The Roles and Perceptions of School Librarians with Regard to Achieving Information Literacy Skills

Yıl 2013, Cilt: 27 Sayı: 4, 633 - 647, 01.10.2013

Tolga Çakmak , H. İnci Önal

Öz

Formal education is the longest period in individuals' education process. The approaches of formal education institutions support individuals' gaining basic competencies to meet their information needs. As asignificant and vitalcomponent of schools, school libraries with their activities increase the awareness levels of students and teachers with regard to information literacy. In this respect, the aim of this study is analyze information literacy perceptions and activities of school libraries. According to this determined aim, the approaches, awareness, and perception levels with regard to information literacy in 18 schools have been evaluated via a web-based interview form to provide qualitative and quantitative data about thetopic. The results show that there are differences among the analyzed schools in terms of information literacy activities and their frequency. The lack of information literacy courses in curricula, especially in the state schools analyzed, is also an important result pointed out in the study

Anahtar Kelimeler

School libraries, school librarians, information literacy, information literacy education, Turkey

Bilgi Okuryazarlığı Becerilerinin Kazandırılmasında Okul Kütüphanecilerinin Rolleri ve Algıları

Öz

Bireylerin eğitim hayatlarındaki en uzun dönemi örgün eğitim oluşturmaktadır. Örgün eğitimin verildiği kurumlar olan okullardaki uygulamalar bireylerin bilgi ihtiyaçlarını karşılamalarına yönelik temel becerileri kazanmalarında etkili olmaktadır. Okul kütüphanelerinde de bilgi okuryazarlığı bağlamında etkinlikler gerçekleştirilerek hem öğretmenlerin hem de öğrencilerin konuyla ilgili farkındalıkları sağlanmaktadır. Bu uygulamalar doğrultusunda çalışmamızda Türkiye’de okul kütüphanelerinde kütüphanecilerin bilgi okuryazarlığı konusu çerçevesinde gerçekleştirdikleri etkinliklerin saptanması ve bilgi okuryazarlığı algılarının analiz edilmesi amaçlanmıştır. Belirlenen bu amaç kapsamında geliştirilen web tabanlı bir görüşme formu ile 18 okulda çalışan okul kütüphanecilerinin bilgi okuryazarlığı becerilerine yönelik uygulamaları, farkındalık ve algı düzeyleri ile ilgili nitel ve nicel veriler toplanmıştır. Araştırma sonuçlarında; bilgi okuryazarlığına yönelik etkinliklerin okullar arasında farklılık gösterdiği, okulların farklı sürelerde bilgi okuryazarlığına yönelik etkinliklerde bulundukları, özellikle araştırmaya katılan devlet okullarında bilgi okuryazarlığına yönelik eğitim programı eksikliklerinin bulunduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Okul kütüphaneleri, okul kütüphanecileri, bilgi okuryazarlığı, bilgi okuryazarlığı eğitimi, Türkiye.

