İNGİLTERE’Lİ TÜRK-MÜSLÜMAN GENÇLERDE DİNDARLIK VE AHLAKÎ OLGUNLUK

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 10, 474 - 499, 25.09.2021

Nurten Kımter

https://doi.org/10.30520/tjsosci.979950

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmada İngiltere’de yaşayan Türk Müslüman gençlerinin dindarlık düzeyleri ile ahlâkî olgunluk düzeyleri arasında bir ilişki olup olmadığı incelenmiştir. Böylece dindarlık ve ahlâkî olgunluk arasındaki ilişki farklı bir toplum ve kültür yapısında değerlendirilerek ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Araştırmanın evrenini İngiltere’deki lise, yüksekokul ve üniversiteye devam eden öğrenciler, örneklemini ise Londra şehrinde yaşayan toplam 475 Türk - Müslüman genç oluşturmuştur. Araştırma, tarama yöntemi ve anket tekniği ile gerçekleştirilen korelasyonel türden nicel bir araştırmadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak “Kişisel Bilgi Formu”, “Dindarlık Ölçeği” ve “Ahlakî Olgunluk Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada kullanılacak ölçme araçları vasıtasıyla elde edilecek ham verilerin hem girilmesinde hem de farklı istatiksel tekniklerle analiz edilmesinde SPSS 25 paket programı kullanılmıştır. Veriler analiz edilirken frekans dağılımı, aritmetik ortalama, t-testi, korelasyon ve regresyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda İngiltere’de yaşayan Türk Müslüman gençlerin cinsiyetlerine göre ahlaklı olgunluk düzeylerinde anlamlı bir farklılık olmadığı görülmüştür. Diğer taraftan gençlerin yaş, eğitim ve aile gelir düzeyleri ile ahlâkî olgunluk seviyeleri arasında pozitif yönde ve istatiksel olarak anlamlılık derecesinde ilişkiler olduğu görülmüştür. Araştırmada, İngiltere’deki Türk - Müslüman gençlerin dindarlık düzeylerinin yüksek ve ahlâkî olgunluk düzeylerinin ortanın üstünde olduğu bulgulanmıştır. Yine İngiltere’deki gençlerin genel dindarlık ve dindarlığın boyutlarındaki düzeyleri, öznel dindarlık algısı ve öznel aile dindarlığı ile ahlâkî olgunluk seviyeleri arasında yüksek derecede ve pozitif yönde bir ilişki olduğu görülmüştür. Son olarak, İngiltere’de yaşayan Türk - Müslüman gençlerin ahlâkî olgunluk düzeylerini dinî bilgi, dinî ibadet, yaş ve aile gelir düzeylerinin anlamlı bir şekilde yordadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din, dindarlık, ahlaki olgunluk, sosyo-demografik faktörler, Türk Müslüman gençler, İngiltere

Kaynakça

• Acun Kapkıran, N. (2007). “Üniversite Öğrencilerinde Ahlaki Davranışın Empatik Eğilim ve Kendini Ayarlama Açısından İncelenmesi,” Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 33-47.
• Agati, M. S. & Lind, G. (2003). “Moral Judgement Competence in Brazilian and German University Students,” Annual Meeting of the American Education Research Assotiation, 1-7.
• Arslantürk, Z. (1995). Sosyal Bilimler İçin Araştırma Metod ve Teknikleri, MÜİFV Yay., İstanbul. Aybeka, E. C, Çavdar, D., Mutlu, T.& Özabacı, N.(2015). “University Students' Moral Judgment and Emotional Intelligence Level: A model Testing,” Procedia - Social and Behavioral Sciences 191, 2740 – 2746.
• Aydın, M. S.(1991).Tanrı Ahlak İlişkisi, TDV Yay., Ankara.
• Aydın, M. Z. (2003). “Ailede Ahlak Eğitimi,” Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(2), 125-158. Balcı, A. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik ve İlkeler, Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• Bilgin, V. (2003). “Popüler Kültür ve Din: Dindarlığın Değişen Yüzü”, UÜİFD, 12(1), 193- 214.
