Öz
Esîrî, on beşinci yüzyılın ortalarında doğup on altıncı yüzyılın ilk çeyreğinde vefat
ettiği düşünülen bir divan şairidir. II. Bayezid döneminin sonlarına doğru hacca gitmiş
ve hac yolculuğunu anlattığı mesnevi nazım şekliyle yazdığı Hüsâm-nâme adlı eserinden
başka herhangi bir eseri şu an için elimize ulaşmamıştır. Dîvân’ı ile hangi türde yazdığını
belirtmediği iki eserini ise bu yolculuk sırasında kaybetmiştir. Eğridirli Hâcı Kemâl
tarafından tertip edilen Câmi‘ü’n-Nezâ’ir adlı şiir mecmuasındaki Esîrî mahlasıyla
yazılmış şiirler herhangi bir delil öne sürülmeden ilk olarak Sadeddin Nüzhet Ergun
tarafından Hüsâm-nâme şairine ait gösterilmiştir. Sonraki çalışmalarda ise aynı mahlası
kullanan Esîrî-i Bursevî’ye atfedilmiştir. Ancak bu şiirler, Hüsâm-nâme’nin ortaya
çıkmasıyla birlikte edebî kişiliği hakkında bilgi sahibi olduğumuz Esîrî’ye ait olmalıdır.
Bu tespit güncel bilgilerimize göre Hüsâm-nâme’den başka herhangi bir eseri günümüze
ulaşmayan Esîrî’nin gazel sahasındaki edebî kimliğini ortaya çıkarması bakımından
önemlidir. Câmi‘ü’n-Nezâ’ir’in tertip edilmesinden sonra derlenmiş diğer
mecmualardaki Esîrî mahlasıyla yazılmış şiirlerin aynı mahlası kullanan hangi şaire ait
olduğunu tespit etmek ise güçdür. Câmi‘ü’n-Nezâ’ir’deki bu şiirlerden hareketle
Esîrî’nin şiir tekniği açısından aksaklıklar yaşayan, bununla birlikte klasik Türk
edebiyatının kalıplaşmış konularını başarıyla kaleme alan bir nazire şairi olduğu
anlaşılır. Âşıkane türde yazdığı gazellerin yanında dinî-tasavufî ve hikemî konuları
işleyen şiirler de kaleme almıştır. Bu makalede Esîrî mahlasıyla yazılmış bu şiirlerin
büyük bir ihtimalle Hüsâm-nâme şairine ait olduğuna dair ilmî veriler ortaya
konulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ÂŞIK ÇELEBİ, Meşâʿirü’ş-Şuʿarâ (İnceleme - Metin), haz. Filiz Kılıç, 3 c., İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2010.
- BİLGE, Fahri, Munzum Bir Eser ve Şa’ir Esîrî, Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, No: 06 Mil Yz FB 574.
- BİRNBAUM, Eleazar, “Esìrì’s [Tercüme-i] Muģammedìye: a rare manuscript”, Türk Dilleri Araştırmaları, Festschrift in Honor of András
- J. E. Bodrogligeti Armağanı, edt. Kurtuluş Öztopçu, 17. c., İstanbul 2007, 103-112.
- BURSALI MEHMED TAHİR, Osmanlı Müellifleri, haz. M. A. Yekta Saraç, 3c., Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, 1. Baskı, Ankara 2019.
- ÇAVUŞOĞLU, Mehmed, “Bâkî”, Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1992, IV, 537-540.
- DİLÇİN, Cem, Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, 9. Baskı, Ankara 2008.
- ERGUN, Sadeddin Nüzhet, Türk Şairleri, İstanbul 1936-1945.
- ERTEK-MORKOÇ, Yasemin, Eğridirli Hacı Kemal’in Câmiü’n-Nezâir’i (Metin ve Mecmua Geleneği Üzerine Bir İnceleme), [Yayımlanmamış] Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2003.
- “Esirî”, Türk Dünyası Ortak Edebiyatı Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, 3. c., Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara 2003, 438.
- Ģ CI KEM L, Kitābu Cāmiʿü’n-Nežāʾir, Beyazıt Devlet Kütüphanesi, No: 5782; Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Prof. Dr. Halil İnalcık Kütüphanesi, İsmail Saib I Koleksiyonu, No: 804-805.
- GELİBOLULU MUSTAFA ÂLÎ, Künhü’l-Ahbâr – Dördüncü Rükn: Osmanlı Tarihi C. I. Tıpkıbasım, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1. Baskı, Ankara 2009.
- GIYNAŞ, Kamil Ali, Pervâne Bey Mecmuası, Pervâne b. Abdullah, Topkapı Sarayı Bağdat 406, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Ankara 2017.
- GÖK, İlhan, Atatürk Kitaplığı M.C. O. 71 Numaralı 909-944/1503-1527 Tarihli İn’âmât Defteri (Transkripsiyon-Değerlendirme), [Yayımlanmamış] Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2014.
