Ebeveynlerin Akılcı İlaç Kullanım Tutumlarının İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 16 Sayı: 2, 107 - 116, 16.03.2022

Çiğdem Kuloglu Emine Ekici

https://doi.org/10.12956/tchd.860536

Cited By: 4

Öz

Amaç: Bu araştırma 0-12 yaş aralığında çocuğu olan ebeveynlerin akılcı ilaç kullanımı tutumlarını belirlemek ve ebeveynlerin akılcı ilaç kullanım tutumlarını etkileyen tanıtıcı özelliklerini incelemek amacıyla yapılmıştır.

Gereç ve Yöntemler: Bu çalışma kesitsel-tanımlayıcı tipte olup, araştırma örneklemini İstanbul’ da bir devlet ilkokulunda eğitim görmekte olan çocukların ebeveynleri (n=719) oluşturdu. Araştırmanın verileri Tanıtıcı Özellikler Formu ve Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeği (AİKYETÖ) kullanılarak toplandı.

Bulgular: Ebeveynlerin AİKYETÖ puan ortalaması 174.96±17.77, doğru ve bilinçli ilaç kullanım puan ortalaması 132.36±14.35, etkili ve güvenli ilaç kullanım puan ortalaması 42.59±8.20 olarak bulundu. Ebeveynlerin uzun süre yaşadığı yer, aile tipleri, gelir durumları, eğitim durumları, çocuk sayıları, çocuklarının yaşları, çocuk cinsiyetleri, hastalık durumlarında başvurdukları yer ve reçetesiz ilaç kullanma durumları ile AİKYETÖ puan ortalamaları arasında anlamlı fark olduğu bulundu (p<0.05). Ebeveynlerin en uzun süre yaşanılan yer, aile tipleri, gelir durumları, eğitim durumları, çocuk sayıları, çocuklarının yaşları, çocuk cinsiyetleri, hastalık durumlarında başvurdukları yer durumlarına göre doğru ve bilinçli ilaç kullanımı alt ölçeği puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu bulundu (p<0.05). Ebeveynlerin çocuk sayıları, hastalık durumlarında başvurdukları yer ve reçetesiz ilaç kullanma durumlarının etkili ve güvenli ilaç kullanımı alt ölçeği puan ortalamaları arasında anlamlı fark olduğu bulundu (p<0.05).

Sonuç: Ebeveynlerin akılcı ilaç kullanımı tutum puanlarının yüksek olduğu söylenebilir. Ancak çocuk sayısı fazla olan, yenidoğan çocuğu olan, kız çocuğa sahip olan, reçetesiz ilaç kullanan, geliri az olan, geniş ailede yaşayan, en uzun yaşadığı yer ilçe ve köy olan ebeveynlerin AİKYETÖ puan ortalamaları düşük bulunduğundan, akılcı ilaç kullanımı konusunda planlanacak eğitim programlarında bu durumun dikkate alınması önerilir.

Anahtar Kelimeler

çocuk, ebeveyn, tutum, ilaç

Investigation of Rational Drug Usage Attitudes of Parents

Öz

Objective: This study was conducted to determine the rational drug use attitudes of parents with children aged 0-12 and to investigate a reader study that reveals the rational drug use attitudes of parents.

Material and Methods: This study is cross-sectional-descriptive type, and the research sample was formed by the parents (n = 719) of children attending a public primary school in Istanbul. The data of the study were collected using the Descriptive Characteristics Form and the Parental Attitude Scale towards Rational Drug Use (AİKYETÖ).

