Hizmet amaçlı işletilen ormanlarda optimal kuruluşların belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 2, 96 - 102, 30.06.2022

Nuri Bozali

https://doi.org/10.18182/tjf.1063202

Öz

Koruma ve hizmet amaçlı işletme sınıflarında beklenen orman değerini en iyi şekilde yerine getirecek bir optimal orman kuruluşu vardır. Hizmet amaçlı olarak ayrılan/ayrılacak orman fonksiyonları için optimal kuruluşlar nadiren çalışılmıştır. Bu amaçla Odayeri plan ünitesi örneğinde; hizmet fonksiyonuna ayrılan estetik ve rekreasyon işletme sınıflarında optimal kuruluşların nasıl belirleneceği teorik olarak açıklanmıştır. Estetik işletme sınıfı için yapılan hesaplamalar ile elde edilen optimum idare süresi 198 yıl, amaç çapı 72 cm ve amaç serveti 270 m3/ha olarak belirlenmiştir. Estetik işletme sınıfı katlı ve karışık meşcerelerden oluştuğundan işletme şekli olarak devamlı orman formu benimsenmiş ve optimal kuruluşu Fransız hacim metodu ile ortaya konulmuştur. Rekreasyon işletme sınıfı göknar ve kayın karışık meşcerelerinden oluşmakta olup yaş sınıfları yöntemine göre belirlenmiştir. Karışık meşcerelerin oluşturduğu bir işletme sınıfı için optimal kuruluş belirlenmesi ile ilgili bir örnek bu çalışma ile ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Estetik değer, Rekreasyon, Optimal kuruluş, Ekosistem hizmetleri, Odayeri

Teşekkür

Değerli görüş ve önerileri ile tez çalışmamı yönlendiren, karşılaştığım sorunların çözümünde her zaman yol gösterici olan, düşüncelerinden ve engin tecrübelerinden faydalanmayı her daim fırsat bildiğim sayın hocam Prof. Dr. Ünal ASAN’ a teşekkür ve şükranlarımı sunmayı bir görev sayarım. Ayrıca; tezin arazi çalışmaları aşamasında katkılarından dolayı Orman Genel Müdürlüğü Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığına çok teşekkür ederim. Bu çalışma, Nuri BOZALİ’ nin doktora tezinin bir bölümünü içermektedir.

Determination of optimal structure of the forest managed for service purpose

Öz

A regulated forest structure exists that will best fulfill the expected forest value for both protection and service purposes. For the forest functions designated or to be assigned for service production purposes, optimal formations have not been disclosed yet. For this purpose, the optimal forest structure in the aesthetic and recreation managed forest unit in Odayeri planning unit, reserved to the service production function is explained theoretically, and afterwards presented by numerically and graphically. The optimum rotation age obtained with the calculations for the aesthetic management unit was determined as 198 years, the diameter of the target 72 cm and the target volume 270 m3/ha. Since the aesthetic management unit consists of multi-layered and mixed stands, the continuous forest form has been adopted as the management method and the optimal structure has been determined using the French volume method. The recreation management unit consists of fir and beech mixed stands and was managed according to the age class method. In this study, an example of determining the optimal formation for a management unit consisting of mixed forests has been presented.