- KILIÇARSLAN, Orhan, Eğridirli Hacı Kemâl - Câmiʿü’n-Nežâʾir Eksik Şiirler Bâyezîd Nüshası No: 5782 (İnceleme-Metin-Tıpkıbasım), Grafiker Yayınları, 1. Baskı, Ankara 2022.
- KINALI-ZÂDE HASAN ÇELEBİ, Tezkiretü’ş-Şuarâ, haz. İbrahim Kutluk, 2 c., Türk Tarih Kurumu Yayınları, 3. Baskı, Ankara 2014.
- KOLBAŞ, Ozan, “Esîrî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2020. (http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/esiri-esiri [Erişim Tarihi: 31.08.2022]).
- KOLBAŞ, Ozan, Esîrî’nin Hüsâm-nâme Adlı Manzum Hac Seyahat-nâmesi (İnceleme - Metin Tenkidi - Nesre Çeviri - Açıklamalar - Sözlük - Özel Adlar Dizini), [Yayımlanmamış] Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2021.
- KÖKSAL, M. Fatih, Edirneli Nazmí – Mecma’ü’n-Nezā’ir (İnceleme-Tenkitli Metin), [Yayımlanmış] Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Ocak 2001.
- KÖKSAL, M. Fatih, Edirneli Nazmî, Mecma‘u’n-Nezâ’ir (İnceleme - Metin), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Ankara 2017.
- KÖKSAL, M[ehmet] F[atih], “Esîrî”, Türk Dünyası Ortak Edebiyatı Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, 3. c., Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara 2003, 438-439.
- KÖKSAL, Mehmet Fatih, “Esîrî”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2013. (http://teis.yesevi.edu.tr/ madde-detay/esiri, [Erişim Tarihi: 31.08.2022]).
- KÖPRÜLÜZADE MEHMET FUAT, “Habîbî”, Darülfünun Edebiyat Fakültesi Mecmuası, 8. c., 5. sy., İstanbul 1932, 86-133.
- KUTLAR, Fatma Sabiha, Klâsik Dönem Metinlerinde Değerli Taşlar ve Risâle-i Cevâhir-nâme, Öncü Kitap, 1. Baskı, Ankara 2005.
- MEHMED SÜREYYA, Sicill-i Osmanî, haz. Nuri Akbayar, Eski Yazıdan Aktaran: Seyit Ali Kahraman, 6 c., Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
- MERÇİL, Erdoğan “Ârız [Tarih]”, Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 1991, III, 359.
- ÖZTÜRK, Uğur, Mecmû‘a-ı Eş‘âr (Muallim Cevdet K. 479) (İnceleme-Tenkitli Metin), [Yayımlanmamış] Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2013.
- REDHOUSE, Sir James W[illiam], A Turkish and English Lexicon, Çağrı Yayınları, 5. Edition, İstanbul 2015.
- SESLİKAYA, Ali, Yavuz Sultan Selim’in Sefer Menzilnâmeleri (Çaldıran, Kemah, Dulkadiroğlu ve Mısır Seferi Menzilnâmeleri) ve Haydar Çelebi Ruznâmesi: Transkripsiyon ve Değerlendirme, [Yayımlanmamış] Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat 2014.
- STEINGASS, F[rancis], A Comprehensive Persian-English Dictionary, Routledge & Kegan Paul Limited, 5. Impression, London 1963.
- ŞAFAK, Yakup, Sürūrí’nin Baģrü’l-Maʿārif’i ve Enísü’l-ʿUşşāķ ile Mukayesesi, [Yayımlanmamış] Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 1992.
- ŞEMSEDDÍN S MÍ, Ķāmūsu’l-aʿlām, 6 c., Mihrān Mašbaʿası, İstanbul 1306-1316 [1889-1898].
- ŞEYĤ İM M EL-BARDAĤÌ, Cāmi‘ü’l-Fürs [Introduction and Textual Edition; Index and Facsimile], by Hatice Şahin. 2 c., Sources of Oriental Languages and Literatures 75-76, Harvard University,Cambridge, Massachusetts 2006.
- Şiir Mecmuası, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, MC Yz K 0479.
- ŞU‘ÛRÎ HASAN EFENDİ, Lisânu’l-Acem - Ferheng-i Şu‘ûrî, 2. cilt, haz. Ozan Yılmaz, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 1.Baskı, İstanbul 2019.
- TANSEL, Selâhattin, Yavuz Sultan Selim, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1.Baskı, Ankara 2016.
- TARLAN, Ali Nihad, Ahmed Paşa Divanı, Millî Eğitim Basımevi, 1. Baskı, İstanbul 1966.
- UNAT, Faik Reşat, Hicrî Tarihleri Milâdî Tarihe Çevirme Kılavuzu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 5. Baskı, Ankara 1984.
