48 Ay Ve Daha Küçük Çocuğu Olan Ebeveynlerin Çocukluk Çağı Aşılarına Yönelik Bilgi, Tutum Ve Davranışlarının İncelenmesi

Yıl 2023, , 313 - 323, 20.06.2023

Yeliz Mercan , Çiğdem Öztemel , Seda Bulut

https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1242007

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu araştırmada 48 ay ve daha küçük çocuğu olan ebeveynlerin çocukluk çağı aşılarına yönelik bilgi, tutum ve davranışlarının incelenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Kesitsel tipteki bu araştırma Kırklareli’nde yaşayan 18 yaş ve üzeri 48 ay ve daha küçük çocuğa sahip 158 ebeveyn ile yürütülmüştür. Veriler araştırmacılar tarafından hazırlanan Tanımlayıcı Bilgi Formu ve Çocuk Aşıları Konularındaki Ebeveynlerin Tutumları Ölçeği ile toplanmıştır.
Bulgular: Yaş ortalaması 31,81±5,07 olan katılımcıların %84,2’si kadındır. Katılımcıların %97,5’i aşının gerekli olduğunu, %73,4’ü ateşi 38 derecenin üzerinde olan bir çocuğa aşı yapılmayacağını, %77,2’si aşıların yan etkisi olduğunu bilmektedir. Ebeveynlerin %94,3’ü aşı karşıtlığı veya tereddüttü ile ilgili duyduğu gündemin kendisini etkilemediğini bildirmiştir. Araştırma grubunun %98,1’i son çocuğuna aşıların zamanında yapıldığını beyan etmiştir. Ulusal Aşı Takvimine göre her bir aşı için incelendiğinde; araştırma grubunun %78,3-%98,7’si son çocuğuna aşıların zamanında yapıldığını, %0,7-%8,0’ı aşılarını gecikmeli olsa da yaptırdığını ifade etmiştir. Aşılarını yaptırmayanların oranları ise %1,3-%19,6 arasındadır. Aşıların gerekli olduğunu düşünenlerin ve aşı karşıtlığı veya tereddüttü ile ilgili duyduğu gündemden etkilenmeyenlerin (p<0,01) Çocuk Aşıları Konularındaki Ebeveynlerin Tutumları Ölçeği toplam ve tüm alt boyutlarda sıra ortalamaları düşük saptanmıştır. 35 yaşından küçük olanların davranış alt boyutunda sıra ortalaması düşük iken (p=0,018) ve Emniyet & Etkililik alt boyutunda sıra ortalaması yüksek saptanmıştır. Toplam üç çocuğa sahip olan ebeveynlerin davranış (p=0,001) ve genel tutum (p=0,039) sıra ortalamaları yüksek saptanmıştır. Yenidoğan aşı zamanı doğru bilenlerin toplam (p=0,006) ve genel tutum (p=0,001) sıra ortalamaları düşük saptanmıştır.
Sonuç: Aşıların gerekli olduğunu düşünen, aşı karşıtlığı veya aşı tereddütü ile ilgili duyduğu gündemden etkilenmeyen ebeveynlerin çocukluk aşılarına karşı olumlu tutum sergiledikleri bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çocukluk çağı aşıları, Aşı karşıtlığı, Aşı tereddütü, Aşı, Ebeveyler, Bilgi, Tutum, Davranış

Investigation of Knowledge, Attitudes and Behaviors of Parents with Children 48 Months and Younger towards Childhood Vaccinations

Öz

Objective: In this study, it was aimed to examine the knowledge, attitudes and behaviors of parents who have children 48 months and younger towards childhood vaccinations.
Method: This cross-sectional study was conducted with 158 parents living in Kırklareli, with children aged 18 years and older, 48 months and younger. The data were collected with the Descriptive Information Form prepared by the researchers and the Parent Attitudes about Childhood Vaccines Scale.
Results: 84.2% of the participants with a mean age of 31.81±5.07 were women. 97.5% of the participants know that the vaccine is necessary, 73.4% know that a child with a fever above 38 degrees will not be vaccinated, 77.2% of them know that vaccines have side effects. 94.3% of the parents reported that the agenda they heard about anti-vaccination or hesitation did not affect them. 98.1% of the research group declared that their last child was vaccinated on time. When examined for each vaccine according to the National Vaccination Calendar; 78.3-98.7% of the research group stated that their last child was vaccinated on time, and 0.7-8.0% stated that they had their last child vaccinated even if it was delayed. The rates of those who do not have their vaccinations are between 1.3-19.6%. Those who think that vaccines are necessary and those who are not affected by the agenda about vaccine opposition or hesitation (p<0.01) have low mean rank in total and all sub-dimensions of Parent Attitudes about Childhood Vaccines scale. While the mean rank in the behavior sub-dimension of those younger than 35 years old was low (p=0.018), the mean rank was found high in the Safety & Effectiveness sub-dimension. Behavior (p=0.001) and general attitude (p=0.039) mean rank of parents who had a total of 3 children were found to be high. Total (p=0.006) and general attitude (p=0.001) mean rank of those who knew the newborn vaccination time correctly were found to be low.
Conclusion: It has been found that parents who think that vaccines are necessary and who are not affected by the agenda about vaccine opposition or vaccine hesitancy have a positive attitude toward childhood vaccines.

