Sağlık Kuruluşlarının Su Kullanım Etkinliklerinin İller Düzeyinde Belirlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 74 Sayı: EK-1, 63 - 72, 01.12.2017

Gül İmamoğlu Yıldız Köse Emrullah Demirci

Öz

Amaç: Hastanelerde su tüketiminin olabildiğince azaltılmaya çalışılması ve suyun verimli kullanılması hem çevre açısından hem de kamu kurumlarının ekonomisi açısından oldukça önemlidir. Bu çalışmada, illerdeki hastanelere dağıtılan su miktarlarının ne derecede verimli kullanıldığının tespiti amaçlanmıştır. Etkin olan iller belirlenmiş, etkin olmayan illerin hangi illeri örnek alması gerektiği belirlenmiştir. Yöntem: Çalışmada, hastanelerin su kullanım etkinliklerinin belirlenmesi amacıyla veri zarflama analizi VZA yöntemi kullanılmıştır. Modelde girdi olarak sağlık kuruluşlarına dağıtılan su miktarı, çıktı olarak ise illerdeki hastane sayısı, illerin nüfusu, hastanelerde yatılan toplam gün sayısı, aile hekimliği birimi sayısı, birinci basamak başvuru sayısı, ikinci ve üçüncü basamak başvuru sayısı verileri kullanılmıştır. VZA modeli, girdi odaklı hem ölçeğe göre sabit getirili CCR hem de ölçeğe göre değişken getirili BCC olarak kurulmuştur. Bulgular: CCR modeli ile yapılan hesaplamalar sonucunda; 81 ilden Erzurum, Kütahya ve Tunceli’nin etkin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. BCC modeli ile hesaplanan teknik etkinlik değerine bakıldığında Adana, Afyon, Ankara, Bingöl, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, Hakkâri, Mersin, İstanbul, Kastamonu,Konya, Kütahya, Muğla, Siirt, Tunceli ve Ardahan illeri etkin çıkmıştır. CCR modeli ile hesaplanan toplam etkinlik değerinin BCC model ile hesaplanan teknik etkinlik değerine bölünmesiyle illerin ölçek etkinlikleri hesaplanmıştır. Etkin olmayan iller için referans kümeleri oluşturulmuştur. Sonuç: Bu çalışmada, illerdeki sağlık kuruluşlarının su kullanım verimlilikleri belirlenmiş ve karşılaştırılmıştır. Su kaynaklarının hızla tükenmesi bu çalışmanın yapılmasındaki en temel motivasyon olmuştur. Çalışmanın sonuçları il sağlık müdürlüklerine ve hastane yöneticilerine bilinçli su kullanımı açısından yol gösterici olabilecek unsurlar içermektedir.

Anahtar Kelimeler

verimlilik, su, hastane

Efficiency of Water Utilization in Health Institutions Based on Provinces

Öz

Objective: Efforts to reduce water consumption in hospitals as much as possible and efficient use of water are very important both for the environment and for the economy of public institutions. In this study, it was determined how efficiently the water distributed to the hospitals in the provinces was used. The efficient ones have been identified and it has been mentioned that inefficient provinces should imitate which provinces. Methods: Data envelopment analysis DEA method was used to determine the water use efficiencies of the hospitals in the study. In the model, the amount of water distributed to hospitals was used as input; the number of hospitals in the provinces, city population, total days of hospitalization in hospitals, number of family medicine units, number of application for primary, second-line and tertiary healthcare services were used as output. The DEA model was established as input oriented with both constant return to scale CCR and variable return to scale BCC . Results: As a result of calculations made with the CCR model, it was concluded that between 81 provinces Erzurum, Kütahya and Tunceli were efficient. Based on the technical efficient calculated by the BCC model Adana, Afyon, Ankara, Bingöl, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, Hakkari, Mersin, İstanbul, Kastamonu, Konya, Kütahya,Muğla, Siirt, Tunceli and Ardahan were efficient. The scale activities of provinces were calculated by dividing the total efficiency value calculated by the CCR model into the technical efficiency value calculated by the BCC model. Reference sets were constituted for inefficient provinces. Conclusion: In this study, water use efficiencies of the health institutions in the provinces were determined and compared. The most basic motivation for doing this work is rapid depletion of water resources. The results of the study include guidelines for provincial health directorates and hospital managers local health authority to use water consciously.

