Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin Eserlerinin Kök Değerler Açısından İncelenmesı̇

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 4, 1005 - 1023, 29.12.2022

Ünzile Köse Bekir Direkci

https://doi.org/10.30622/tarr.1170822

Öz

Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi, yazılarında ahlâk ve terbiye sorununa millî, dinî, vatanî yönden ve en önemlisi gelecek nesiller bakımından çareler aramaktadır. Bu yönüyle yazar araştırmamıza konu olmuş, yazarın zikredilen arayışının ürünü olan eserlerinin değer aktarımında kullanılabilecek ürünler olabileceği düşünülmüştür. Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin eserlerinin çoğunda terbiye öne çıkmaktadır. Olayların, terbiye edilen kahramanların yaşam koşulları ve eğitimleriyle yoğun bir ilişkisi olduğu görülür. Bu bakımdan Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin değer aktarımı bakımından önemi göz önünde bulundurularak eserlerinin kök değerleri yansıtma durumu, araştırmanın amacı olarak belirlenmiştir. Araştırma, nitel araştırmanın doğasına uygun bir şekilde yürütülmüş betimleyici nitel bir araştırmadır. Verileri doküman analizi tekniğinden faydalanılarak elde edilen araştırmada, Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin “Â’mâk-ı Hayâl”, “Öksüz Turgut”, Bütün Hikâyeleri” ve “Bâtınîler İblis Behmen” adlı eserleri Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda (2019) yer alan kök değerler esas alınarak incelenmiştir. Araştırmanın veri analizi gerçekleştirilirken betimsel analiz tekniği kullanılmış, eserlerde yer alan kök değerlerin sıklığı tespit edilerek her eser için farklı bir tablo oluşturulmuştur. Ardından incelenen kitaplardan alıntılanan örnek cümlelerle birlikte veriler yorumlanarak raporlaştırılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre, Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin incelenen eserlerinde, sevgi ve saygı değerlerinin en sık tekrar edilen kök değerler olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra vatanseverlik, dostluk ve adalet gibi kök değerlerin farklı eserlerde ön plana çıktığı belirlenmiştir. Buna karşın dürüstlük ve sorumluluk değerlerinin eserlerin genelinde diğer değerlere nazaran daha az sıklıkta tekrarlandığı görülmüştür. Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi’nin incelenen eserleri değer öğretimi bağlamında ele alındığında “Â’mâk-ı Hayâl” eserinde saygı ve sevgi; “Öksüz Turgut” eserinde sevgi ve vatanseverlik; “Bütün Hikâyeleri” eserinde sevgi, vatanseverlik ve saygı; “Bâtınîler İblis Behmen” eserinde ise adalet ve dostluk değerlerinin öne çıktığı tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda söz konusu eserlerin ilgili bölümlerinin ders kitaplarında yer alarak farklı değerlerin öğretiminde kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Eğitimi, Değer, Değerler Eğitimi, Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi

Teşekkür

Değerli çalışmalarınız için teşekkür ederiz.

Analysis of the Works of Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi in Terms of Root Values

Öz

In his writings, Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi seeks solutions to the problem of morality and education, nationally, religiously, nationally, and most importantly, in terms of future generations. In this respect, the author has been the subject of our research, and it has been thought that his works, which are the products of the aforementioned search of the author, may be products that can be used in value transfer. In most of Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi's works, discipline comes to the fore. It is seen that the events have an intense relationship with the living conditions and education of the upbringing heroes. In this respect, considering the importance of Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi in terms of value transfer, the state of reflecting the root values of his works has been determined as the aim of the research. The research was conducted in accordance with the nature of the qualitative research and was carried out on the basis of the descriptive survey model. In the research, in which document analysis technique was used as a data collection technique, the works of Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi named “Â’mâk-ı Hayâl”, “Öksüz Turgut”, Bütün Hikâyeleri” and “Bâtınîler İblis Behmen” were examined based on the values included in the Turkish Language Curriculum (2019). While analyzing the data of the research, descriptive analysis technique was used, the frequency of root values in the works was determined and a different table was created for each work. Then, the data were interpreted and reported together with the sample sentences quoted from the books examined. According to the results obtained in the research, it has been determined that the values of love and respect are the most frequently repeated root values in the examined works of Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi. In addition, it has been determined that root values such as patriotism, friendship and justice come to the fore in different works. On the other hand, it has been seen that the values of honesty and responsibility are repeated less frequently than other values in the works in general. When the works of Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi are considered in the context of teaching values, it has been determined that the values of respect and love in his work “A'mak-ı Hayal”; the values of love and patriotism in his work “Orphan Turgut”; the values of love, patriotism and respect in his work “All His Stories”; the values of justice and friendship in his work “Batıniler Iblis Behmen” was stand out. As a result of the research, it has been concluded that the relevant sections of these works can be used in the teaching of different values by taking place in the textbooks.

Anahtar Kelimeler

Turkish Language Education, Value, Values Education, Şehbenderzâde Filibeli Ahmed Hilmi

Kaynakça

• Akbalık, H. (2015). Değerler eğitimi bağlamında Hacı Bektaş-ı Veli'nin eserlerinde yer alan eğitsel unsurlar. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Binyıl Ş., N. (2019). Sabahattin Ali’nin eserlerinde değerler eğitimi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Direkci, B, Akbulut, S ve Şimşek, B. (2020). Türkçe eğitimi alanında yapılan değerler eğitimi tezlerinin incelenmesi. Zeitschrift Für Die Welt Der Türken/ Journal of World of Turks, 12(2), 117-140.
• Ekici, M. Z. (1997). II. Meşrutiyet Devri Fikir Adamı Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi hayatı ve eserleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gökçe, B. (2008). Gülten Dayıoğlu'nun çocuk öykülerinde değer eğitimi ve öykülerin Türkçeye katkısı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Günay, S. (2019). Mevlâna İdris Zengin'in eserlerinde değerler eğitimi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Halstead, M. J. - Taylor, M. (2000), Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202.
• Karagöz, B. (2015). Yalvaç Ural'ın eserlerinin tematik açıdan incelenmesi ve eserlerinde çocuk eğitimiyle ilgili temel değerler. (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Karatay, H. (2011). Karakter eğitiminde edebî eserlerin kullanımı. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 6(1), 1398-1412.
• Kumbasar, E. (2011). Muzaffer İzgü’nün romanlarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB Yayınları. 01.03.2021 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden erişilmiştir.
• Savaş, S. ve Karataş, S. (2019). Z Kuşağı Öğrencisini Tanımak. İçinde Eğitim Araştırmaları-2019 (pp. 223- 237). Ankara: Eğitim Yöneticileri ve Uzmanları Derneği Yayınları.
• Tural, S. (1992). Kültürel kimlik üzerine düşünceler (2. Baskı). Ankara: Ecdad.
• Türk Dil Kurumu, (2022). Güncel Türkçe Sözlük. Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/ . Erişim Tarihi: 15.08.2022.
• Uludağ, Z. (1994). Şehbender-Zâde Filibeli Ahmet Hilmi'nin Eğitime Bakışı. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 9, 233-245.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8. Basım). Ankara: Seçkin Yayınları.