• Bilgin, B. T. (2017). “Ahlaki Olgunluğun Yordanmasında Kişilik Özelliklerinin ve Bazı Değişkenlerin Etkisinin İncelenmesi” ,Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep.
• Bulut, İ. (2014). “İDKAB Öğrencilerinin Bireysel Yenilikçilik ve Ahlaki Olgunluk Düzeyleri Üzerine Kelam Dersinin Etkisi,” Kelam Araştırmaları Dergisi, 12 (2), 55-100.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, 16. Bsk, Pegem Akademi Yay., Ankara.
• Canatan, K. (1995). Avrupa’da Müslüman Azınlıklar, İnsan Yay., İstanbul.
• Certel, H. (2010). “Dini Yaşantıda Kalite Sorunu,” SDÜİFD, 24, 33-59.
• Cesur, S. & Topçu, M. S. (2010). “ Değerlerin Belirlenmesi Testinin Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması ve Yaş, Eğitim, Cinsiyet ve Ebeveyn Eğitiminin Ahlaki Gelişim ile İlişkisi,” Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 10 (3), 1657-1696.
• Clouse, B. (2000). “Adolescent Moral Development and Sexuality” (çev. Turgay Gündüz), UÜİFD, 9(9), 1-39.
• Colby, Anne & Kohlberg, Lawrence (1987). The Measurement of Moral Judgement, Vol.I: Theoretical Foundations and Research Validation, New York: Cambridge University Press.
• Çekin, A. (2013). “Öğretmen Adaylarının Ahlaki Olgunluk Düzeyleri,” Kastamonu Eğitim Dergisi , 21(3), 1035-1048.
• Çınar, A. (2017). Avrupa’da Türk Gençliğinin Kültür Yapılanması, Sentez Yayıncılık, Ankara.
• Çiftçi, N. (2001). Almanya ve Türkiye’deki Türk Lise Öğrencilerinin Ahlaki Yargı Yeteneklerinin Karşılaştırılması, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Çileli, M.(1981). 14-18 Yaşları Arasındaki Öğrencilerde Ahlâkî Yargının Zihinsel Gelişim Psikolojisi Yaklaşımı İle Değerlendirilmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Çileli, M. (1986). Ahlak Psikolojisi ve Eğitimi, V Yayınları, Ankara.
• Dawson, T. L. (2002). “New Tools, New Insights: Kohlberg’s Moral Judgement Stages Revisited,” International Journal of Behavioral Development, 26 (2), 154-166.
• Demirci, E. (2014). Ahlaki Olgunluk ve Dindarlık Arasındaki İlişki, (Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2014), Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• DfE strategy 2015-2020, 2016/ https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/ system/ uploads/attachment_data/file/508421/DfE-strategy-narrative.pdf
• El-Kindi, Y. İ (2012). Üzüntüden Kurtulma Yolları, (Tahkik ve çev. Mustafa Çağrıcı), Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara.
• Erdem, H. (2006). Son Devir Osmanlı Düşüncesinde Ahlak, DEM Yay, İstanbul.
• Erşahin, S. (2012). İngiltere’de Din ve Diyanet Hizmetleri Hakkında, İngiltere Türk Diyanet Vakfı Yayınları, Londra.
• Freud, S. (1949). “Obsessive Acts and Religious Practices”, Freud On Sex and Neurosis (Ed. S. Katz) Art and Science Press, New York.
• Freeman, W. J. (2007). “Moral Maturity and the Knowledge Management Firm”, Doctoral Dissertation, Nova Southeastern University.
• Fromm, E. (1993). Psikanaliz ve Din, (çev. Aydın Arıtan), 3.Bsk., Arıtan Yay., İstanbul.
• Göle, N. (2005). Gündelik Yaşamda Avrupalı Türkler, Metis Yayınları, İstanbul.
• Gültekin, F. (2011). “The Investigation Of Psychology, Psychological Counseling And Guidance, Social Work Students’ Moral Judgment Competence, International Online Journal Of Educational Sciences, 3(1), pp.220-244.
