Afet Sonrası Geçici Barınma Birimlerinde Yaşanan Sorunlar: Hatay/İskenderun Örneği

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 321 - 334, 30.08.2025

Betül İrem Tarakçı , İsmail Emre Kavut

https://doi.org/10.46464/tdad.1648044

Öz

Afet sonrası barınma, afet yönetiminde kritik öneme sahiptir. Türkiye'nin deprem kuşağında yer alması, geçici barınma birimlerinin tasarımı ve kullanımına yönelik araştırmaları gerekli kılmaktadır. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri, konteyner yaşamına dair deneyimlerin analiz edilmesini zorunlu hale getirmiştir. Bu çalışma, konteyner barınma birimlerindeki tasarım ve kullanım sorunlarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Nitel araştırmada saha çalışmaları, gözlem, doküman inceleme ve yarı yapılandırılmış anket uygulanarak veriler NVivo ile analiz edilmiştir. Bulgular, barınma alanlarının yetersizliği, altyapı eksiklikleri, konfor ve hijyen sorunları gibi temel problemlere işaret etmektedir. Sonuç olarak, geçici barınma birimlerinin etkinliğini artırmak ve afetzedelerin yaşam standartlarını iyileştirmek için konteyner tasarım ve uygulamalarında bütüncül bir yaklaşım benimsenmelidir. Afetzedelerle yapılan görüşmeler ve analizler doğrultusunda, kullanıcı odaklı kısa, orta ve uzun vadeli iyileştirmelerin bu sorunlara çözüm sağlayacağı açıktır.

Anahtar Kelimeler

Afet , Deprem , Geçici Barınma , Kahramanmaraş depremleri , Hatay

Problems Experienced in Post-Disaster Temporary Shelter Units: The Case of Hatay/Iskenderun

Öz

Post-disaster sheltering is crucial in disaster management. Türkiye’s location on earthquake-prone geography makes research on temporary shelter design vital. The 6 February 2023 Kahramanmaraş earthquakes highlighted the need to improve container living. This study identifies design flaws and utilisation issues in container shelters based on real-life observations. In this qualitative research, field studies, direct observation, document reviews, and semi-structured questionnaires were used. Data were analysed using NVivo software to explore challenges. Findings reveal issues such as insufficient space, poor infrastructure, and hygiene problems. The study emphasizes a holistic approach to container design to enhance temporary shelters and disaster victims’ quality of life. Through interviews and analysis, the research suggests short, medium, and long-term user-focused improvements for sustainable solutions.