Anahtar Kelimeler

Aesthetic value, Recreation, Optimal structure, Ecosystem services, Odayeri

Kaynakça

• Arriaza, M., Cañas-Ortega, J. F., Cañas-Madueño, J. A., Ruiz-Aviles, P., 2004. Assessing the visual quality of rural landscapes. Landscape and Urban Planning, 69: 115-125.
• Başkent, E.Z., 2020. A Framework for characterizing and regulating ecosystem services in a management planning context. Forests 11: 102. doi:10.3390/f11010102
• Brown, T.C., Daniel, T.C., 1984. Modeling forest scenic beauty: concepts and applicaton to ponderosa pine, usda forest service rocky mountain forest and range experiment station, Research Paper RM-256: 30.
• Brown, T.C., Daniel, T.C., 1986. Predicting scenic beauty of timber stands, Forest Science, 32 (2): 471-487.
• Bozali, N., 2013. Koruma ve hizmet amaçlı işletilen ormanların optimal kuruluşunun belirlenmesi: odayeri planlama ünitesi örneği. Doktora Tezi, İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bozali, N., 2020. Koruma amaçlı ı̇şletı̇len ormanların optı̇mal kuruluşlarının belı̇rlenmesı̇. Turkish Journal of Forest Science, 4(1): 113-132.
• Cağlayan, İ., Yeşil, A., Cieszewski, C., Gül, F. K., Kabak, Ö., 2020. Mapping of recreation suitability in the Belgrad Forest Stands. Applied Geography, 116: 102153.
• Chan, K. M., Shaw, M. R., Cameron, D. R., Underwood, E. C., Daily, G. C., 2006. Conservation planning for ecosystem services. PLoS biology, 4: 379.
• Casado-Arzuaga, I., Onaindia, M., Madariaga, I., Verburg, P. H., 2014. Mapping recreation and aesthetic value of ecosystems in the Bilbao Metropolitan Greenbelt (northern Spain) to support landscape planning. Landscape Ecology, 29: 1393-1405.
• Carus, S., 1998. Aynı yaşlı doğu kayını (Fagus orientalis lipsky.) ormanlarında artım ve büyüme. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Destan, S., Bekiroglu, S., 2011. Evaluation of the territorial system of forest recreation by natural indicators: Belgrade forest example. African Journal of Agricultutral Research, 6: 212-223.
• Edwards, D., Jay, M., Jensen, F. S., Lucas, B., Marzano, M., Montagne, C., Weiss, G., 2012. Public preferences for structural attributes of forests: Towards a pan-European perspective. Forest Policy and Economics, 19: 12-19
• Eraslan, İ., 1961. Türkiye’deki ormanların optimal kuruluşları hakkında araştırmalar. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, A-XI (2): 12-27.
• Güngör S., Polat A.T., 2018. Relationship between visual quality and landscape characteristics in urban park. Journal of Environmental Protection and Ecolgy 19(2): 939–948.
• Gül, A.U., 1998. Ormancılıkta görsel kalite kavramı. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Genel Yayın No:5, s. 90-96. Trabzon.
• Gül, A.U., Kurdoğlu, O., 2002. Biyolojik Çeşitlilik ve Görsel Kalitenin Sayısal Olarak Ortaya Konulması, Orman Amenajmanında Kavramsal Açılımlar ve Yeni Hedefler Sempozyumu. İ.Ü. Orman Fakültesi Bildiriler Kitabı, İstanbul, s. 212-219.
• Jahani, A., Rayegani, B., 2020. Forest landscape visual quality evaluation using artificial intelligence techniques as a decision support system. Stochastic Environmental Research and Risk Assessment, 34: 1473–1486.
• Kalıpsız, A., 1988. Orman Hasılat Bilgisi, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Kiracıoğlu, Ö., 2007. Orman alanlarindaki görsel kalitenin tahmini: çeşmealtı ormanları örneği. Yüksek Lisans Tezi, SDÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Lindgren, C.A., 1995. Forest Aesthetics. Multiple-use Forestry in the Nordic Countries. METLA, The Finnish Forest Research Institute,Finland.
• Özdemir, İ., 2007. İşletme sınıflarının fonksiyonel olarak belirlenmesinde sayısal yükseklik modelinden yararlanma olanakları. [online] http://web.ogm.gov.tr/birimler/merkez/ koruma/Dokumanlar/istatistik_bilgiler/eski/seminer/19.pdf, Erişim:19.02.2010.
• Özgüç, İ. M., 1999. TEM Hadımköy-Kınalı peyzaj planlaması üzerinde görsel araştırmalar, , İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri A. 49(2): 115-132.
• Pehlivanoğlu, M.T., 1986. Belgrad ormanının rekreasyon potansiyeli ve planlama ilkelerinin tesbiti. Doktora Tezi, İ.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Poff, B., 2002. Modeling southwestern ponderosa pine forest ecosystem management in a multi-objective decision-making framework, Master Thesis, Northern Arizona University, USA.
• Plieninger, T., Dijks, S., Oteros-Rozas, E., Bieling, C., 2013. Assessing, mapping, and quantifying cultural ecosystem services at community level. Land Use Policy, 33: 118–129.
• Ribe, R. G., 1989. The aesthetics of forestry: What has emprical preference research taught us? Environmental Management: 13(1): 55-74.
• Tecle, A., Shrestha, B.P., Duckstein, L., 1998. A multiobjective decision support system for multiresource forest management. Group Decision and Negotiation, 7(1): 23–40.
• Zengin, H., 2009. Orman kaynaklarından fonksiyonel yaklaşım ile çok amaçlı faydalanmanın optimizasyonu. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.