- YILMAZ, Mehmet, Kültürümüzde Ayet ve Hadisler (Ansiklopedik Sözlük), Kesit Yayınları, İstanbul 2013.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Osmanlı Sahası Klasik Türk Edebiyatı |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Sayı: 48 |
Türk Kültürü İncelemeleri – Haziran 2026 Sözlü Çeviri Özel Sayısı
Çağrı Metni
Sözlü çeviri, gündelik karşılaşmalardan kurumsal etkileşimlere kadar uzanan çeşitli bağlamlarda, iki dilli ve kültürlerarası iletişimin merkezinde yer alır. Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında, dillerden biri büyük ölçüde Türkçedir ve bu uygulamalar, Türkçenin diğer dillerle etkileşiminde ortaya çıkan iletişimsel, kültürel ve toplumsal dinamikleri yansıtır.
Haziran 2026 sayımız için hazırlamakta olduğumuz bu özel sayıyla, Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarını farklı tür ve bağlamlarda inceleyen özgün araştırmaları bir araya getirmeyi amaçlıyoruz. Bu çalışmalar, sözlü çevirinin dilsel, kültürel, toplumsal ve göstergebilimsel boyutlarına disiplinlerarası bir bakış sunarak, yalnızca çeviribilim alanına değil; Türk dili, kültürü ve toplumu üzerine yapılan araştırmalara da değerli katkılar sağlayacaktır.
Bu doğrultuda, sözlü çeviri üzerine çalışan ulusal ve uluslararası akademisyenleri, araştırmacıları ve alanda aktif profesyonelleri, Haziran 2026 sayımıza katkıda bulunmaya davet ediyoruz. Özel sayıya, Türkiye’deki sözlü çeviri ortamlarında iletişim süreçlerinin, rollerin ve çeviri uygulamalarının nasıl şekillendiğini tartışan kuramsal veya uygulamalı çalışmalarla katkı sunabilirsiniz.
Araştırma konularının, aşağıdaki temalar çerçevesinde tasarlanması önerilmektedir; ancak farklı yaklaşımlar ve konular da değerlendirmeye alınacaktır.
-Sözlü çeviri ortamlarında Türkçenin söylem yapıları ve etkileşimsel stratejileri,
-Mahkeme, hastane, okul gibi kamusal hizmet alanlarında yürütülen sözlü çeviri pratikleri,
-Andaş ve ardıl çeviride, Türkçeye özgü zorluklar ve stratejiler,
-Göç, azınlıklar ve çokdillilik bağlamında sözlü çeviri uygulamaları,
-Sözlü çeviri eğitimi ve öğretiminde dilsel ve kültürel boyutlar,
- Çeviri etiği ve profesyonel normların Türkiye’deki sözlü çeviri uygulamalarına etkisi,
-Teknoloji destekli sözlü çeviri araçlarının kullanımı,
-Toplumsal kriz, afet ve acil durumlarda sözlü çevirmenin rolü.
Önemli Notlar:
Özel sayıya gönderilecek makaleler için son teslim tarihi 15 Mart 2026 olarak belirlenmiştir.
Yazıların künye bilgileri, dipnot sistemi ve kaynakça gösterim şekli internet sayfamızda bulunan makale yazım şablonuna göre hazırlanacaktır.
Call for Papers
Turkish Cultural Studies – June 2026 Special Issue on Interpreting Studies
Interpreting occupies a central position in bilingual and intercultural communication across a wide range of contexts, from everyday encounters to institutional interactions. In interpreting settings in Turkey, one of the working languages is predominantly Turkish, and these practices reflect the communicative, cultural, and social dynamics that emerge through the interaction of Turkish with other languages.
With this special issue, scheduled for publication in June 2026, we aim to bring together original studies that explore interpreting practices in Turkey across diverse genres and contexts. Adopting an interdisciplinary perspective on the linguistic, cultural, social, and semiotic dimensions of interpreting, these contributions will provide valuable insights not only for the field of Translation and Interpreting Studies but also for research on Turkish language, culture, and society.
In this regard, we invite national and international scholars, researchers, and professionals working in the field of interpreting to contribute to our June 2026 issue. Submissions may include theoretical or applied studies that examine how communicative processes, roles, and interpreting practices are shaped within interpreting settings in Turkey.
Suggested, though not exclusive, areas of research include the following themes; alternative approaches and topics will also be considered.
-Discourse structures and interactional strategies of Turkish in interpreting settings,
-Interpreting practices in public service domains such as courts, hospitals, and schools,
-Turkish-specific challenges and strategies in simultaneous and consecutive interpreting,
-Interpreting practices in the context of migration, minority communities, and multilingualism,
-Linguistic and cultural dimensions in interpreter training and education,
-Translation ethics and the impact of professional norms on interpreting practices in Turkey,
-Use of technology-assisted interpreting tools,
-The role of interpreters in social crises, disasters, and emergency situations.
Important Notes:
The deadline for submitting articles to the special issue is March 15, 2026.
The article's citation information, footnote system, and bibliography format will be prepared according to the article writing template available on our website.