• Günay, U. (2006). Dindarlığın Sosyolojisi,” (Ed. Enver Günay ve Celaleddin Çelik). Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi, Karahan Kitabevi, Adana.
• Güngör, E. (2010). Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar, 4. Bsk., Ötüken Yay., İstanbul.
• Hauser, M., Cushman, F., Young, L., Kang-Xingjjin, R., Mikhail, J. (2007). “A Dissociation Between Moral Judgements and Justifications”, Mind & Language, 22(1), Blackwell Publishing.
• Hökelekli, H. (1985). “Dinî Kişiliğin Kuruluşunda İradenin Rolü”, Diyanet Dergisi, 2(11), 16-28
• https://iqna.ir/tr/news/3468638/ngilterenin-müslüman-nüfusu, erişim: 10.01.2020).
• https://tr.wikipedia.org/, erişim tarihi:21.01.2020)
• İbn Miskeveyh (2013). Tezhîbu’l Ahlak (çev. Abdülkadir Şener, İsmet Kayaoğlu, Cihat Tunç), 2.Bsk., Büyüyenay Yay., İstanbul.
• İmam Gazali (1993). İhyâ-i Ulûm’id-Din (çev. Ali Arslan), Arslan Yay., Cilt;4, İstanbul.
• İnci, B. (2021). Nankörlük Psikolojisi ve Dindarlık, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), ÇOMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• İşler, S. (2015). “Hükümlü ve Tutukluların Sahip Oldukları Değerlerin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi,” Değerler Eğitimi Dergisi, 13 (29), 471-494.
• Jan Stams, G., Brugman, D., Dekovi´c, M., Van Rosmalen, L., Van Der Laan, P., Gibbs, J. C. (2006). “The Moral Judgment of Juvenile Delinquents: A Meta-Analysis,” J Abnorm Child Psychol, 34, 697–713.
• John W. (2012). Creswell, Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research, Pearson. Boston. -Jung, C. G. (1993). Din ve Psikoloji, (çev. Cengiz Şişman), İnsan Yay., İstanbul.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi , Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kaya, M. & Aydın, C. (2011). “Üniversite Öğrencilerinin Dini İnanç ve Ahlaki Olgunluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi,” OMÜİFD, 30, 15-42.
• Kayıklık, H. (2000). Dinî Yaşayış Biçimleri: Psikolojik Temelleri Açısından Bir Değerlendirme, (Yayınlanmamış doktora tezi), DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Keskin, Y. (2013).“Ortaöğretim Öğrencilerinin Ahlaki Yargı Yeterlilikleri: Türkiye-Samsun ve İngiltere-Lancashire Karşılaştırılması,” OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi , 32(1), 217-249.
• Kılıç, R. (1992). Ahlakın Dini Temeli, TDV Yay., Ankara.
• Kımter, N. (2020). “Dindarlık ve Ahlaki Olgunluk: Almanyalı Türk Diaspora Gençleri Üzerinde Nicel Bir Araştırma”, Toplum Bilimleri Dergisi, 14 (29), 1-36.
• Kımter, N. (2012).Benlik Saygısı ve Din, Kriter Yayınevi, İstanbul.
• Kımter, N. (2018). “Avrupalı Türk-Müslüman Azınlığa Ait Gençlerde Ahlaki Olgunluk ve Dindarlık: Avusturya Örneği,” 3rd Eurasian Conference on Language & Social Science Proceeding Book (Belek / Antalya: http://www.eclss.org, June 27-29, 2018), 182-203.
• Krebs, D. L., Denton, K. L., Vermeulen, S. C., Carpendale, J. I., & Bush, A. (1991). “Structural Flexibility of Moral Judgment,” Journal of Personality and Social Psychology, 61 (6), 1012-1023.
• Kohlberg, L (1974). “Education, Moral Development and Faith”, Journal of Moral Education, 4, 5-16
• Kohlberg. L. (1984). Essays on Moral Development: The Psychology of Moral Development, (Vol. 2), Harper & Row, San Francisco.
