The Social Role of Women in the “Varna Postası” Weekly

Yıl 2024, Sayı: 58, 135 - 158, 17.10.2024

Agnieszka Esin Lesiczka

https://doi.org/10.24155/tdk.2024.242

Öz

One of the developments contributing to the modernization movements in the Ottoman Empire in the 19th century was the publication of Turkish newspapers. After the 1877-1878 Ottoman-Russian War, Bulgaria remained attached to the Ottoman Empire in the status of an autonomous principality until the Balkan Wars. In Bulgaria during that period, newspapers were published in Bulgarian, French, and Turkish. Turkish newspapers were mainly published for the Muslim population in Bulgaria to receive news, address their issues, and contribute to their education. Varna Postası (1887) newspaper is one of the periodicals published in Turkish in Varna, occasionally including columns in Bulgarian. The subject of this article is to examine the articles in Varna Postası regarding the education of Muslim women and the participation of women in modernization. Looking at Varna Postası, we see articles aimed at the education and general cultural development of children,
teenagers, and adult girls from elementary to middle school levels. These articles address the educational situation in schools in cities such as Ruschuk, Varna, and Sofia, offering support for various subjects. Articles on literature, architecture, child rearing, and social life aim to develop the general culture, reading habits, and aesthetic tastes of boys and girls. Some articles emphasize the goal of raising knowledgeable, quality, and modern individuals who can adapt to modernization. Varna Postası only seemingly pointed to the enormous social role of women. The image
emerging from published texts depicts a society where men remained in a socially stronger position. They were decision-makers, politicians, soldiers, etc. Even if women took advantage of the right to education andcould have a chance to be educated for political roles, the possibility of pursuing such a profession was not offered to them. They were supposed to educate themselves for the roles of wives and mothers in order to “serve” men. Going beyond these boundaries was, in reality, impossible. This topic is examined in detail in this article.

Anahtar Kelimeler

Bulgaria, Varna Postası, women, education, modernization

Haftalık “Varna Postası”nda Kadınların Sosyal Rolü

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nda modernleşme hareketlerine katkı yapan gelişmelerden
biri, XIX. yüzyılda Türkçe gazetelerin yayımlanmasıdır. 1877-
1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra Bulgaristan, 13 Temmuz 1878’den
itibaren özerk bir prenslik statüsünde Osmanlı İmparatorluğu’na Balkan
Savaşları’na kadar bağlı kalmıştır. Bulgaristan’da o dönemde hem Bulgarca
hem Fransızca hem de Türkçe gazeteler yayımlanmıştır. Türkçe
gazeteler daha çok Bulgaristan’daki Müslüman ahalinin haber alması,
sorunlarının dile getirilmesi, eğitim hayatlarına katkı yapmak gibi farklı
maksatlarla yayımlanmıştır. Varna Postası (1887) gazetesi, Varna’da yayımlanmış
Türkçe ve zaman zaman bazı sütunları Bulgarca çıkmış süreli
yayınlardan biridir. Bu makalenin konusu, Varna Postası’nda bilhassa
Müslüman kadınların eğitimi ve modernleşmeye katılımı hususunda çıkan
yazıları incelemektir. Varna Postası’na bakıldığında ilkokul ve ortaokul
seviyesinden itibaren çocukların, gençlerin ve yetişkin kızların iyi
yetişmeleri; kültür, sanat yönünden genel kültürlerinin gelişmeleri için
yazıların çıktığı görülür. Bu yazılarda Bulgaristan’da Rusçuk, Varna, Sofya
gibi şehirlerde bulunan okullardaki eğitime ve derslere destek mahiyetinde
yazılar yayımlandığına şahit oluyoruz. Kız ve erkek çocuklar ile
gençlerin genel kültürlerinin, okuma ve estetik zevklerinin gelişmesi için
edebiyat, mimari, çocuk yetiştirme ve toplumsal hayat ile ilgili yazılar
çıkmıştır. Bazı yazılarda temel hedefin bilgili, iyi, kaliteli ve modernleşmeye
ayak uydurmuş uyumlu bireyler yetiştirmek olduğu dikkat çekmektedir.
Varna Postası, genelde kadının muazzam sosyal rolüne işaret
ediyordu. Yayımlanan metinlerden ortaya çıkan görüntü, erkeklerin hâlâ
toplumsal açıdan daha güçlü bir konumda kaldığı gerçeğidir. Karar verici,
siyasetçi, asker gibi erkek egemen roller öne çıkmaktadır. Kadınlar eğitim
hakkından yararlansa ve siyasi roller için eğitilme şansına sahip olsalar
bile onlara böyle bir meslek edinme imkânı sunulmuyordu. Erkeklere
“hizmet etmek” için kendilerini eş ve anne rolleri konusunda eğitmeleri
gerekiyordu. Bu sınırların ötesine geçmek aslında imkânsızdı. Bu hususlar
makalede incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bulgaristan, Varna Postası, kadın, eğitim, modernleşme