Anahtar Kelimeler

Childhood vaccination, Vaccination, Parents, Knowledge, Attitude, Behavior, Anti-vaccination, Vaccine hesitancy

Kaynakça

• 1- Gür E. Vaccine hesitancy - vaccine refusal. Turk pediatri arşivi, 2019;54(1):1–2. https://doi.org/10.14744/TurkPediatriArs.2019.79990
• 2- Köseli A, Esin A, Cesur K, Şimşek E. Aşı Tereddütü, Aşı Reddi ve Aşı Karşıtı Hareket: Etki ve Çıkarımlar. Uluslar Arası Çocuk Merkezi, 2021
• 3- UNICEF. Bağışıklama programı. 2020. https://www.unicef.org/immunization. https://www.unicef.org/turkiye/hikayeler/a%C5%9F%C4%B1lama-ve-covid-19-ebeveynlerin-bilmesi-gerekenler. Erişim tarihi:15/08/2022
• 4- Gür E. Vaccine hesitancy - vaccine refusal. Turk pediatri arşivi, 2019;54(1):1–2. https://doi.org/10.14744/TurkPediatriArs.2019.79990
• 5- Köseli A, Esin A, Cesur K, Şimşek E. Aşı Tereddütü, Aşı Reddi ve Aşı Karşıtı Hareket: Etki ve Çıkarımlar. Uluslar Arası Çocuk Merkezi, 2021
• 6- UNICEF. Bağışıklama programı. 2020. https://www.unicef.org/immunization. https://www.unicef.org/turkiye/hikayeler/a%C5%9F%C4%B1lama-ve-covid-19-ebeveynlerin-bilmesi-gerekenler. Erişim tarihi:15/08/2022
• 7- World Health Organization (WHO). Ten threats to global health in 2019. 2021. https://www.who.int/campaigns/world-health-day. Erişim tarihi: 19/07/2022
• 8- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Doğum İstatistikleri, 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dogum-Istatistikleri-2021 Erişim tarihi: 11/08/2022
• 9- Çapanoğlu E. Sağlık çalışanı ve ebeveyn perspektifinden çocukluk çağı aşılarının reddi niteliksel bir araştırma. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2018, sy:1-166. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/494483
• 10- Özceylan G, Toprak D, Esen ES. Vaccine rejection and hesitation in Turkey. Human vaccines & immunotherapeutics, 2020;16(5): 1034–1039. https://doi.org/10.1080/21645515.2020.1717182
• 11- Eskiocak M, Marangoz B. Türkiye’de bağışıklama Hizmetlerinin Durumu, 16.12.2020, Ulusal Halk Sağlığı Kongresi.
• 12- Çakıcı, Y. (2022). Zonguldak İlinde Yaşayan 24-36 Aylık Çocukların Tam Aşılanma Düzeylerinin Ve Ebeveynlerin Aşılamaya Karşı Tutumlarının Belirlenmesi: Toplum Tabanlı Kesitsel Çalışma. Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek lisans tezi.
• 13- Altuntaş, M., & Şahin, M. K. Çocukluk Çağı Aşı Tereddüdü ile Karşılaşma Sıklığı, Nedenleri ve Çözüm Önerileri: Samsun İli Aile Sağlığı Merkezlerindeki Sağlık Çalışanlarıyla Kesitsel Bir Çalışma. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 16(4), 761-771.
• 14- Hasar M, Özer ZY, Bozdemir N. Aşı reddi nedenleri ve aşılar hakkındaki görüşler. Cukurova Medical Journal, 2021;46(1):166-176. https://doi.org/10.17826/cumj.790733
• 15- Özdemir İR. Ebeveynlerin Çocukluk Çağı Aşılarına Karşı Bilgi, Tutum ve Davranışları. Marmara Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, 2017, sy:1-65. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• 16- Yüksel F, Kara Uzun A. Ebeveynlerin Çocukluk Çağı Aşıları Hakkındaki Bilgi, Davranış ve Tutumları. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 2021;15(1): 35-42. https://doi.org/10.12956/tchd.825092
• 17- Karaca Arslan T.(2022). Ebeveynlerin Çocuklarına Rutin Çocukluk Dönemi Aşılarını Yaptırma Durumları ile Covid 19 Aşılarına Karşı Olan Tutumları Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Uzmanlık Tezi. Hacettepe Üniversitesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı.
• 18- Turan, F. D. Ulusal Aşılama Programında Yer Alan Çocukluk Çağı Aşılarına Yönelik Ebeveynlerin Tutumları: Aksaray Örneği. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 4(3), 239-250.
• 19- Faul F, Erdfelder E, Lang AG, Buchner A. G*Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 2007;39:175-191.
• 20- Opel DJ, Taylor JA, Mangione-Smith R, Solomon C, Zhao C, Catz S, Martin D. Validity and reliability of a survey to identify vaccine-hesitant parents. Vaccine, 2011;29(38): 6598–6605. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2011.06.115
