The Effect of Nepotism on Intention to Leave of Aviation Employees

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 12, 259 - 286, 25.09.2022

Mustafa Kemal Yılmaz , Ebrar Uzun

https://doi.org/10.30520/tjsosci.1160479

Öz

Aviation is a sector where flight safety is prioritized. Every transaction has a rule and procedure. In this respect, every employee in the sector must be qualified and perform his job correctly. In this context, violation of the principle of merit will be against the sector. Nepotism, is a phenomenon completely opposed to the understanding of merit. Because job suitability and qualification come after reference. This will have many negative effects on other employees, and over time, the intention to leave will emerge. The aim of this study is to reveal the effects of nepotism / favoritism on the intention to leave the job of aviation employees. In order to reveal the relationship between the phenomenon of favoritism and the intention to leave, data were collected through questionnaires from 388 employees working in airline, ground handling and airport businesses where operating in Turkey. The obtained data were analyzed with quantitative analysis methods. Scope of this study; The nepotistic attitudes of employees working in airline, ground handling and airport operations within the organization, the effects of these attitudes on the intention to leave, and the relationship between the demographic variables of aviation employees are revealed. In this context, it is expected that the study will contribute to the literature and reveal the nepotism / favoritism experienced in the aviation sector.

Anahtar Kelimeler

Nepotism, Merit, Intention to leave, Aviation, Airline

Eş-Dost Kayırmacılığının Havacılık Çalışanlarının İşten Ayrılma Niyetine Etkisi

Öz

Havacılık, uçuş emniyetinin ön planda tutulduğu bir sektördür. Yapılan her işlemin bir kural ve prosedürü bulunmaktadır. Bu açıdan, sektörde görev alan her çalışanın nitelikli olması ve işini doğru bir şekilde yerine getirmesi gerekmektedir. Bu bağlamda liyakat ilkesine aykırılık sektörün aleyhine olacaktır. Kayırmacılık ise liyakat anlayışına tamamen karşı bir olgudur. Çünkü, işe uygunluk ve nitelik referanstan sonra gelmektedir. Bu durum, diğer çalışanlar üzerinde birçok olumsuz etki bırakacaktır ve zamanla işten ayrılma niyeti ortaya çıkacaktır. Bu çalışmanın amacı; eş-dost kayırmacılığı olgusunun havacılık çalışanlarının işten ayrılma niyetine etkilerini ortaya çıkarmaktır. Kayırmacılık olgusu ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak için Türkiye’de faaliyet gösteren havayolu, yer hizmetleri ve havaalanı işletmelerinde görev yapan 388 çalışandan anket yoluyla veri toplanmıştır. Elde edilen veriler, nicel analiz yöntemleri ile analiz edilmiştir. Çalışma kapsamında; havayolu, yer hizmetleri ve havaalanı işletmelerinde görev alan çalışanların örgüt içinde karşılaştıkları kayırmacı tutumlar, bu tutumların işten ayrılma niyeti üzerinde yaratacağı etkiler ve havacılık çalışanlarının demografik değişkenleri ile arasındaki ilişki ortaya konmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın alan yazına katkı sunması ve havacılık sektörü özelinde yaşanan eş-dost kayırmacılığını ortaya çıkarması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kayırmacılık, Liyakat, İşten Ayrılma Niyeti, Havacılık, Havayolu