Results: Parents’ mean score of AIKIETÖ was 174.96±17.77, correct and conscious drug use mean score was 132.36 ±14.35, effective and safe drug use mean score was 42.59±8.20. It was found that there was a significant difference between the place where parents lived for a long time, family types, income levels, educational status, number of children, ages of their children, gender of children, the place of application in case of illness, and the use of non-prescription drugs and AİKYETÖ score averages (p <0.05). It was found that there was a statistically significant difference between the mean scores of the correct and conscious drug use subscale according to the place where the parents lived for the longest time, family types, income levels, education levels, number of children, ages of their children, gender of children, and the place they applied in case of illness (p < 0.05). It was found that there was a significant difference between the mean scores of the effective and safe drug use subscale of the parents’ number of children, the place they applied in case of illness and the use of non-prescription drugs (p <0.05).

Conclusion: It can be said that the parents’ rational drug use attitude scores are high. However, since the AİKYETÖ score average of parents with a large number of children, a newborn child, a daughter, a non-prescription drug use, a low income, an extended family, and the longest place of residence in districts and villages is low, education programs to be planned on rational drug use consideration of the situation is recommended.

Anahtar Kelimeler

Child, Parent, Attitude, Drug

Kaynakça

• 1.World Health Organization(WHO). Promoting rational use of medicine: core components- who policy perspectives on medicines. 2002 September; Geneva.(no:5) .p.1-4.
• 2. World Health Organization. The pursuit of responsible use of medicines:sharing and learning from country experiences march Geneva [https://www.who.int/medicines/areas/rational_use/en/,] erişim tarihi: 8.03.2019.
• 3. World Health Organization(WHO). The rational use of drugs. Report of the conference of experts. 1985 November; Nairobi. P.25-29.
• 4. Akıcı A, Kalaça S. T.C. Sosyal güvenlik kurumu başkanlığı, topluma yönelik akılcı ilaç kullanımı 2013:11-63.
• 5. Aşık Z, Beggi B. Aile Hekimliği Polikliniğine Başvuran Hastaların Akılcı İlaç Kullanımı Yönünden Değerlendirilmesi. Ankara Med J 2019;1:251‐60.
• 6. Maxwell S. Rational prescribing the principles of drug selection. Clinical Medicine 2009; 9:481–485.
• 7. Çavuşoğlu H. İlaçların uygulanması. Ln:Çavuşoğlu H(eds). Çocuk Sağlığı Hemşireliği. 2nd ed.Ankara: Sistem Ofset Basım Yayın San. Tic. Ltd. Şti,. 2015:251-270.
• 8. Akıcı N, Başaran NF. Çocuklarda akılcı ilaç kullanımı. Türkiye Klinikleri J pharmacol- Special Topics 2015;3:50-6.
• 9. Al-Hajje A, Awada S, Hallit S, Lahoud N, Shakaroun S, Zahreddine L. Knowledge of pharmacists and parents towards antibiotic use in pediatrics: a cross-sectional study in Lebanon. Pharmacy Practice 2018;16:1194.
• 10. Erdoğdu T, Kıroğlu O, Karataş Y, Sürmelioğlu N. Akılcı olmayan ilaç kullanımını önlemeye yönelik tedbirler. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi 2015;24:452-462.
• 11. Ovalı F. Hasta güvenliği yaklaşımları. Sağlıkta Performans Ve Kalite Dergisi; 2010; 1:33-43.
• 12. Chan GC, Tang SF. Parental knowledge, attitudes and antibiotic use for acute upper respiratory tract infection in children attending a primary healthcare clinic in Malaysia. Singapore Med J 2006;47:266-70.
• 13. Arıkan D, Baklacı Ö, Bilmez A, Bülbül D, Yılmaz F. 0-2 yaş çocuğa sahip annelerin oral ilaç kullanım davranışlarının incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2013;16:82-88.