• 21- Ataseven Bulun M, Acuner D. Turkish Adaptation and Reliability and Validity Study of Parent Attitudes About Childhood Vaccines Survey. J Pediatr Res 2020;7(4):323-30. https://doi.org/10.4274/jpr.galenos.2020.92260
• 22- Plotkin S. History of vaccination. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 2014;111(34): 12283–12287. https://doi.org/10.1073/pnas.1400472111
• 23- Çıklar S, Döner Güner P. Knowledge, Behavior and Attitude of Mother’s about Childhood Immunization and Reasons of Vaccination Rejection and Hesitancy: A Study of Mixt Methodology. Ankara Med J. 2020; 20(1): 180-195. https://doi.org/10.2147/PHMT.S295378
• 24- Yılmaz Akar S, Zeren Öztürk G. Hekimlerin Aşı ve Aşı Karşıtlığı Hakkında Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. FLORA, 2020;25(4): 516-526. https://doi.org/10.5578/flora.69060
• 25- Sağlık Bakanlığı (SB). Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi, 2008. https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/1117,gbpgenelge2008pdf.pdf?0 Erişim tarihi:15/0/2022
• 26- Türk Tabipleri Birliği (TTB). Birinci Basamak Sağlık Çalışanları için Aşı Rehberi, 2018. https://www.ttb.org.tr/kutuphane/asi_rehberi.pdf Erişim Tarihi 15.08.2022.
• 27- Maltezou HC, Medic S, Cassimos DC, Effraimidou E, Poland GA. Decreasing routine vaccination rates in children in the COVID-19 era. Vaccine, 2022; 40(18): 2525–2527. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2022.03.033
• 28- Flannery DD, Wade KC. Immunization in the Neonatal Intensive Care Unit. Clinics in perinatology, 2021;48(2), 393–412. https://doi.org/10.1016/j.clp.2021.03.010
• 29- Kürtüncü M, Alkan I, Bahadır Ö, Arslan N. Zonguldak’ın Kırsal Bir Bölgesinde Yaşayan Çoçukların Aşılanma Durumu Hakkında Annelerin Bilgi Düzeleri. Electronic Journal of Vocational Colleges, 2017;7(1): 8-17.
• 30- Kaufman J, Ryan R, Walsh L, Horey D, Leask J, Robinson P, Hill S. Face-to-face interventions for informing or educating parents about early childhood vaccination. The Cochrane database of systematic reviews, 2018;5(5):CD010038. https://doi.org/10.1002/14651858.CD010038.pub3
• 31- Üzüm Ö, Eliaçık K, Örsdemir HH, Öncel EK. Ebeveynlerin aşı yaklaşımlarını etkileyen faktörler: Bir eğitim araştırma hastanesine ilişkin değerlendirme. Çocuk Enfeksiyon Dergisi, 2019;13(3): 144-149. DOI: 10.5578/ced.68398
• 32- Gülgün M, Fidancı K, Karaoğlu A, Güneş Ö, Kesik V, Altun S, et al. Bir askeri hastanenin çocuk polikliniğine başvuran çocukların 0-24 ay arasındaki aşılama durumlarının değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi 2014;56:13-6. https://doi.org/10.5455/gulhane34179
• 33- Ayyıldız T, Altıntaş HK, Aydın C, Minaz E, Yörük T. 0-5 yaş çocuklarda rotavirüs sıklığı ve anne-babaların rotavirüse yönelik bilgi düzeyleri ve uygulamaları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 2020;13(3): 124-130. https://doi.org/10.46483/deuhfed.569185
• 34- Köksal AO, Köksal T. Ankara da ebeveynlerin rotavirüs hakkında bilgi düzeyleri ve çocukların rotavirüs aşılanma oranları. Gaziantep Medical Journal, 2012;18(3): 151-154. DOI: 10.5455/GMJ-30-2012-104
• 35- Bonanni P, Conforti G, Franco E, Gabutti G, Marchetti F, Mattei A, et al. Fourteen years’ clinical experience and the first million babies protected with human live-attenuated vaccine against rotavirus disease in Italy. Human vaccines & immunotherapeutics, 2021;17(11):4636-4645. https://doi.org/10.1080%2F21645515.2021.1955611
• 36- Gökçe A, Karakaş N, Özer A, Bentli R. Türkiye'nin bir doğu ili olan Malatya'da çocukluk çağı aşılarını reddeden ebeveynlerin bilgi, tutum ve davranışlarının incelenmesi. Orta Avrupa Halk Sağlığı Dergisi, 2021;29 (3): 183-186.
• 37- Alshammari SZ, AlFayyad I, Altannir Y, Al-Tannir M. Parental awareness and attitude about childhood immunization in Riyadh, Saudi Arabia: a cross-sectional study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 2021;18(16): 8455. https://doi.org/10.3390/ijerph18168455
• 38- Repalust A, Šević S, Rihtar S, Štulhofer A. Hırvatistan'da çocuklukta aşı reddi ve tereddüt niyetleri: nüfusa dayalı bir çalışmadan elde edilen bilgiler. Psikoloji, sağlık ve tıp, 2017,22 (9): 1045-1055.