Kaynakça

• Abdalla, H. F., Mahrabi, A., & Raggad, B. (1998). Assessing The Perceptions of Human Resource Managers Toward Nepotism. International Journal of Manpower , 19 (8), 554-570.
• Acar, H. (2017). Örgütsel Bağlılık Türleri İle İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü . Bursa.
• Aktan, C. C. (1992). Politik Yozlaşma ve Kleptokrasi; 1980-1990 Türkiye Deneyimi. İstanbul: Afa Yayınları.
• Altıntaş, T. (2021). Algılanan Nepotizimin Örgütsel Sessizliğe Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü . Sakarya.
• Araslı, H., Bavik, A., & Erdoğan, E. H. (2006). The effects of nepotism on human resource management: The case of three, four and five star hotels in Northern Cyprus. International Journal of Sociology and Social Policy , 26 (7/8), 295-308.
• Asunakutlu, T., & Avcı, U. (2010). Aile İşletmelerinde Nepotizm Algısı ve İş Tatmini Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 15 (2), 93-109.
• Bal, S. (2020). Örgütsel Bağlılık Ve İşten Ayrılma Niyetinin Öncülleri, Örgütsel Bağlılık Ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkileri Analizi: Havacılık Çalışanları Üzerine Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü . Kocaeli.
• Baş, A. T. (2019). Aile İşletmelerinde Çalışanların Nepotizm Ve Kronizm Algılarını Belirlemeye Yönelik Bir Çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü . Ankara.
• Baş, A., & Holding, E. (2011). Örgüt Kültürü Ve Örgütsel Performans. 1, 1-8.
• Bellow, A. (2004). In praise of nepotism: A history of family Enterprise from king David to George W. Bush. Knopf Doubleday Publishing Group.
• Bolat, O. İ., Bolat, T., Seymen, O., & Katı, Y. (2017). Otellerde Nepotizm (Akraba Kayrımacılığı) Ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Kariyer Düzleşmenin Aracılık Etkisi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi , 6 (3), 157-180.
• Burhan, O. K., Leeuwen, E., & Scheepers, D. (2020). On the hiring of kin in organizations: Perceived nepotism and its implications for fairness perceptions and the willingness to join an organization. Organizational Behavior and Human Decision Processes , 161, 34-48.
• Büte, M. (2011). Kayırmacılığın Çalışanlar Üzerine Etkileri İle İnsan Kaynakları Uygulamaları İlişkisi: Türk Kamu Bankalarına Yönelik Bir Araştırma. Journal of Graduate School of Social Sciences , 15 (1), 383-404.
• Büte, M. (2011). Nepotizmin İş Stresi, İş Tatmini, Olumsuz Söz Söyleme ve İşten Ayrılma Niyeti üzerinde Etkileri: Aile İşletmeleri Üzerinde Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 20 (1), 177-194.
• Büte, M. (2018). Örgüt Kültürü. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Carter, G. G., Schino, G., & Farine, D. (2019). Challenges in assessing the roles of nepotism and reciprocity in cooperation Networks. Animal Behaviour Journal , 150, 255-271.
• Cheryl, J. D., & Jay, R. D. (2006). Greener Pastures: Faculty Turnover Intent in Urban Public Universities. The Journal of Higher Education , 77 (5), 776-803.
• Choi, S. (2011). Organizational justice and employee work attitude: The federal case. The American Review of Public Administration , 41 (2), 185-204.
• Christodoulou, I. (2008). Nepotism in medicine and the concept of franchising. The International Journal of Medıcıne , 1 (2), 58-61.
• Colquitt, J. A., Conlon, D. E., Wesson, M. J., Porter, & Yee, K. N. (2001). Justice at the millennium: A meta-analytic review of 25 years of organizational justice research. Journal of Applied Psychology , 86 (3), 425-445.
• Doğanay, A., Ataizi, M., Şimşek, A., Balaban Salı, J., & Akbulut, Y. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Ekinci, B. T. (2017). Asil-Vekil Arasındaki Kayırmacılığın Vekâlet Maliyetleri ile Ilişkisi. MANAS Journal of Social Studies , 6 (2), 73-96.
• Firfiray, S., Cruz, C., Neacsu, L., & Gomez-Mejia, L. R. (2018). Is nepotism so bad for family firms? A socioemotional wealth approach. Human Resource Management Review , 28 (1), 83-97.
• Ford, R., & McLaughlin, F. (1985). Nepotism. Personnel Journal , 64 (9), 57-60.
• Genç, E. (2015). İş Yaşam Kalitesi ve İşe Yabancılaşmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi: Hizmet Sektöründe Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü . Hatay.
• Güdü Demirbulat, Ö., & Bozok, D. (2015). Presenteeism (İşte Varolamama) ile Yaşam Doyumu, Fiziksel ve Ruhsal İyilik Halinin Etkileşimine Yönelik Seyahat Acentası İşgörenleri Üzerinde Bir Araştırma. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi , 16 (27), 7-13.
• İbiş, Ö. (2020). Nepotizmin Örgütsel Yalnızlık ve İşgören Performansı Üzerine Etkileri: Kamu ve Özel Sektör Karşılaştırması. Yüksek Lisans Tezi, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü . Osmaniye.
• Ignatowski, G., Stopczynski, B., & Trebska, J. (2019). Paradox of nepotism in enterprises in Poland and Ukraine: Social capital perspective. Marketing and Management of Innovations , 2, 295-313.
• Jaskiewicz, P., Balkin, D. B., & Uhlenbruck, K. (2013). Is nepotism good or bad? Types of nepotism and implications for knowledge management. SAGE Journals , 26 (2), 121-139.
• Karabey, C. N. (2019). Bilgi Kaynakları ve İkinci Elden Veriler,Modelleme ve Hipotez, Örnekleme. Sosyal Bilimlerde AraştırmaYöntemleri (s. 91-131). içinde Eruzurum: Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Karaca, N. (2021). Algılanan Nepotizm Kronizm ve Partizanlığın Örgütsel İntikam Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü . Malatya.
• Karavardar, G. (2015). Örgütsel Adaletin İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık Ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi , 11 (26), 139-150.
• Keleş, H. N., Özkan, T. K., & Bezirci, M. (2011). A Study On The Effects Of Nepotism, Favoritisim And Cronyism On Organizational Trust In The Auditing Process In Family Businesses In Turkey. International Business & Economics Research Journal , 10 (9), 9-16.
• Kocaman, P. (2021). Nepotizmin Örgütsel Çatışma ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Vakıf Üniversitelerinde Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü . İstanbul.
• Loi, R., Hang-Yue, N., & Foley, S. (2006). Linking employees’ justice perceptions to organizational commitment and intention to leave: The mediating role of perceived organizational support. Journal of Occupational and Organizational Psychology , 79 (1), 101-120.
• McFarlin, D. B. (2008). Does Family Matter to Corporate Performance? Academy of Management Perspectives , 22 (2), 100-101.
• Mete, E. S., Sökmen, A., & Sökmen, A. (2021). The relationship between supervisor support and turnover intention: The moderator effect of leader-member Exchange. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi , 7 (3), 257-274.
• Olson, P. D., Zuiker, V. S., Danes, S., Stafford, K., Heck, R., & Duncan, K. A. (2003). The Impact of The Family and The Business On Family Business Sustainability. Journal of business venturing , 18 (5), 639-666.
• Öktem, Ş., Kızıltan, B., & Öztoprak, M. (2016). Örgütsel Güven İle Örgüt İkliminin Örgütsel Özdeşleşme, İş Tatmini Ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri: Otel İşletmelerinde Bir Uygulama. Journal Of Business Research Turk , 8 (4), 162-186.
• Özdemir, S., & Muradova, T. (2008). Örgütlerde Motivasyon ve Verimlilik İlişkisi. Journal of Qafqaz University , 146-153.
• Özler, H., Ergün, D., & Gümüştekin, G. E. (2007). Aile İşletmelerinde Nepotizmin Gelişim Evreleri ve Kurumsallaşma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (17), 437-450.
• Perez-Alvarez, M., & Strulik, H. (2021). Nepotism, human capital and economic development. Journal of Economic Behavior & Organization , 181, 211-240.
• Pfeffer, J. (2005). Changing mental models: HR's most important task. The Future of Human Resource Management , 44 (2), 123-128.
• Pinho, A., Silva, C., & Oliveira, L. (2018). Relationship between organizational commitment and practices of training and performance assessment. Revista Brasileira de Estratégia , 11 (1), 91-108.
• Polat, M., & Meydan, C. H. (2010). Örgütsel Özdeşleşmenin Sinizm ve İşten Ayrılma Niyeti İle İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi , 9 (1), 145-172.
• Porter, L. W., Steers, R. M., Mowday, R. T., & Boulian, P. V. (1974). Organizational commitment, job satisfaction, and turnover among psychiatric technicians. Journal of Applied Psychology , 59 (5), 603-609. Riggio, R., & Saggi, K. (2015). If We Do Our Job Correctly, Nobody Gets Hurt by Nepotism. Industrial and Organizational Psychology , 8 (1), 19-21.
• Rusbult, C. E., Dan, F., Glen, R., & Arch, M. G. (1988). “Impact of variables on exit, voice, loyalty and neglect: an integrative model of responses to declining job satisfaction. Academy of Management Journal , 31 (3), 599-627.
• Sökmen, A., Sökmen, A., & Mete, E. S. (2021). The relationship between supervisor support and turnover intention: The moderator effect of leader-member exchange. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi , 257-274.
• Sürücü, L., & Maşlakçı, A. (2018). Örgütsel Bağlılık Üzerine Kavramsal İnceleme. International Journal Of Management and Adminastration , 2 (3), 49-65.
• Tett, R. P., Meyer, J. P., & Satisfaction, J. (1993). Job Satisfaction, Organizational Commitment, Turnover İntention, and Turnover: Path Analyses Based on Met-Analytic Findings. Personnel Psycholohy , 46 (2), 259-263.
• Tufan, C. (2021). Otantik Liderlik ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Algılanan Örgütsel Desteğin Aracılık Etkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences , 20 (3), 1297-1323.
• Turhan, M., Erol, Y. C., Özdemir, T. Y., & Demirkol, M. (2018). Örgütsel Bağlılık, İş Doyumu Ve İş Stresi Arasındaki İlişki. Turkish Studies Educational Sciences , 13 (27), 1491-1507.
• Turunç, Ö., Tabak, A., Şeşen, H., & Türkyılmaz, A. (2010). Çalışma Yaşamı Kalitesinin Prosedür Adaleti, İş Tatmini, İş Stresi Ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human , 12 (2), 77-96.
• Üstün, P. (2018). Örnekleme Yöntemleri. Aralık 28, 2021 tarihinde https://www.phdernegi.org/wp-content/uploads/2016/03/%C3%B6rnekleme_yontemleri.pdf adresinden alındı
• Van Aerschot, L., Puthenparambil, J. M., Olakivi, A., & Kröger, T. (2021). Psychophysical burden and lack of support: Reasons for care workers’ intentions to leave their work in the Nordic countries. International Journal of Social Welfare , 31 (3), 333-346.
• Wayne, S. J., Shore, L. M., & Linden, R. C. (1997). Perceived Organizational Support And Leader-Member Exchange: A Social Exchange Perspective. Academy of Management Journal , 49 (1), 82-111.
• Williams, & Bezeredi. (2017). Evaluating The Use Of Personal To Bypass Formal Procedures: A Study of Vrski In Republic of Macedonia. UTMS Journal of Economics , 8 (2), 169-182.
• Yavuz, H. (2021). Çalışanların Nepotizm Ve Örgütsel Adalet Algısı İlişkisi: Ankara'da Bir Alan Araştırması. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü . Ankara.
• Yılmaz, E. (2019). Nepotizm İle Örgütsel Sinizm Boyutları İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü . Adana.