10355/71743/ (Erişim Tarihi: 12.09.2024).
• Mohammadi, A., Rafiee, S., Jafari, A., Keyhani, A., Mousavi-Avval, S.H., Nonhebel, S. (2014). Energy use efficiency and greenhouse gas emissions of farming systems in north Iran. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 30: 724–733.
• Özcan, M.T. (1985). Mercimek Hasat ve Harman Yöntemlerinin İş Verimi Kalitesi. Enerji Tüketimi ve Maliyet Yönünden Karşılaştırılması ve Uygun Bir Hasat Makinası Geliştirilmesi Üzerine Araştırmalar. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Tarımsal Mekanizasyon Bölümü. Adana.
• Özden, M., Soğancı, A. (1996). Türkiye Tarım Alet ve Makinaları İşletme Değerleri Rehberi Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü A.P.K. Dairesi Başkanlığı Toprak ve Su Kaynakları Araştırma Şube Müdürlüğü, Yayın No: 92, Ankara.
• Öztürk, H.H., Vulkan, E.V. (2017). Türkiye’de buğday ve mısır üretiminde yakıt tüketimine bağlı olarak gerçekleşen karbondioksit emisyonlarının değerlendirilmesi. 4. Uluslararası Multidisipliner Avrasya Kongresi (IMCOFE), 23-25 Ağustos 2017, Sayfa no:13-23, Roma.
• Öztürk, H.H. (2017). Energetic and Environmental Comparison of Rapeseed Cultivation Systems. LAMBERT Academic Publishing, Deutschland, 2017.
• Öztürk, H.H., Gözübüyük, Z., Atay, U. (2017). Türkiye’de pamuk üretiminde yakıt tüketimine bağlı olarak gerçekleşen karbondioksit emisyonlarının değerlendirilmesi. 3. Uluslararası Tarım ve Çevre Kongresi, 16-18 Kasım 2017, Sayfa no: 21-30, Antalya.
• Smagulova, S., Adil, J., Tanzharikova, A., Imashev, A. (2017). The economic impact of the energy and agricultural complex on greenhouse gas emissions in Kazakhstan. International Journal of Energy Economics and Policy, 7 (4), 252-259.
• TÜİK (2024). Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel üretim istatistikleri, (2024). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=134&locale=tr (Erişim tarihi: 02.08.2024).
• Vatansever Deviren, N., Çelik, N. (2017). Dünyada ve Türkiye’de Organik Tarımın Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar 201, https://www.researchgate.net, (17 Ağustos 2017).
• Yılmaz, N., Şimşek, S. (2013). Sivas ekolojik koşullarında ekmeklik buğdayda (Triticum aestivum L.) üst gübrelemede kullanılacak azotlu gübre form ve miktarının belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 1(2), 91-96.