ALTAY TÜRKLERINDE AVCILIKLA İLGILI PRATIKLER VE EFSANELERDEKI YERI

Yıl 2018, Sayı: 45, 255 - 267, 31.05.2018

Ferah Türker

Öz

Avlanma, Altay Türklerinin hayatında en eski dönemlerden beri önemli geçim
kaynakları arasında yer almıştır. Altay Türklerinin doğadaki her unsuru canlı birer
varlık olarak tasavvur etmeleri ve hayvanların, bulundukları dağa, taygaya, ormana
ait olduklarını düşünmeleri, avcılıkla ilgili türlü pratiklerin oluşmasına yol açmıştır.
Ava çıkmanın bir ritüel olarak gerçekleştirildiği Altay Türklerinde bu pratikler, ava
çıkmadan önce başlamakta, avlanma esnasında ve sonrasında da devam etmektedir.
Bunlardan bir kısmı, avcının yerine getirmesi gereken pratiklerken, bir kısmı da sakınması gereken davranışlar, yani yasaklardır. Avcı, ancak tüm bu pratikleri yerine
getirdiği takdirde başarılı bir şekilde avlanabilmektedir. Makalemizde avcılıkla ilgili
tüm bu pratikler, “Ava Çıkmadan Önce Uygulanan Pratikler”, “Avlanma Esnasında
Uygulanan Pratikler” ve “Avdan Sonra Uygulanan Pratikler” olarak üç başlık altında
incelenecek, ardından avlanmanın efsanelerde nasıl yer aldığı hususuna değinilecektir

Anahtar Kelimeler

Altay, avcılık, efsane, iye, ritüel, inanış

Kaynakça

• AÇA, Mehmet (2007), “Güney Sibirya Türklerinde Ava Destancı ve Masalcı Götürme Geleneği”, Türklük Bilimi Araştırmaları (TÜBAR), S. 21, s. 7-16.
• Altay Kep-Kuuçındar (1994), Haz.: E. E. YAMAEVA- İ. B. ŞİNCİN, Gorno-Altaysk. BAYAT, Fuzuli (2007), Türk Mitolojik Sistemi. C. II. İstanbul, Ötüken Neşriyat.
• BİDİNOV, K. A. (1996), Altayın Baylagan Çüm-Cañdar, Gorno-Altaysk.
• ÇOÇKİNA, Maya P.- MUYTUEVA, Valentina A. (1996), Altay Cañ, Gorno-Altaysk.
• DİLEK, İbrahim (1998), “Altay Türk Kayçılık Geleneği ve Kayçı N.U. Ulagaşev”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 5, s. 309-361.
• DİLEK, İbrahim (2014), Resimli Türk Mitoloji Sözlüğü (Altay/Yakut), Ankara.
• GÜNER DİLEK, Figen (2015), “Altay Türklerinde Yolculuk ile İlgili İnanışlar ve Ritüeller”, Folklor/Edebiyat, C. 21, S. 84, ss. 45-56.
• OYNOTKİNOVA, Nadejda Romanovna (2009), “Jivotnıe i Ptitsı v Mifah Altaytsev v Sravnitelnom Osveşçenii”, Gumanitarnıe Nauki v Sibiri, S. 3.
• POTAPOV, L. P. (2012), Altay Şamanizmi, Çev.: Metin ERGUN, Konya, Kömen Yayınları.
• POTAPOV, L. P. (2014), Altaylılar (Etnik Yapıları ve Kültürel Varlıkları-Makaleler), Çev.: Atilla Bağcı, Ankara, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• ROUX, Jean-Paul (2005), Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar, İstanbul, Kabalcı Yayınları. SANİNA, N. İ., Kalbakla Cuuza Kap Bolor Çarakla Cuuza Koş Bolor, Gorno-Altaysk 1996.
• SAMAEV Grigoriy (2004), Altay Kalıktıñ Tüükizi-Eñ Cebren Öylördöñ Arasay’ga Kojulganına Cetire, Gorno-Altaysk.
• SURAZAKOV, Sazon Saymoviç (1975), Altayskiy Folklor, Gorno-Altaysk.
• TÜRKER, Ferah (2011), Altay Türklerinin Efsaneleri (İnceleme-Metin), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• YAMAEVA, E. E. (1996), Cayzañnıñ Cargı Canı, Gorno-Altaysk. http://www.altai-republic.ru