ALTAY EDEBİYATINDAN BİR YAZAR VE BİR ROMAN: ERKEMEN MATİNOVİÇ PALKİN VE ALAN ROMANI

Yıl 2022, Sayı: 54, 27 - 67, 17.10.2022

İbrahim Dilek

https://doi.org/10.24155/tdk.2022.206

Öz

Makalede modern Altay edebiyatının önemli şair ve yazarlarından olan Erkemen Matinoviç Palkin’in Alan adlı romanı tanıtılıp değerlendirilmiştir. Alan, edebiyat hayatına şiir türünde verdiği eserlerle başlayan ve daha çok şair olarak tanınan Palkin’in tek romanıdır. Romanda II. Dünya Savaşı’nın bitişiyle birlikte yaşadığı köye/kolhoza geri dönen ve romana da adını veren Alan’ın kendisine yeni bir hayat kurmak için verdiği mücadeleler anlatılır. Roman, Alan merkezli olmasına rağmen onun yaşadığı Kızıl Çolmon kolhozununsorunları ve bu kolhozda yaşayanların hikâyeleri de Alan’a bağlı olarak işlenir. Eser, Sovyet edebiyatının tipik bir örneği olmakla birlikte Palkin’in zaman zaman Altay Türklerinin gelenek göreneklerini, halk edebiyatlarını ve hayata bakış açılarını ön plana çıkarmasıyla benzerlerinden farklılaşır. Yazarın gözlemci ve gerçekçi bir tarzda kaleme aldığı romanın vaka zamanı 1945-1956 olmasına rağmen geriye dönüşlerle savaş zamanına da gidilir. Dolayısıyla SSCB’nin savaşa girdiği tarih esas alınacak olursa vaka zamanı 1941-1956 olarak kabul edilebilir. İki bölümden (Kulun Kişteyt ve Alan) oluşan romanda bu yıllar arasındaki toplum yaşantısı ve toplumu oluşturan belirgin tipler çok yönlü olarak ele alınıp işlenmiştir. Eserini duru ve akıcı bir Altay Türkçesiyle kaleme alan Palkin, zorunlu olmadıkça Rusça kelimeler kullanmaktan kaçınmış, anlatımını daha etkili kılmak içinse Altay folklorundan fazlasıyla faydalanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Altay, Erkemen Matinoviç Palkin, edebiyat, Sovyet edebiyatı, Alan, roman, II. Dünya Savaşı, kolhoz

An Author and a Novel from Altai Literature: Erkemen Matinovich Palkin and His Novel Ala

Öz

In this article, the novel Alan of Erkemen Matinovic Palkin, one of the important poets and writers of Modern Altai literature, is introduced
and evaluated. Alan is the only novel of Palkin, who started his literary life with the works he wrote in the genre of poetry and is mostly known as a poet. In the novel, the struggles of Alan, who returns to the village/ kolhoz he lived in after the end of World War II, to establish a new life for himself are told. Although the novel is field-centered, the problems of the Kızıl Çolmon collective farm where he lived and the stories of the people living in this kolkhoz are also handled as field-centered. Although the work is a typical example of Soviet literature, it differs from its counterparts by Palkin’s occasional highlighting of Altai Turks’ traditions, folk literature and perspectives on life. Although the case time of the novel, written in an observant and realistic style, is 1945-1956, flashbacks also go back to the war time. Therefore, the case time based on the date can be accepted as 1941-1956 when the USSR entered the war. In the novel, which consists of two parts (Kulun Kişteyt and Alan), the social life between these years and the distinctive types that make up the society are handled and processed in a multi-faceted manner. Palkin, who wrote his work in a clear d fluent Altai Turkish, avoided using Russian words unless it was necessary, and made great use of Altai folklore to make his narration more effective.

Anahtar Kelimeler

Altai, Erkemen Matinovic Palkin, literature, Soviet literature, Alan, novel, World War II, kolkhoz

Kaynakça

• Aytmatov, C. (2012). Yüz Yüze. Ankara: Elips Yay.
• Çevalkov, M.V. (1872). Pouçitelnıe Stati v Stihah na Altayskom. Kazan.
• Dedina, M.S. (2020). Velikaya Otçestvennaya Voyna 1941-1945 gg..v Proizvedeniya x Altayskih Pisateley (na Vozvışenii İ. Şodoyeva i Ç. Ençinova). Gornıy Altay i Gorno-Altaytsı v Godı Velikoy Otçestvennoy Voynı, Gorno-Altaysk, 85-94.
• Ençinov, Ç. (1984). Ay Kanattu Şoñkorım. Gorno-Altaysk.
• Ercilasun, B. (2013). Türk Roman ve Hikayesi Üzerine. İstanbul: Dergah Yay.
• Kataş, S.S., Katınova, S.Ş. (2004). Literatura Perioda Velikoy Oteçestvennoy Voynı i Pervogo Poslevoennogo Desyatletiya. İstoriya Altayskoy Literaturı Kniga I. Gorno-Altaysk, 236-257.
• Kataş, S.S. (2004). Palkin E.M. İstoriya Altayskoy Literaturı. Kniga 2. GornoAltaysk. 88-140.
• Kuçiyak, P.V. (1967). Cuunadılgan Soçinenieler. Gorno-Altaysk.
• Momojokova, E.P. vd. (2019). Pisateli Gornogo Altaya, Gorno-Altaysk.
• Surtayeva, G.N. (2010). Trudovoy Podvig Tıla kak Sostavlyayuşçaya Çast Pobedı v Velikoy Oteçestvennoy Voyne (na Primere Gornogo Altaya). Gornıy Altay v Godı Velikoy Oteçestvennoy Voynı. Gorno-Altaysk. 85-87.
• Palkin, E.M. (1966). Alan: (“Kulun Kişteyt” dep povesttiñ ekinci böligi), (Red. L.V. Kokışev). Gorno-Altaysk.
• Palkin, E.M. (1978). Alan. Gorno-Altaysk.
• Palkin, E.M. (1997). Biçigeneer Cakşı, Erte!, (Haz. R.A. Palkina). Gorno-Altaysk.
• Polteva, T.İ. (2010). Vdovı Velikoy Oteçestvonnoy. Gornıy Altay i Gorno-Altaytsı v Godı Velikoy Otçestvennoy Voynı. Gorno-Altaysk. 11-20.
• Ukaçin, B. (1981). Süüş le Öştöjü. Gorno-Altaysk.
• Yakovleva, M.A. (2020). Mobilizatsiya Naseleniya Gornogo Altaya v Ryadı RKKA v Godı Velikoy Otçestvennoy Voynı. Gornıy Altay i Gorno-Altaytsı v Godı Velikoy Otçestvennoy Voynı. Gorno-Altaysk. 11-20.
• https://visit-altairepublic.ru/alt/o-respublike-altay/istoriya-gornogo-altaya/?ELEMENT_ID=999 (Erişim tarihi: 08.02.2022).
• http://musey-anohina.ru/index.php/ru/2014-01-20-22-52-61 (Erişim tarihi: 08.02.2022).
• https://www.interfax.ru/russia/176151 (Erişim tarihi: 12.02.2022).
• https://regnum.ru/news/2935393.html (Erişim tarihi: 12.02.2022).