Anahtar Kelimeler

Disaster , Earthquake , Temporary shelter , Kahramanmaraş earthquakes , Hatay

Kaynakça

• Acerer S., 1999., Afet Konutları Sorunu ve Deprem Örneğinde İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 197 s.
• AFAD, 2012. Afet Raporu- Van Depremi, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığ, Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/afet-raporu---van-depremi#.
• AFAD, 2018. Türkiye’de Afet Yönetimi ve Doğa Kaynaklı Afet İstatistikleri / Disaster Management and Natural Disaster Statistics in Turkey, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/35429/xfiles/turkiye_de_afetler.pdf.
• AFAD, 2023. 06 Şubat 2023 Pazarcık-Elbistan Kahramanmaraş (Mw: 7.7– Mw: 7.6) Depremleri Raporu, T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Erişim adresi: https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Kahramanmara%C5%9F%20Depremi%20%20Raporu_02.06.2023.pdf.
• Aman D.D., 2019. Olası Marmara depreminde toplanma alanları yer seçim kriterlerinin belirlenmesi: istanbul bağcılar örneği, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 377s.
• Ates E., 2024. The Effect of Earthquakes on International Trade: The Example of the 6 February 2023 Kahramanmaras Earthquakes, Turk Deprem Arastirma Dergisi 6(1), 236-250, https://doi.org/10.46464/tdad.1454177.
• Aydin S., Sahin A., Macit M., Aksakal E., 2024. A Review and Evaluation of the Coordination Processes of Humanitarian Aid Sent After the Kahramanmaraş Earthquakes on February 6, 2023, Turk Deprem Arastirma Dergisi 6(1), 181-214, https://doi.org/10.46464/tdad.1437829.
• Bazeley P., Jackson K., 2013. Qualitative Data Analysis with NVivo, Thousand Oaks, CA: Sage Publications Ltd.
• Cambridge Dictionary, 2025. Erişim adresi: https://dictionary.cambridge.org.
• Can İ., Saka E.A., 2022. Deprem sonrası geçici barınma birimleri için alternatif bir çözüm önerisi: WikiGEB, Online Journal of Art and Design 10 (29), 115-125.
• Creswell J.W., 2013. Qualitative Inquiry & Research Design: Choosing among Five Approaches (3rd ed.), Thousand Oaks, CA: SAGE.
• Dağhan M., 2023. Afet sırası ve sonrası geçı̇cı̇ barınma sürecı̇nı̇n fram ı̇le ı̇ncelenmesı̇: Elazığ kültür park örneğı̇, Yüksek Lisans Tezi, Fırat Ünı̇versı̇tesı̇, Fen Bı̇lı̇mlerı̇ Enstı̇tüsü, Elazığ, 170s.
• DOĞAKA, 2022. Afet Durumu ve Yerleşime Uygunluk, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı (DOĞAKA) Erişim adresi: http://www.dogaka.gov.tr/Icerik/Dosya/www.dogaka.gov.tr_238_GN4B05YM_TR63_Bolgesinin Afet Durumu_ve_Yerlesime_Uygunlugu.pdf.
• DRMKC-INFORM, 2025. Results and Data, European Commission DRMKC-INFORM, Erişim adresi: https://drmkc.jrc.ec.europa.eu/inform-index.
• EM-DAT, 2024. Emergency Events Database, Erişim adresi: https://public.emdat.be/data.
• Erkoç T., Bardan B., Hamzaçebi G., 2000. Deprem Nedir?, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 1s.
• Gökçe O., Özden Ş., Demir A., 2008. Türkiye’de Afetlerin Mekansal ve İstatistiksel Dağılımı Afet Bilgileri envanteri, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşlerı̇ Genel Müdürlüğü Afet Etüt Ve Hasar Tespit Daire Başkanlığı, Erişim Adresi: https://www.afad.gov.tr/kurumlar/AFAD.gov.tr/3491/xfiles/abep_kitap_matbaa_final_04122008_small.pdf.
• Habitat II, 1996. Türkiye Ulusal Rapor ve Eylem Planı, İstanbul, Haziran, 36-106
• Karataş Z., 2015. Sosyal Bı̇lı̇mlerde Nitel Araştırma Yöntemleri̇, Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Koçan N., Sürün S., 2020. I. Derece Deprem Kuşağında Yer Alan Balıkesir-Burhaniye Kenti İçin Deprem Parkı Önerisi, Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 9(1), 14-31.
• Kuterdem K., Akın D., Nurlu M., 2009. Afet Zararlarının Azaltılmasında Birleşmiş Milletler Kaynaklı Çalışmalar ve 2005-2015 Yılları Arasında Bir Yol Haritası olarak Hyogo Çerçeve Eylem Planı, Türkiye’nin Afet Yönetimi 11. Yuvarlak Masa Toplantısı, Ankara: ODTÜ.
• Limoncu S., 2004. Türkiye’de afet sonrası sürdürülebilir barınma sistemi yaklaşımı, Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 135 s.
• Limoncu S., Bayülgen C., 2005. Türkiye’de Afet Sonrası Yaşanan Barınma Sorunları, Megaron, YTÜ Mim. Fak. e-Dergisi 1(1), 18-27.
• Maçin K.E., Demir İ., 2018. Kentsel Dönüşüm Sürecinde İstanbul’da İnşaat ve Yıkıntı Atıkları Yönetimi, Adıyaman Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 9 (2018), 188-201.
• Mimarlar Odası, 2023. Mimarlar Odası 6 Şubat 2023 Depremleri Raporu-2: Tespitler Değerlendirmeler Öneriler. Türk Mühendisler ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Mimarlar Odası, Erişim adresi: https://www.tmmob.org.tr/sites/default/files/modepremrapor2.pdf.
• Özdemir M., 2010. Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma, Eskişehir Osmangazi üniversitesi sosyal bilimler dergisi 11(1), 323-343.
• Renee Pearce L.D., 2000. An integrated aproach for community hazard, impact, risk and vulnerability analysis: HIRV (Doctoral dissertation), Vancouver: The University of British Colombia.
• SBB, 2023. 2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/03/2023-Kahramanmaras-ve-Hatay-Depremleri-Raporu.pdf.
• Tanrıverdi Kaya A., Polat H., Ozgan E., 2018. Disaster Resistant Planning and Selection of Residential Areas; Duzce Example, International Symposium on Natural Hazardsand Disaster Management, 592-601.
• Tarakçı B.İ, Ertaş Beşir Ş., Seyfettinoğlu M., 2024. The Effectıveness Of Dısaster Management And Temporary Shelter Unıts: Examples From Around The World And Turkey IX. International Social Sciences Congress, September 27-29, 2024, Ankara, Türkiye, 1048 1068, Erişim adresi: https://asescongress.com/wp-content/uploads/2024/09/SOSYAL-KONGRE-PROGRAMI-.pdf.
• Tarakçı B.İ., Kavut İ.E. 2024. Self-Identification Phenomenon in A Temporary Shelter Unit After A Disaster: AFAD Containers, Journal of Architectural Sciences and Applications 9(2), 987-1014.
• TDK, 2025. Türk Dil Kurumu Sözlükleri, Türk Dil Kurumu (TDK), Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/.
• Usta G., 2023. Dünya’da meydana gelen afetlerin istatistiksel olarak analizi (1900-2022). Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 172-186.
• Uysal Gezer A.N., Ince H.H., 2024. Examination of the Amendments to the Urban Transformation Law after the 6 February 2023 Kahramanmaraş Earthquakes; Innovations, Implementation Process, Turk Deprem Arastirma Dergisi 6(2), 420-433, https://doi.org/10.46464/tdad.1472546.
• Uzut H., 2016. Deprem sonrası geçici barınma ünitelerinin görsel ve yarışma proje örnekleri üzerinden incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 156 s.
• Ünal B., Akın E., 2021. Geçici Afet Konutlarının Ortopedik Engellilerin Erişilebilirliği Açısından İrdelenmesi, Sanat ve Tasarım Dergisi, (27), 473-495.
• Yanılmaz S., Gürel E., Kartal O.V., Çam A., Turan M., 2019. Toplum Tabanlı Afet Yönetimi Çerçevesinde Barınma Risk Analizi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(67), 1114-1123.
• Yıldırım A., Şimşek H., 2008. Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.