GELENEKSEL OLMAYAN TELİF HAKLARI VE BU KAPSAMDA AVRUPA BİRLİĞİ NEZDİNDE VERİLMİŞ BAZI KARARLARIN TÜRK HUKUKU KAPSAMINDA İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 231 - 247, 31.12.2024

Aslı Etan

Öz

Telif hakları, eser sahiplerinin, yarattıkları fikir ve sanat eserleri üzerindeki münhasır haklarını koruma fonksiyonuna sahip olup, fikir ve sanat eserleri hukukunun yapı taşlarından biridir. Geleneksel anlamda eser olarak kabul edilen, kitap, şarkı, resim gibi fikir ve sanat mahsullerinin yanı sıra teknolojinin gelişmesiyle bilgisayar programları hem uluslararası antlaşmalarda hem ulusal mevzuatlarda korunmaktadır. Ancak geleneksel olarak eser mahiyetinde kabul edilen ve telif hakkı koruması bahşedilen söz konusu tüm fikir ve sanat mahsullerinin ortak özelliği görsel veya işitsel olarak algılanmalarının mümkün olmasıdır.
Rekabetin yoğun olduğu kozmetik veya gastronomi sektöründe yaratıcılar oluşturdukları mahsulleri mümkün olan her şekilde korumak istemektedir. Tam da bu noktada, parfümlerin veya şeflerin yemeklerinin kopyalanmasının önüne geçmek için geleneksel telif hukuku kuralları yetersiz kalabilmektedir.
İşbu makalede Avrupa Birliği nezdinde verilen kararlar ışığında koku ve tat alma duyuları ile algılanabilen ürünlerin eser mahiyeti ve bu kapsamda telif hakkı korumasından yararlanıp yararlanamayacağı üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

telif hakkı, eser, geleneksel olmayan telif hakları, koku, tat

NON-CONVENTIONAL COPYRIGHTS AND ANALYSIS OF SOME EUROPEAN UNION DECISIONS IN REGARDS TO TURKISH LAW

Öz

Copyright is one of the cornerstones of intellectual property law, which protects the exclusive rights of authors over their intellectual and artistic works. In addition to traditionally accepted intellectual and artistic works such as books, songs, paintings; with the development of technology, the nature of computer programmes are protected both in international treaties and national legislation. However, the common feature of all these intellectual and artistic products, which are traditionally accepted as works and granted copyright protection, is that they can be perceived visually or auditorily.
In the highly competitive cosmetics or gastronomy sector, creators want to protect their creations in every way possible. It is precisely at this point that traditional copyright law rules may be insufficient to prevent the copying of perfumes or dishes of a certain chef.
This article will focus on the nature of the work of products that can be perceived by the senses of smell and taste in the light of the decisions rendered within the European Union and whether they can benefit from copyright protection in this context.

Anahtar Kelimeler

copyright, work, non-conventional copyright, smell, taste

Kaynakça

• AKSU M Bilgisayar Programlarının Fikri Mülkiyet Hukukunda Korunması (Beta 2006)
• ARIKAN M Fikri Mülkiyet Hukukunda Televizyon Program Formatlarının Korunması (2009) T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana Bilim Dalı Doktora Tezi
• ARSLANLI H Fikri Hukuk Dersleri, İkinci Kitap (Sulhi Garan Matbaası 1954)
• ATEŞ M Fikri Hukukta Eser (Turhan Kitabevi 2007)
• BONADIO E and LUCCHİ N “Introduction: setting the scene for non-conventional copyright”, Enrico Bonadio, Nicola Lucchi (ed.) Non-Conventional Copyright Do New and Atypical Works Deserve Protection, (Eward Elgar Publishing 2018) ss. 1-21
• BOZBEL S Fikri Mülkiyet Hukuku (On İki Levha 2015)
• BOZGEYİK H “Fikir ve Sanat Eserlerinde Hususiyet” (2009) 25(3) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, ss. 169-222 CRONIN C “Law and Odor: Elusive Copyright and Other IP Protection for Fragrances”, Enrico Bonadio, Nicola Lucchi (ed.) Non-Conventional Copyright Do New and Atypical Works Deserve Protection, (Eward Elgar Publishing 2018) ss. 340-354
• ÇOLAK U Türk Marka Hukuku (Güncelleştirilmiş ve Genişletilmiş 5. Bası Vedat Kitapçılık 2012)
• DELANNOY S Stephanie Delannoy, “La Protection Juridique d’un Parfum” (Universite de Sciences Sociales Touloue Memoire de Master 2006-2007)
• ERDİL E Fikir ve Sanat Eserlerin Kanunu Kısa Şerhi (On İki Levha 2021)
• EREL Ş Türk Fikir ve Sanat Hukuku, (Üçüncü Bası Yetkin Yayınları 2009
• FÜTMAN Ö and ÜNSAL Ö E “Koku Markalarının Tescil Edilebilirliğine İlişkin Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri Uygulamalarına Dair Bir İnceleme” (2020) (1) FMR ss. 1-18
• GÜNEŞ İ Uygulamada Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku (Güncellenmiş 3. Baskı Seçkin 2021)
• KARİMOV E Elnur Karimov, “Fikri Hukukta Vücuda Getirilmemiş ve Tamamlanacak Eser Kavramları ve Tasarruf İşlemleri” Abuzer Kendigelen and Mustafa Halil Çonkar and İbrahim Çağrı Zengin and Arslan Kaya and Ahmet Özsoy (ed.) Ord. Prof. Dr. Şevket Memedali Bilgişin'in Anısına Armağan, (On İki Levha 2021) ss. 299-326 MAZZİOTTİ G “Music improvisation and copyright”, Enrico Bonadio, Nicola Lucchi (ed.) Non-Conventional Copyright Do New and Atypical Works Deserve Protection, (Eward Elgar Publishing 2018) ss. 174-200
• SAPPA C “Non- Conventional Copyright Subject Matter: Fragrances and Gastronomy”. WIPO/SMES/ROM/09 numaralı toplantı. Aralık 11, 2009 (link aşağıda elektronik kaynaklarda listelenmiştir.)
• SGANGA C “Say Nay to a Tastier Copyright: Why the CJEU Should Deny Copyright Protection to Tastes (and Smells)” (2018) (link aşağıda elektronik kaynaklarda listelenmiştir.)
• SMITH C Y N “Copyright in Culinary Presentations”, Enrico Bonadio, Nicola Lucchi (ed.) Non-Conventional Copyright Do New and Atypical Works Deserve Protection, (Eward Elgar Publishing 2018) ss. 128-149
• SULUK C and KARASU R and NAL T Fikri Mülkiyet Hukuku (Güncellenmiş 7. Baskı Seçkin 2023)
• TEKİNALP Ü Fikri Mülkiyet Hukuku (Güncelleştirilmiş ve Genişletilmiş 5. Bası Vedat Kitapçılık 2012)
• TOSUN Y “Sinema Eserleri ve Eser Sahibinin Hakları” (2008) T.C. Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Doktora Programı Doktora Tezi
• YARSUVAT İ O “Kokunun Hukuken Korunması” (2021) İstanbul Bilgi Üniversitesi Lisansüstü Programlar Enstitüsü Hukuk Yüksek Lisans Programı Yüksek Lisans Tezi
• YILDIZ O A “Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda Eser Türleri Yönünden Benimsenen Sınırlı Sayı İlkesine Eleştirel Bir Yaklaşım” Fikri Haklar Komisyonu 2018-2020 Özel Yayını