Anahtar Kelimeler

efficiency, water, hospital

Kaynakça

• Sürdürülebilir Su ve Atık su Yönetimi İçin Su Tasaruffu Modellerinin Geliştirilmesi Projesi, 2011, http://www.csb.gov.tr/dosyalar/images/file/ SUturkcePROJE, (Erişim Tarihi:11.12.2016).
• Sezen M, Gök ŞM. Veri zarflama analizi yöntemi ile hastane verimliliklerinin incelenmesi. ODTÜ Gelişme Dergisi, 2009; 36: 383-403.
• Atmaca E, Turan F, Kartal G, Çiğdem ES. Ankara İli Özel Hastanelerinin Veri Zarflama Analizi ile Etkinlik Ölçümü. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 2012; 16(2): 135-153.
• Bayraktutan Y, Pehlivan F. Sağlık İşletmelerinde Etkinlik Analizi: Kocaeli Örneği. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2012; 23: 127- 162.
• Özata M, Sevinç İ. Konya’daki Sağlık Ocaklarının Etkinlik Düzeylerinin Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2010; 24(1): 77- 87.
• Bircan H, İskender A, Babacan A. Sivas İlindeki Hastanelerin Veri Zarflama Analizi Yöntemi İle Verimlilik Analizi. Ekev Akadami Dergisi, 2006; 10(27): 323-340.
• Şahin İ. Sağlık Bakanlığı Hastanelerinin İllere Göre Karşılaştırmalı Verimlilik Analizi: Veri Zarflama Analizine Dayalı Bir Uygulama. Amme Dergisi, 1999; 32(2): 123-145.
• Goncalves F. A cross country explanation of performance of heath care systems The consumer point of view using the Euro Health Consumer Index. Economic Modelling, 2011; 28 (1-2): 196- 200.
• Gider Ö. Ekonomik Kriz Dönemlerinin Özel Hastanelere Etkileri: Bir Özel Hastanenin Oran Analizleri Yöntemiyle Finansal Performansına Bakış. Öneri, 2011; 9(36): 87-103.
• Ozcan YA, Luke RD. A National Study of the Efficiency of Hospitals in Urban Markets. Health Services Research, 1993; 27(6): 719-739.
• Sherman HD. Hospital Efficiency Measurement and Evaluation - Empirical-Test of a New Technique. Medical Care, 1984; 22(10): 922-938.
• Ercan C, Dayı F, Akdemir E. Kamu Sağlık İşletmelerinde Finansal Performans Değerlemesi: Kamu Hastaneleri Birlikleri Üzerine Bir Uygulama. Asia Minor Studies International Journal of Social Science, 2013; 2(1): 53-71.
• Davis P, ve ark. Efficiency, effectiveness, equity (E-3). Evaluating hospital performance in three dimensions. Health Policy, 2013; 112(1-2): 19-27.
• Özgülbaş N, Koyuncugil AS, Duman R, Hatipoğlu B. Özel Hastane Sektörünün Finansal Değerlendirmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 2008; 40 120-131.
• Fernandes E, Pires HM, Ignacio AAV, Sampaio LMD. An analysis of the supplementary health sector in Brazil. Health Policy, 2007; 81(2-3): 242-257.
• Yiğit V. Bir Üniversite Hastanesinin Tıbbi Bölümlerinin Teknik Verimlilik Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2016; 23(1): 199-214.
• Romano G,Guerrini A. Measuring and comparing the efficiency of water utility companies: A data envelopment analysis approach. Utilities Policy, 2011; 19(3): 202-209.
• Alsharif K, Feroz EH, Klemer A, Raab R. Governance of water supply systems in the Palestinian Territories: A data envelopment analysis approach to the management of water resources. Journal of Environmental Management, 2008; 87(1): 80-94.
• Chemak F, Boussemart JP, Jacquet F. Farming system performance and water use efficiency in the Tunisian semi-arid region: data envelopment analysis approach. International Transactions in Operational Research, 2010; 17(3): 381-396.
• Rodriguez-Diaz JA, Camacho-Poyato E, Lopez- Luque R. Application of data envelopment analysis to studies of irrigation efficiency in Andalusia. Journal of Irrigation and Drainage Engineering- Asce, 2004; 130(3): 175-183.
• Yıldırım F, Önder E, Mühendisler ve Yöneticiler için Operayonel Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri 2. Baskı, Bursa: Dora Yayınevi, 2015.
• Charnes A, Cooper WW,Rhodes E. Measuring the efficiency of decision making units. European Journal of Operational Research, 1978; 2(6): 429- 444.
• Banker RD, Charnes A, Cooper WW. Some Models for Estimating Technical and Scale Inefficiencies in Data Envelopment Analysis. Management Science, 1984; 30(9): 1078-1092.
• Yiğiter Ş, Özyiğit H. Türkiye’deki Finansal Kriz Dönemlerinde Halka Açık İşletmelerin Likidite Performanslarının Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 2016; 18(2): 515-541.
• Sağlık İstatistiği Yıllığı, 2014, https://saglik.gov. tr/Eklenti/5119, Erişim Tarihi: 25.12.2016.
• TUİK İnternet sitesi, Veri Tabanları, Belediye Su medas/?kn=121&locale=tr, 25.12.2016. Erişim Tarihi: