Öğretmen Adaylarının Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine Yönelik Farkındalıkları

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 45 - 67, 31.12.2024

Arif Şaşmaz

Öz

Sürdürülebilirlik ve kalkınma kavramları, literatürde sıkça bir arada ele alınarak geniş bir çerçeve sunmaktadır. Sürdürülebilirlik, hayati formların, gereksinimlerin ve ilgili varlıkların korunması, sürdürülmesi ve devam ettirilmesi anlamına gelirken kalkınma, genellikle gelişmekte olan ülkelerin ekonomik ilerlemelerini ifade eden iktisadi bir terim olarak öne çıkmaktadır. Birleşmiş Milletler tarafından belirlenen Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, gelecekteki nesillerin ihtiyaçlarını gözeterek mevcut gereksinimleri karşılama amacı taşıyan on yedi başlıktan oluşan bir çatı altında toplanmıştır. Bu çalışmanın amacı, öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma hedefleri konusundaki farkındalık düzeylerini belirlemektir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomonoloji) yaklaşımıyla gerçekleştirilmiş olup araştırma grubunu sınıf, sosyal bilgiler ve fen bilgisi öğretmen adayları oluşturmaktadır. Elde edilen bulgular, öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma hedeflerine dair genel bir farkındalığa sahip olduklarını, ancak bu hedeflerin detayları konusunda eksikliklerinin bulunduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca çevre temasının, sürdürülebilir kalkınma hedefleri farkındalığının en çok vurgulanan boyutu olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir kalkınma hedefleri, öğretmen adayı, sosyal bilgiler, sınıf öğretmenliği, fen bilgisi, farkındalık.

Awareness of Sustainable Development Goals Among Prospective Educators

Öz

Sustainability and growth are frequently examined in conjunction within the literature, offering a comprehensive framework. Sustainability refers to the preservation, upkeep, and perpetuation of essential forms, requirements, and associated resources, whereas development is an economic concept that typically denotes the economic advancement of developing nations. The United Nations' Sustainable Development Goals are categorized into seventeen areas designed to address present requirements while considering the demands of future generations. This study aims to assess pre-service teachers' awareness of sustainable development goals. The study employed a phenomenological approach, a qualitative research method, and the research participants included pre-service teachers in elementary education, social studies, and science. The findings indicate that pre-service teachers possess a general awareness of sustainable development goals; nevertheless, there are shortcomings in their understanding of the specifics of these goals. Furthermore, it was determined that the environmental theme was the most prominent aspect of awareness regarding sustainable development goals.

Anahtar Kelimeler

Sustainable development goals, teacher candidates, social studies, classroom teaching, science, awareness.