• 14. Çakır B, Çakır HT, Güngör A, Karauzun A, Yalçın H. Çocuklarda antibiyotik kullanımı ile ilgili ebeveynlerin tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi 2019;13:203-207.
• 15. Arslan F, Uzun Ş. İlaç uygulama hataları. Türkiye Klinikleri 2008;28:217-222.
• 16. Güdek E, Küçükoğlu S, Polat S. Annelerin evde ilaçları saklama koşullarıyla ilgili bilgi ve uygulamalarının belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 20013;16:212-218.
• 17. Kayaalp, SO. Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji. 1.Baskı. Ankara. Pelikan Yayınları, 2009.
• 18. Özçelikay G. Akılcı ilaç kullanımı üzerinde bir pilot çalışma, Ankara Ecz. Fak. Derg 2001;30:9-18.
• 19. Basiaris H, Gogos C, Skoutelis A, Mitsi G, Jelastopulu E. Patterns of antibiotic use among adults and parents in the community: A questionnaire-based survey in A Greek Urban Population. International Journal of Antimicrobial Agents 2005;25:439 -443.
• 20. Clapp MD, Federico F, Fortescue EB, Goldmann DA, Kaushal R, Landrigan CP. Prioritizing strategies for preventing medication errors and adverse drug events in pediatric inpatients. Official Journal of American Academy of Pediatrics; 2003;111:722-729.
• 21. Frankish CJ, Herbert CP, Katzenstein D, Milner R, Speert D, Paluck E. Prescribing practices and attitudes toward giving children antibiotics. Canadian family physician Medecin de famille Canadien 2001;47: 521–527.
• 22. Bauchner H, Palmer DA. Parents’ and physicians’ views on antibiotics, Official Journal of the American Academy of pediatrics 1997;99:1-5.
• 23. Çelebi A. Akılcı ilaç kullanımına yönelik ebeveyn tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, 2018.
• 24. Yeniçeri Ş. Çocuk acil hastaları ebeveynlerinin akılcı ilaç kullanımı ve yetişkin sağlık okuryazarlığı. Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, 2019.
• 25. Ayada C, Emre A, Korkut Y. Evaluation of the knowledge, attitudes, and behaviors of antibiotics usage at the parents living in the aegean part of Turkey, Konuralp Tıp Dergisi 2019;11: 350-355.
• 26. Çınar AS. Pınarhisar’da beş yaş altı çocuğu olan annelerin akılcı ilaç kullanım durumu ve etkileyen etmenler. Kırklareli: Kırklareli Üniversitesi, 2018.
• 27. Ekenler Ş, Koçoğlu D. Bireylerin akılcı ilaç kullanımıyla ilgili bilgi ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2016;3:344-55.
• 28. Kenesarı CK, Özçakar N. Annelerin çocuklarında antibiyotik kullanımına ilişkin yaklaşımları: kısa bilgilendirme ne kadar etkili? Türk Aile Hek Derg 2016;20:16-22.
• 29. Bedir N, Demirbaş M ,Erdoğan N, Karabel MP, Köse E, İnci MB. Taraklı ilçesindeki erişkinlerde akılcı ilaç kullanımı ile ilgili bazı bilgi ve tutumlarının incelenmesi. Med J 2018;8:80-89.
• 30. Stålsby LC ,Yu M, Zhao G, Zhao Q, Zhu Y, Xu B. Knowledge, attitudes, and practices of parents in rural china on the use of antibiotics in children: a cross-sectional study. BMC Infect Dis 2014;27:112.
• 31. Conde F, Suito-Ferrand M, Navarro R, Paredes J, Picon V, Riveros M. Parental antibiotic use in Urban and Peri-Urban health care centers in Lima a cross-sectional study of knowledge, attitudes, and practices. Clinical medicine insights Pediatrics 2019;13:1-10.
• 32. Akıcı A, Akıcı N, Ceran Ö, Gelal A, Gürbüz T. Hastaneye başvuru öncesinde çocuklarda ilaç kullanımının araştırılması. Anatol J Clin Investig 2015; 9:10-18.
• 33. Ahonen R, Halonen P, Hämeen ‐ Anttila K, Lindell ‐ Osuagwu L, Sepponen K, Vainio K. Factors associated with medicine use among children aged under 12 years a population survey in Finland. Pharmacoepidemiology and drug safety 2010;19:400-407.