Özgün Niteliklere Sahip Travertenler ve Önemleri: Sivas Yöresi Travertenlerinden Örnekler

Yıl 2013, Cilt: 56 Sayı: 1, 23 - 38, 01.01.2013

B. Levent Mesci

Öz

Kimyasal ve/veya biyokimyasal süreçler sonucunda sıcak suların çökelttiği kayaçlar olan travertenler, çok uzun zaman aralıklarında ve çok özel jeolojik süreçlerle oluşmaktadırlar. Turizm açısından öneme sahip ve nadir özellik taşıyan az sayıdaki traverten alanının koruma altına alındığı bilinmekle beraber, jeomiras özelliği taşıyan çok sayıdaki traverten alanının denetimden uzak biçimde taş ocakları olarak işletildikleri görülmektedir.  Travertenler ve traverten sahaları sahip oldukları aktif tektonik veriler ve jeolojik nitelikleri bakımından bilimsel araştırmalar ve yerbilimi eğitimi açısından oldukça büyük bir öneme sahiptir. Traverten yüzeylemelerinin önemi yerbilimleri ile sınırlı kalmayıp aynı zamanda arkeolojik, antropolojik ve turizm değerlerinin de bulunduğu bilinmektedir. Dolayısıyla traverten oluşumlarının taş ocakları olarak işletilmeye açılmadan önce önemleri dikkatli bir şekilde değerlendirilerek özgün niteliklerinin bulunup bulunmadığının belirlenmesi gerekmektedir. Bu değerlendirme sonucuna göre özgün nitelikleri bulunantraverten alanları koruma altına alınarak tahribatları önlenmeli ve jeomiras olarak değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Aktif tektonik, antropoloji, arkeoloji, Traverten, Sivas

Kaynakça

• Altunel, E. ve Hancock, P.L., 1993, Morphological features and tectonic setting of Quaternary travertines at Pamukkale, western Turkey. Geol. J., 28, 335-346.
• Altunel, E., 1996, Pamukkale Travertenlerinin Morfolojik Özellikleri, Yaşları ve Neotektonik Önemleri, Maden Tetkik ve
• Bates, R.L., and Jackson, J.A., 1980, Glossary of Geology (Second Edition). American Geological Institute Falls Church, Virginia.
• Bertan, S., 2009, Turizmin Çevre Üzerinde Yarattığı Etkiler: Pamukkale Örneği, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 20, Sayı 2, 204-214
• Buccino, S.G., D’argenio, V., Ferri, V., 1978, L’ travertini della Bassa Velle del Tanagro (Campania) studio geomorphologico, sedimen tologico e geochimico (with English abstract):Boll. Coc. İt., 97, 617-646.
• Chafetz, H.S., Folk, R.L., 1984, Travertines: depo sitional morphology and the bacterially con structed constituents. J. Sedim. Petrol., 54, 289-316.
• Çakır, Z., 1999, Along-Strike Discontinuiy of Active Normal Faults and Its Influence on Quaternary Travertine Deposition; Examples From Western Turkey. Tr. J. of Earth Sciences, Vol:8, P:67-80.
• Doğaner, S., 1996, Anadolu’nun Coğrafi Mirası: Pamukkale, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 31, s. 7-38
• Guo, L., & Riding R., 1998, Hot-springs travertine facies and sequences, Late Pleistocene, Rapolano Terme, Italy.
• Herlinger, D.L.,1981, Petrology of the Fall Creek Travertines, Bonneville County, Idaho. Unpublished M.Sc. Thesis.
• Irion, G. & Muller, G., 1968, Mineralogy, Petrology and Chemical Composition of Some Calcareous Tufa from the
• Schwabische Alb. Germany. In: Recent Developments in Carbonate Sedimentology in Central Europe (ed. Muller,
• Julia, R., 1983, Travertines. Carbonate Depositional Environments., 708 p., p.64-72, The American Associtation of Petroleum Geologist Tulsa, Oklohoma, USA.
• Kappelman J., Alçiçek M.C., Kazanci N., Schultz M., Özkul M., Şen Ş., 2008, First Homo erectus from Turkey and implications for migrations into temperate Eurasia. American Journal of Physical Anthropology 135, 110-116
• Karabacak, V., 2002, Ihlara vadisi civarındaki traverten oluşumları ve tektonik önemleri. Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 82 sayfa, yayımlanmamış.
• Koçyiğit, A., 2003, Karakoçan Fay Zonu: Atımı, Yaşı, Etkin stres Sistemi ve Depremselliği, ATAG-7. Toplantısı Bildiri
• Özleri Kitabı, Yüzüncüyıl Üniv. Sayfa, 9.
• Mesci, B. L., 2004, Sıcak Çermik ve Yakın Yöresindeki (Sivas) Travertenlerin Gelişimi ve Aktif Tektonikle İlişkisi.
• B. Levent Mesci, Halil Gürsoy & Orhan Tatar, 2008, The evolution of travertine masses in the Sivas area (central Turkey) and their relationships to active tectonics. Turkish Journal of Earth Sciences. Vol. 17, Issue. 2, pp. 219-240
• Bekir Levent Mesci, Orhan Tatar, John D. A. Piper, Halil Gürsoy, Erhan Altunel & Stephen Crowley, 2013., The efficacy of travertine as a palaeoenvironmental indicator: palaeomagnetic study of neotectonic examples from
• 203.
• Pedley, H.M., 1990, Classification and environmen tal models of cool freshwater tufas. Sedim. Geol., 68, 143-154.
• Russell, I. C., 1882, Sketch of the geological history of Lake
• Lahontan, a Quaternary lake of Northwestern Nevada, U.S. Geol. Surv. Third Annual Report.
• Scholl, D. W., 1960, Pleistocene algal pinnacles at Searles Lake, California, Jour.Sed. Petr., 30, 3, 414-431.
• Soligo, M., Tuccimei, P., Barberi, R., Delitala, M. C., Miccadei, E., and Taddeucci, A., 2002, U/Th dating of freshwater
• travertine from Middle Velino Valley (Central Italy): paleoclimatic and geological implications, Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, Volume 184, Issues 1-2, Pages 147-161.
• Şimşek, Ş., 2003, Türkiye’de Jeotermal Enerji Potansiyeli. Mavi Gezegen, TMMOB Jeoloji Müh. Odası Yayını, Sayı: 7, sayfa: 48-53.