TÜRK DÜNYASI ŞAİRLERİNDE MİLLÎ KİMLİK SİMGESİ OLARAK ANA DİLİ

Yıl 2015, Sayı: 39, 179 - 196, 25.11.2015

Erol Sakallı

Öz

Dil, iletişimin ötesinde pek çok işleve sahiptir. Bu işlevlerin en önemlisi de onun bir topluluğu millet yapmasıdır. Milletler ancak dilleri ile birlikte anılırlar ve dilleri ile var olurlar zira dil milleti oluşturan kültür, gelenek, görenek gibi temel unsurları içinde barındıran ve bunların nesilden nesile aktarılmasını sağlayan en güçlü araçtır.  Bir millet, dili var olduğu müddetçe var olacaktır ve aksi bir durumda bu millet tarih sahnesinden silinecektir. Türk milleti de tarihi boyunca diline önem vermiş, onu korumak ve zenginleştirmek için birçok çalışma yapmıştır. Aksi bir durumda, Türk dili kaybolacaktır ve bu da Türk milletinin tarih sahnesinden silinmesi manasına gelecektir. Bunun farkında olan birçok bilim insanı ve edebiyatçı da bu konuda bilinçli davranarak halkta bilinç oluşturmak için eserler ortaya koymuşlardır. Geniş bir alana yayılmış Türk coğrafyasında da pek çok şair “ana dili” temalı şiirler kaleme almış, halklarını öz dillerinin güzelliklerinden, gücünden haberdar etmek istemişlerdir. Nitekim Orta Asya Türklerine karşı Çarlık Rusyası’nda başlayıp Sovyet döneminde de kesintisiz devam eden asimilasyon çalışmaları bu tür eserlerin ne denli önemli olduklarını ortaya koymaktadır. Biz bu çalışmamızda Anadolu’dan Kazakistan’a, Tataristan’dan Kıbrıs’a, Özbekistan’dan Kırım’a, Başkurdistan’a kadar uzanan bu geniş coğrafyada ana dili hakkında şiir yazan şairlerimizi ve şiirlerini ele alarak Türk dünyasının zengin edebî birikimi içinde tüm Türklerin ana diline verdikleri öneme ve ortak duygulanma alanına vurgu yapacağız.

Anahtar Kelimeler

Ana dili, Türk dünyası şairleri, şiir, ortak duygulanma

Mother Tongue as a Symbol of National Identity Among the Poets of Turkish World

Öz

Language has many other functions apart from being a means of communication. One of the most important of all these is that it turns a community into a nation. Nations are named and exist with their languages because the language of a nation is the most powerful means that involves the basic elements such as culture, customs and traditions and that transfers these from generation to generation. A nation will survive as long as its language survives; otherwise, it will die. The Turks, throughout the history, have given importance to their language and conducted many works to protect and enrich it. Aware of this very fact, many scientists and poets have created Works that have aimed to make their people more conscious. On the vast Turkic geography a number of poets have used “mother tongue” as the main theme of their poems thereby making their people aware of the richness and power of their own language.In this study, I will focus on the importance the Turkic poets have given to their language and the common feelings of the Turkic poets through their poems on mother tongue from Anatolia to Kazakhstan, from Tatarstan to Cyprus, from Uzbekistan to Crimea and Bashkotorstan

Anahtar Kelimeler

Mother tongue, Turkic poets, poem, common feelings

Kaynakça

• AKSAN, Doğan (2003), Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Ankara, Türk Dil Ku- rumu Yayınları.
• AYAN, Ekrem (2008), “İbiray Altınsarin ve Nikolay İvanoviç İlminski’nin Kazak Eğitim
• Sistemine Etkileri”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Li- terature and History of Turkish or Turkic Volume 3/7 Fall. BABASHOVA, Zhala (2014), “Millî Mücadele Şairi Bahtiyar Vahapzade”, International
• Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/12 Fall. ÇOBANZADE, Bekir Sıtkı (2007), Türk Lehçeleri Grameri, Ed. Ahmet Bican Ercilasun,
• Aktaran: Zühâl Yüksel, Ankara, Akçağ Yayınları. DAĞLARCA, Fazıl Hüsnü, <http://www.siirparki.com/daglarca11.html >erişim 002015
• GARİPOV, Remi (1996), Eserzer. III Tomda. I Tom.Şigırzar, Poemalar, Haz. N. V. Garipo- va, Öfö, Başkortostan Kitap Neşriyeti.
• GÖKALP, Ziya (2007), Bütün Eserleri-Bir Kitaplar 1, İstanbul, Yapı Kedi Yayınları.
• ___________ (1992), Eserlerinden Seçmeler, İstanbul, Morpa Kültür Yayınları.
• ЖУМАБАЕВ Магжан (2002), Сүй, жан сəулем. Өлeндeр мeн поэмалар, Алматы, Атамұра.
• KAŞİF, Meral, Sevgiden Öte. (Basım yeri ve yılı bulunmamaktadır.) KORKMAZ, Zeynep (1995), Türk Dili Üzerine Araştırmalar I, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• ОСМОНОВ, Алыкул (1964), Чыгармалар жыйнагы 1- том, Aдaбият, Чолпон-Aтa.
• ÖZŞAHİN, Murat (2014), “Remi Garipov’un Şiirlerinde Başkurt Dili”, Türkolojide ve Altayistikte Karşılaştırma ve Tarihi İncelemelerin Durumu ve Perspektifleri Sempoz- yumu Bildiri Kitabı, Başkurt Devlet Üniversitesi, Ufa, Başkurdistan, Rusya Federas- yonu, 23-24 Aralık.
• PARFİ, Rauf (2009), Özbek Şairi Rauf Parfi, haz. Hikmet Koraş, Konya, Kömen Yayınları.
• TUKAY, Abdullah (2007), Türk Lehçeleri Grameri, Ed. Ahmet Bican Ercilasun, Aktaran:
• Mustafa Öner, Ankara, Akçağ Yayınları. TUVAKBAYEVA, Mive (1995), Çağdaş Türkmen Şiirinden Örnekler, Haz. A. Gurbanne- pesov, A. Atabeyev, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.
• VAHAPZADE, Bahtiyar (2004), Seçilmiş Əsərləri İki Cilddə I, Bakı, Öndər Nəşriyyat.
• VARDAR, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul, Multilingual
• Yabancı Dil Yayınları.