• Kohlberg, L. (1976). "Moral Stages And Moralization: The Cognitive Developmental Approach". T. Lickona (Ed.). Moral Development And Behavior: Theory, Research And Social Issues içinde, Holt, Rinehart & Winston,. New York.
• Köse, A. (2000). “İman” TDV İslam Ansiklopedisi, CXXII, İstanbul.
• Köylü, M. (2010). Dünya Dinlerinde Ahlak, DEM Yay., İstanbul.
• Kulaksızoğlu, A. (2013). Ergenlik Psikolojisi, 15.Bsk., Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Kuşat, A. (2012).“İbadetlerde Niyetin Ahlaki Gelişim Düzeyi ile İlişkisi,” ÇÜİFD, 12(2), 157-183.
• Küçükalp, E. (2006). “Ahlaki Yargı gelişimi ve Dindarlık Arasındaki İlişki”, Ed. Hayati Hökelekli, Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi (içinde), DEM Yay., İstanbul, 468-485
• Lind, G. (2000). “Moral Regression In Medical Students And Their Learning Environment”, Revista Brasileira De Educacao Médica, 24(3), 24-33.
• Lind, G. (1999). “The Optimal Age Of Moral Education. A Review Of Intervention Studies And An Experimental Test Of The Dual-Aspect Theory Of Moral Development And Education” The Sig Moral Development And Education Meeting, Convention Of The American Educational Research Association, April 8-12, 1996.
• MEB 2019-2023 Strateji Planı, https://www.meb.gov.tr/stratejik_plan/ (erişim tarihi:01.01.2020)
• Mehmedoğlu, A.U. (1999). Dindarlarda ve Dindar Olmayanlarda Kişilik Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma, (Yayınlanmamış doktora tezi), MÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Melîci, A. A. (1985). “Dinde Psikolojik Araştırmanın Gelişimi”, (çev. Selahattin Parladır), DEÜİFD, 2, İzmir.
• Moon, Y. (1986). “A Review of Cross-Cultural Studies on Moral Judgment Development Using the Defining Issues Test,”. Behavior Science Research, 20(1-4), 147-177.
• Mujtaba, B G., Cavico, F. J. & Sungkhawan, J. (2011). “Business Ethics of Government Employees and Future Lawyers in Thailand: A Study of Age, Gender, Management Experience, and Education,” International Business Research, 4(1), pp.16-27.
• Nardi, P. M., & Tsujimoto, R. N. (1970). “The Relationship of Moral Maturity and Ethical Attitude,” Journal of Personality, 47(2), 365-369.
• Nidich, R., J., Nidich, S.I. & Alexander, C.N. (2005). “Moral Development and Natural Law,” Journal of Social Behavior and Personality, 17 (1), 137-149.
• Nguyen, L.D., Mujtaba, B. G., Tran, C. N., Tran, Q. H.M. (2013). “Sustainable Growth and Ethics: A Study of Business Ethics in Vietnam Between Business Students and Working Adults,” The South East Asian Journal of Management, 7 (1), 41-56.
• Onay, A. (2004). Dindarlık, Etkileşim ve Değişim, DEM Yayınları, İstanbul.
• Otter, C. (2010). The Impact Of Primary Seal Small Group Interventions (Silver Set Materials) On Social And Emotional Outcomes For Pupils, Ph.D. Thesis, Unpublished. Nottingham: University of Nottingham.
• Pazarlı, O. (1972). Din Psikolojisi, 2.bsk., Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Rest, J., Narvaez, D., Bebeau, M. J. & Thoma, S. J. (1999). Postconventional Moral Thinking: A Neo-Kohlbergian Approach, Lawrence Erlbaum Associates Publishers, Mahwah, Nj.
• Rest, J. R., Narvaez, D., Thoma, S. J. and Bebeau, M. J., “DIT2: Devising and Testing A Revised Instrument of Moral Judgment,” Journal of Educational Psychology, 91 (4), 644-659.