Kaynakça

• Acar, H. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarına yönelik sürdürülebilir kalkınma eğitimi önerisi (Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Akın, F., Şimşek, O. ve Erdem, T. (2007). Türkiye’de eğitim sorunu: Toplumsal aktörlerine göre eğitim sorunlarına bakış. Ankara: Türk Eğitim Sen.
• Alım, M. (2006). Avrupa Birliği üyelik sürecinde Türkiye’de çevre ve ilköğretimde çevre eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 599- 616.
• Aksan, Z. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma için atıkların geri dönüşümü konusunda eğitimi ve farkındalık oluşturulması (Doktora tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Samsun.
• Aktamış, H. ve Dönmez, G. (2017). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine, bilime, fen bilimleri öğretmenine ve bilim insanına yönelik metaforları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 7-30.
• Akturan, U. ve Esen, A. (2017). Sosyal bilimlerde bilgisayar destekli nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Akyüz, H. (1991). Eğitim sosyolojisinin temel kavram ve alanları üzerine bir araştırma. İstanbul: MEB.
• Atmaca, A. C. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalıklarının belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Bilgin, N. (2000). İçerik analizi. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Billington, R. (1997). Felsefeyi yaşamak (Çev. Yılmaz, A.). İstanbul: Ayrıntı.
• Creswell, J. W. (2009). Research design, qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (Third Edition). California: Sage.
• Çoban, G. Ö. ve Sağlam, M. K. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin bilimsel içerik ve süreç becerileri bilgi düzeylerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(3), 261-279.
• Çobanoğlu, O. ve Türer, B. (2015). Fen bilgisi ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin sürdürülebilir kalkınma farkındalıklarının belirlenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2015(5), 235-247.
• Demirayak, F. (2002). Biyolojik çeşitlilik-doğa koruma ve sürdürülebilir kalkınma. Tübitak Vizyon 2023 Projesi Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Paneli, Aralık, Ankara.
• Öztürk Demirbaş, Ç. (2015). Öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalık düzeyleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 31, 300-316.
• Dışişleri Bakanlığı. (2022). Çevre, iklim değişikliği ve suya dair sürdürülebilir kalkınma hedefleri. https://www.mfa.gov.tr/surdurulebilir-kalkinma.tr.mfa adresinden erişilmiştir.
• Doğan, S. (2014). Eğitim bilimine giriş. İçinde (Ed.) Uğurlu, C. T. Eğitimin işlevleri. İstanbul: Eğiten Kitap.
• Ergün, T. ve Çobanoğlu, N. (2012). Sürdürülebilir kalkınma ve çevre etiği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 97-123.
• Fidan, N. ve Erden, M. (1998). Eğitime giriş. İstanbul: Alkım Yayınları.
• Görmez, K. (2003). Çevre sorunları ve Türkiye. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Gümüş, H. E. (2024). Sosyal bilgiler ve fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma hedeflerine yönelik metaforik algılarının karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Gürbüz, A. (2020). Sınıf öğretmenlerinin sürdürülebilir kalkınma için eğitime yönelik öz-yeterlik inançlarının ve görüşlerinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elâzığ.
• Gürlük, S. (2010). Sürdürülebilir kalkınma gelişmekte olan ülkelerde uygulanabilir mi? Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2). 85-99.
• Haris, J. M. (2000). Fundamental principles of sustainable development. Global development and environment ınstitute. Working Paper. 00-04.
• Hoşgörür, V. ve Taştan, N. (2011). Eğitim Bilimine Giriş, Demirel, Ö. ve Kaya, Z. (Yay. Haz.). Ankara: Pegem Akademi.
• Koçulu, A. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalıkları ile çevre sorunlarına yönelik tutum ve davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Antalya.
• Kaygısız, G. M. (2020). Sınıf öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma kavramına ilişkin metaforik algıları. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 5(1), 37-46.
• Kuş, Z., ve Mert, H. (2023). Does science education contribute to citizenship education in Turkey? Journal of International and Comparative Education, 12(2), 69-86.
• Kuş, Z. (2022) Sosyal bilgiler öğretim programlarında ideal vatandaş ve toplum İçinde (Ed.) Bektaş, Ö. ve Turan, R.) Sosyal bilgiler dersi öğretim programları. Ankara: Pegem.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (Çev. Turan, S.). Ankara: Nobel.
• Mertoğlu, S. (2024). Fen bilgisi öğretmen adaylarının evrensel fen okuryazarlıkları ile sürdürülebilir kalkınma farkındalıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Denizli.
• MEB. (2013). Millî Eğitim Bakanlığı Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı. Ankara; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2017). Millî Eğitim Bakanlığı Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı. Ankara: Öğretim Programları İzleme ve Değerlendirme Sistemi. http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden erişilmiştir.
• Nas, S. E. ve Çoruhlu, T. Ş. (2017). fen bilgisi öğretmenlerinin perspektifinden sürdürülebilir kalkınma kavramı. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 562-580.
• Okçabol, R. (2008). Secondary education in Turkey. Education in Turkey. 83-105.
• Özey, R. (2001). Günümüz dünya sorunları. İstanbul: Aktif Kitabevi.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (Third Edition). California: Sage.
• Sağ, V. (2003). Toplumsal değişim ve eğitim üzerine. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 11-25.
• Soysal, N. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının sürdürülebilir kalkınma için eğitime yönelik yeterlik algıları (Yüksek Lisans Tezi). Gazi üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şimşek, S. (2015). Eğitim Bilimine Giriş, Ed.: Saylan, N., içinde Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tezcan, M. (2016). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Torun, K. T. (2024). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalıklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Türer, B. (2010). Fen bilgisi ve sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalıklarının belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Samsun.
• UNESCO. (2005). Sürdürülebilirliğe yönelik öğretmen eğitimini yeniden yönlendirmek için kılavuzlar ve öneriler. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000143370 sayfasından erişilmiştir.
• Uras M. (2002). Eğitimin toplumsal temelleri. İçinde (Ed.) E. Toprakçı. Eğitim üzerine. Ankara: Ütopya.
• Wals, A. E. J. (2011). Learning our way to sustainability. Education. Ur way to sustainability. Journal of Education for Sustainable Development, 5(2):177-186.
• Warburton, K. (2003). Deep learning and education for sustainability. International Journal of Sustainability in Higher Education, 4(1), 44-56.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldız, K., Sipahioğlu, Ş. ve Yılmaz, M. (2000). Çevre bilimi. Ankara: Gündüz Eğitim.
• Zalim, R. M. (2024), Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma farkındalıklarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Zencirkıran, M. (2016). Sosyoloji. Bursa: Dora.