Kaynakça

• Auclert, H. (1888). La Citoyenne, 54, 1.
• Bakiera, L. (2009). Generatywność rodziców jako wartość rozwojowa rodziny, [in] Harwas-Napierała, B. (Ed.). Rodzina jako wartość w rozwoju człowieka. Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Bogucka, M. (1994). Staropolskie obyczaje w XVI–XVII wieku. Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Budrowska, B. (2003). Znikoma reprezentacja kobiet w elitach – próby wyjaśnień (A. Titkow, Ed.). Szklany sufit. Bariery i ograniczenia karier kobiet. Monografia zjawiska. Instytut Spraw Publicznych.
• Çapanoğlu, M. S. (1964). Türkiye’de sosyalizm hareketleri ve sosyalist Hilmi. Pınar Yayınları.
• Fiske, J. (1999). Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem. Wydawnictwo Astrum.
• Fromm, E. (2006). O sztuce miłości. Rebis.
• Garbacik, J. and Węgrzyn, E. (2008). Choreoterapia jako jedna z metod leczenia ruchem”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 570, 131–139.
• Garncarek, E. (2013). Kobiece ciało jako przedmiot kontroli społecznej. Przegląd Socjologiczny, 3, 55–69.
• Gasztold, A. (2017). Teorie feministyczne w naukach o polityce. Kwartalnik Naukowy OAP UW e-Politikon, 22, 138–165.
• Kamprowski, R. (2011). Miejsce i rola kobiety w rodzinie na przestrzeni wieków. Od Antyku po I wojnę światową. Zarys problematyki. Refleksje, 4, 33–41.
• Kuczyńska, A. (1998). Sposób na bliski związek. Zachowania wiążące w procesie kształtowania się i utrzymywania więzi w bliskich związkach. Psychological Journal.
• Kymlicka, W. (1998). Współczesna filozofia polityczna. Fundacja im. Stefana Batorego.
• Malinowski, B. (1984). Wierzenie pierwotne i formy ustroju społecznego. O zasadzie ekonomii myślenia. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Matyjas, B. (2007). Pedagogika społeczna i rodzina – obszary badań (E. Marynowicz-Hetka, Ed.). Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Narinç, Ö. (2021). 1844–1944 yılları arasında Bulgaristan’da yayınlanan Türkçe gazeteler. Ankara Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi, 2(3), 173–200.
• Nadir, N. (1888). Annelerin terbiyesi. Varna Postası, 12, 4.
• Nadir, N. (1887). Edebiyat. Varna Postası, 2, 4.
• Nadir, N. (1887). Edebiyat–aşk. Varna Postası, 1, 4.
• Nadir, N. (1888). Haberler. Varna Postası, 15, 2.
• Nadir, N. (1888). Kadın. Varna Postası, 22, 3–4.
• Nadir, N. (1888). Kadınların Durumu. Varna Postası, 16, 3.
• Nadir, N. (1888). Kadınların Durumu. Varna Postası, 17, 4.
• Nadir, N. (1888). Edebiyat–kadınların terbiyesi”. Varna Postası, 7, 4.
• Nadir, N. (1888). Edebiyat–kadınların terbiyesi. Varna Postası, 8, 4.
• Nadir, N. (1888). Edebiyat–kadınların terbiyesi. Varna Postası, 9, 3.
• Nadir, N. (1888). Kadınlar–vucüt hâlleri. Varna Postası, 18, 4.
• Nadir, N. (1888). Kadınlar–vucüt hâlleri”. Varna Postası, 19, 4.
• Nadir, N. (1888). Köy kadınları. Varna Postası, 14, 3–4.
• Nadir, N. (1888). Mahallî haberler. Varna Postası, 1, 2.
• Nadir, N. (1888). Mahallî haberler. Varna Postası, 43, 3.
• Nadir, N. (1888). Vucüdün yapısı ve terbiyesi. Varna Postası, 23, 3.
• Plopa, M. (2022). Doświadczanie intymności a satysfakcja z małżeństwa. Małżeństwo i Rodzina, 3, 22–26.
• Popek, K. (2022). Muzułmanie w Bułgarii 1878–1912. Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagiellonica”.
• Popek, K. (2020). Polityka bułgarska wobec mniejszości muzułmańskiej na przełomie XIX i XX wieku. Doctoral dissertation. Zakład Historii Powszechnej Nowoczesnej Instytutu Historii Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Schmookler, T. and Bursik, K. (2007). The value of monogamy in emerging adulthood: A gendered perspective. Journal of Social and Personal Relationships, 6, 819–835.
• Ślęczka, K. (1999). Feminizm. Ideologie i koncepcje współczesnego feminizmu. Wydawnictwo Książnica.
• Środa, M. (2003). Indywidualizm i jego krytycy. Aletheia.
• Thompson, J. (1984). Studies in the Theory of Ideology. University of California Press.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Zabtiye Nezareti (BOA-ZB.), 25/28.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Zabtiye Nezareti (BOA-ZB.), 326/146.