• Rusnah, M. & Ab.Ghani, Ab.M. (2006). “Religiosity and Moral Judgment: An Empirical Investigation Among Malay Muslims in Malaysia,” Journal Syariah , 14 (2), 87-102.
• Sakin, A. (2007). Okul Öncesi Öğretmenlerin Mesleki Etik Davranışlar Hakkındaki Görüşleri İle Ahlaki Yargı Düzeyleri Ve Öğretmenlik Tutumlarının İncelenmesi (Yayımlanmış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sarıçam, H., Çelik, İ., Arıcı, N., Kaya, M. M. (2014). “Ergenlerde İnsani Değerler ve Ahlaki Olgunluk Arasındaki İlişkinin İncelenmesi,”International Journal of Human Sciences, 11(1), 1325-1342.
• Serinsu, A. N. (2009). Dini Terimler Sözlüğü, MEB Yay., Ankara.
• Seyyar, A. (2003). Ahlak Terimleri Ansiklopedik Sözlük, Beta Yay., İstanbul.
• Shuayb, M., O’donnell, S. (2008). Aims And Values In Primary Education: England And Other Countries, Research Survey 1/2, Cambridge University Press, Cambridge.
• Smart, N. (1992). “Din ve İnanma Tecrübesi”, (çev. Ali İhsan Yitik) DEÜİFD, 7, İzmir, 423- 444.
• Snarey, J. R., Reimer, J., & Kohlberg, L. (1985). “Development of Social-Moral Reasoning Among Kibbutz Adolescents: A Longitudinal Cross-Cultural Study,” Developmental Psychology, 21 (1), 3-17.
• Şafak, Z. (2008). İlköğretim Okullarında Çalışan Öğretmenler ve Yöneticilerin Bilişsel Ahlaki Yargı Yeteneklerinin Çok Boyutlu Olarak İncelenmesi (İstanbul Anadolu Yakası Örneği), Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Şengün, M. (2008). Liseli Öğrencilerin Ahlâkî Olgunluk Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), OMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Samsun.
• Şengün, M. & Kaya, M. (2007). Ahlakî Olgunluk Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, OMÜİFD, 24-25, 51-64.
• Thomas E. L. (1991). Educating for Character: How Our Schools Can Teach Respect and Responsibility, Bantam Books, New York.
• Thoma, S. J. (1986). “Estimating Gender Differences in the Comprehension and Preference of Moral Issues,” Developmental Review, 6, 165-180.
• Tolunay, A. (2001). The Relationship Between Religiosity Dogmatism and Moral Reasoning, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Topaloğlu, B. & Karaman, H. (1989). Yeni Kamus, Nesil Yayınları, İstanbul.
• Türer Celal (2005). William James’in Ahlak Anlayışı, Elis Yay., Ankara.
• Uysal, A. (2016). “Londra’daki Türk Nüfusun Mekansal Dağılımı”, Marmara Coğrafya Dergisi, 33, 534-565.
• Uysal, Enver, “Dindarlığın Ahlâkî Temeli Üzerine Bazı Düşünceler,” UÜİFD, 14(1), 2005, ss.41-59.
• Uysal, V.(2005). Türkiye’de Dindarlık ve Kadın, Çamlıca Yay., İstanbul.
• Uysal, V. (1995). “İslamî Dindarlık Ölçeği Üzerine Bir Pilot Çalışma,” İslamî Araştırmalar, 8 (3-4), Ankara, 263-271.
• Ünsal Seydooğulları, S., Çiftçi Arıdağ, N. & Koç, M. (2014). “Lise Öğrencilerinde Ahlaki Yargı Yeteneğinin Anne-Baba Tutumları Açısından İncelenmesi”, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 47(2), 21-40.
• Van Ijzendoorn, M. H. (1989). “Moral Judgment, Authoritarianism,and Ethnocentrismp,” The Journal of Social Psychology, 129 ( l),37-45.
• Yenen, Ö. (2011). “Ahlak mı? Etik mi? Modernite mi? Medeniyet mi?,” Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5), 71-79.