Kaynakça

• Akkoyunlu, B. ve Kurbanoğlu, S. (2002). Öğretmenlere bilgi okuryazarlığı becerilerinin kazandırılması üzerine bir çalışma. Türk Kütüphaneciliği, 16(2), 123-138
• Büyüköztürk,Ş. (2012). Örneklemeyöntemleri. 17 Şubat 2012 tarihinde http://w3.balikesir.edu. tr/~msackes/wp/wp-content/uploads/2012/03/BAY-Final-Konulari.pdfadresinden erişildi.
• Catts, R. ve Lau, J. (2008). Towards information literacy indicators. UNESCO: Paris
• Cevizbaş, S. (2003). Türkiye'de özel okul kütüphanelerinin sorunları: Özel okul kütüphanelerine yönelik bir anket uygulaması. Türk Kütüphaneciliği, 17(4), 386-396.
• Chu, S.K.W., Tse, S.K. ve Chow, K. (2011). Using collaborative teaching and inquiry project-based learning to help primary school students develop information literacy and information skills. Library& Information Science Research, 33, 132-143.
• Çapar, B. ve Gürdal, O. (2002). Kütüphanecilik bölümü öğrencilerinin okuryazarlık durumu üzerine bir araştırma -II-. Türk Kütüphaneciliği, 16(1), 70-82.
• Çömlekçi, K. (2008). Türk Eğitim Derneği okul kütüphaneleri: bilgiye giden yol. 20 Mayıs 2012 tarihinde http://www.slideshare.net/kcomlekci/ted-okullar-ktphaneleriadresinden erişildi.
• Edzan, N.N. (2008). Information literacy development in Malaysia: A review. Libri, 58(4), 265-280.
• Itsektor, V.O. (t.y.). The Role of librarians in the development of education in Nigeria. Ota: IFLA. 06 Haziran 2012 tarihinde http://www.ifla.org/files/library-theory-and-research/Projects/resear cher- librarian-report-itsekor.pdfadresinden erişildi.
• Johnson, C. M., Anelli, C.M.,Galbraith, B.J. ve Green, K.A. (2011). Information literacy instruction and assessment in an Honors College Science Fundamentals course. College & Research Libraries, 72(6), 533-547.
• Karasar, N.(2004). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Kurbanoğlu, S. ve Taşkın, Z. (2012). Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi bölümü öğrenci profili:2011-2012 Akademik Yılı. Özgür Külcü, Tolga Çakmak ve Nevzat Özel (yay. haz.). Prof. Dr. K. Gülbün Baydur'a armağan içinde (ss. 49-64). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Kurbanoğlu, S.S. (2004). Bilgi ve Belge Yönetimi bölümlerinde öğrenci profili. Bilgi Dünyası, 5(1), 1-18.
• Kurbanoğlu, S.S. (2001). Öğrencilere bilgi okuryazarlığı becerilerinin kazandırılmasının önemi ve okul kütüphanecilerinin bu alandaki rolü. Bilgi Dünyası, 2(1), 1-19.
• Kurbanoğlu, S. S. ve Akkoyunlu, B. (2002). Bilgi okuryazarlığı: Bir ilköğretim okulunda yürütülen uygulama çalışması. Türk Kütüphaneciliği, 16(1), 20-40.
• Moore, P. (2002). An Analysis of information literacy education worldwide. White Paper prepared forUNESCO, the U.S. National Commission on Libraries and Information Science, and theNational Forum on Information Literacy, for use at the Information Literacy Meeting of Experts, Prague, 10 Mart 2012 tarihinde http://portal.unesco.org/ci/fr/file_download. php/33e3dd652a107b3be6d64fd67 ae898f5Information%2BLiteracy%2BEducation%2B(Moore). pdfadresinden erişildi.
• Neely, T. (2006). Information literacy assessment: Standards based tools and assignments. Chicago: AmericanLibrary Associations.
• Orr, D., Appleton, M. ve Wallin, M. (2001). Information literacy and flexible delivery: creating a conceptual framework and model. The Journal of Academic Librarianship, 27(6), 457-463.
• Özdemirci, F. (1991). Okul yaptırma kampanyası, okul kütüphaneleri ve öğretmenler. Türk Kütüphaneciliği, 5(2), 73-75.
• Sanderson,H. (2011). Using learning styles in information literacy: critical considerations for librarians. The Journal of Academic Librarianship,37(5), 376-385.
• Sayers, R. (2006). Principles of awareness-raising: Information literacy, a case study. Bangkok: UNESCO Bangkok.
• Soysal, Ö. (1998). Eğitimsel kavramlar ışığında okul kütüphanesi. Türk Kütüphaneciliği /Bilginin yazgısı içinde (ss. 181-189). Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
• Streatfield, D., Shaper, S., Markless, S. ve Rae-Scott, S. (2011). Information literacy in United Kingdom schools: evolution, current state and prospects. Journal of Information Literacy, 5(2), 5-25.
• Tan, S., Gorman, G. ve Singh, D. (2012). Information literacy competencies among school librarians in Malaysia. Libri,62(1), 98-107.
• Torun,O. ve Özyurt, S. (2004). Okul Kütüphanecileri Çalışma Yaşamı Forumu: 10 Mayıs 2003 - Feyziye Mektepleri Vakfı (FMV) Özel Işık İlköğretim Okulu. Türk Kütüphaneciliği, 18(1), 62-72.
• UNESCO. (2006). Development of information literacy through school libraries in South-East Asian Countries. Bangkok: UNESCO Bangkok.
• Yılmaz, B. (1998). Halk kütüphaneleri-okul kütüphaneleriarasında işbirliği ve Türkiye'de durum. Türk Kütüphaneciliği,12(2), 110-130.