TÜRKÇE VE ARNAVUTÇADA SÖZCÜKLERİN YAPISINDA SOMUTLAŞTIRMA KAVRAMI VE BU SÖZCÜKLERİN TİPOLOJİK YAPISI

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 6-7, 0 - 0, 15.12.2015

Spartak Kadiu

Öz

Kavramlaştırma işlemini dillerde faklı oluşu anlam yapıları bakımından her dile kendine özgü nitelikler kazandırır.Türkçenin en önemli özelliği, tek tek sözcüklerde olsun, deyimlerde ve öteki birden çok öğeli birimlerde olsun, kavramlaştırma sırasında doğadaki nesnelere dayanması, doğadaki nesneler, biçimler, renklerde yararlanarak, bir şeyi canlandırarak anlatmasıdır.Türkçede geniş türetme olanakları vardır.Türkçede anlatım yollarını artıran bir kavramlaştırma türü de sözcük birleştirmedir. Bu çalışmada Arnavutçada Türkçe kökenli biRleşik sözcükler üzerine durmaya çalışacağız.Bütün Balkan dillerinde olduğu gibi Arnavutçaya da birçok Türkçe sözcük girmiştir. Aynı zaman Arnavutça sözcük yapımında da birkaç ek ve kök yer almıştır. Böylece bu unsurlar Arnavutçanın türetme yapısını etkilemiştir. Bu iki dilin temaslarını göz önünde bulundurarak ve Türkçenin kavramlaştırma işlemini değerlendirerek Arnavutçada Türkçe kökenli bileşik sözcüklerin oluşumunda ortak olan unsurlarında durmaya çalışacağız. Arnavutçada Türkçe unsurlarla oluşturulan bileşik sözcüklerin yapımı dikkatini çekmektedir. Özellikle renkleri gösteren bileşik sözcükler. Arnavutçada Türkçe kök ya da kökenlerle yapılan bileşik sözcükleri uç gruba ayırmaktadır. Arnavutça ve Türkçe gramerlere ve sözlüklerin örneklerine dayanarak bu çalışma morfolojik analizi için malzeme vermektedir.Bu dillerin sözcük yapımının tipolojisini inceleyeceğiz ve ortak unsurlar ve ayırt edici noktalara durmaya çalışacağız.Kök ve ekler bir dilin en önemli bölümüdür. Türkçede bileşik sözcükler içinde anlambilim açısından en ilginç olanlar her ikisi birden kendi anlamlarının dışında kullanılarak yeni bir kavram oluşturanlardır. Ayrıca her dilin unsurları sözcük yapımında değişik özellikleri göstermektedir. Bu özellikleri belirtmeye çalışacağız. Bu çalışmada Arnavutçada Türkçe kökenli bileşik sözcükleri inceleyeceğiz ve birkaç örnek üzerinde duracağız.

Anahtar Kelimeler

Kavramlaştırma, bileşik sözcük, benzerlik, farklılık, anlam

Kaynakça

• -