Soğuk Savaş Sonrası Dönemde ABD'nin Jeopolitik Tasavvurunda İstikrarsızlık Coğrafyası Olarak Ortadoğu: Pratik ve Popüler Jeopolitik Bir Okuma

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 141 - 169, 31.12.2020

Betül Özyılmaz Kiraz

https://doi.org/10.26513/tocd.710487

Öz

Günümüzde Ortadoğu denildiğinde akıllara ilk olarak iç savaş, çatışma, terör gibi problemler gelmekte ve çoğu zaman Ortadoğu istikrarsızlıkla doğrudan özdeşleştirilmektedir. Bu çalışmanın amacı, Ortadoğu coğrafyasının temel karakteristiği gibi görülen istikrarsızlığı, pratik jeopolitik ve popüler jeopolitik perspektifinden değerlendirmektir. Dolayısıyla çalışmada, Ortadoğu'nun istikrarsızlığı, pratik ve popüler jeopolitiğin birlikte kullanıldığı bir kavramsal çerçeveden analiz edilmiştir. Çalışmada örnek olarak Soğuk Savaş sonrası dönemde ABD'nin jeopolitik tasavvuru incelenmiş ve söz konusu dönemde yayınlanan Ulusal Güvenlik Strateji raporları ile bazı politik karikatürler içerik analizine tabi tutulmuştur. Yapılan analiz sonucunda, Ortadoğu'da iç savaş, etnik ve mezhepsel çatışma, terör gibi problemlerin varlığının inkâr edilemeyeceği, ancak bunların, ABD yönetimleri tarafından dış politika söylemlerinde ön plana çıkarılmak suretiyle ve politik karikatürlerin bu söylemleri popüler kültürün bir parçası haline getirmesi yoluyla Ortadoğu ile özdeşleşir hale ge(tiri)ldiği sonucuna varılmıştır. Ortadoğu'nun istikrarsızlığına ilişkin bu tür bir okuma, popüler kültürde bulunan bölgeye dair kalıpyargıların yeniden değerlendirilmesinin önünü açma ve belki de politika yapıcıları, bölgeye yönelik söylem ve eylemlerini gözden geçirmeye yönlendirme potansiyeline sahiptir. Çalışma bu açıdan önemli görülmektedir. Çalışmanın bir diğer önemi de Türkçe literatürde ihmal edildiği görülen eleştirel jeopolitik literatürüne yapacağı katkıdan kaynaklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Pratik Jeopolitik, Popüler Jeopolitik, ABD, Ortadoğu, İstikrarsızlık

Kaynakça

• "A National Security Strategy for A Global Age." (Washington, DC: The White House, Aralık 2000).
• "A Security Strategy of Engagement and Enlargement." (Washington, DC: The White House, Temmuz 1994).
• Agnew, John ve Stuart Corbridge. Mastering Space: Hegemony, Territory and International Political Economy. Londra; New York: Routledge, 1995.
• Desousa, Michael A. ve Martin J. Medhurst, "Political Cartoons and American Culture: Significant Symbols of Campaign 1980." Studies in Visual Communication 8, no. 1 (1982): 84-97.
• Dodds, Klaus. "Popular Geopolitics and Cartoons: Representing Power Relations, Repititon and Resistance." Critical African Studies 2, no. 4 (2010): 113-131.
• Dodds, Klaus. "Screening Geopolitics: James Bond and the Early Cold War Films (1962-1967)." Geopolitics 10, no. 2 (2005): 266-289.
• Dodds, Klaus. Global Geopolitics: A Critical Introduction. Londra; New York: Pearson Prentice Hall, 2005.
• Greenberg, Josh. "Framing and Temporality in Political Cartoons: A Critical Analysis of Visual News Discourse." Canadian Review of Sociology and Anthropolgy 39, no. 2 (2002): 181-198.
• Mateus, Samuel. "Political Cartoons as Communicative Weapons: The Hypothesis of The Double Standard Thesis in Three Portuguese Cartoons." Estudos em Comunicaçao 23, (2016): 195-221.
• Medhurst, Martin J. ve Michael A. Desousa. "Political Cartoons as Rhetorical Form: A Taxanomy of Graphic Discourse." Communication Monographs 48, no. 3 (1981): 197-236.
• "National Security Strategy of The United States of America." (Washington, DC: The White House, Aralık 2017).
• "National Security Strategy of The United States." (Washington, DC: The White House, 1 Ağustos 1991).
• "National Security Strategy of The United States." (Washington, DC: The White House, Mart 2006).
• "National Security Strategy." (Washington, DC: The White House, Şubat 2015).
• Plumb, Steve. "Politicians as Superheroes: The Subversion of Political Authority Using a Pop Cultural Icon in The Cartoons of Steve Bell." Media, Culture & Society 26, no. 3: 432-439.
• "The National Security Strategy of The United States of America." (Washington, DC: The White House, Eylül 2002).
• Tuathail, Gearóid Ó. "The Postmodern Geopolitical Condition: States, Statecraft, and Security at The Millennium." Annals of The Association of American Geographers 90, no. 1 (2000): 166-178.
• Tuathail, Gearóid Ó. "Understanding Critical Geopolitics: Geopolitics and Risk Society." Journal of Strategic Studies 22, no. 2-3 (1999): 107-124.
• Tuathail, Gearóid Ó. Critical Geopolitics: The Politics of Writing Global Space. Londra: Routledge, 1996.
• Tuathail, Gearóid Ó. ve Simon Dalby. "Rethinking Geopolitics: Towards a Critical Geopolitics." Rethinking Geopolitics içinde, Editör: Gearóid Ó Tuathail ve Simon Dalby, 1-15. Londra & New York: Routledge, 1998.
• Walker, Rhonda. "Political Cartoons: Now You See Them!." Canadian Parliamentary Review, (Bahar 2003): 16-21.
• Yeşiltaş, Murat ve Sezgi Durgun, "Coğrafya ve Jeopolitiği Tartışmak: Eleştirel Bir Değerlendirme." Türkiye Dünyanın Neresinde?: Hayali Coğrafyalar, Çarpışan Anlatılar içinde, Editör: Murat Yeşiltaş, Sezgi Durgun ve Pınar Bilgin, 9-35. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2015.
• İnternet Kaynakları Ariail, Robert. MidEast Truth. 1 Ağustos 2006, http://www.mideasttruth.com/cartoons-older.html.
• Ariail, Robert. MidEast Truth. 15 Ekim 2011, http://www.mideasttruth.com/cartoons-older.html.
• Ariail, Robert. MidEast Truth. 18 Temmuz 2006, http://www.mideasttruth.com/cartoons-older.html.
• Breen, Steve. U.S. News & World Report. https://www.usnews.com/cartoons/middle-eastern-protest-cartoons.
• Breen, Steve. U.S. News & World Report. https://www.usnews.com/cartoons/middle-eastern-protest-cartoons.
• Cohen, M. E. The Cagle Post. 18 Temmuz 2006, https://www.cagle.com/m-e-cohen/2006/07/m-e-cohens-cartoon-for-7182006.
• Fischer, Ed. "A Day Without Mideast Violence." Cartoonstock. 2 Eylül 2004, https://www.cartoonstock.com/cartoonview.asp?catref=efin92.
• Gorrell, Bob. MidEast Truth, 29 Mayıs 2012, http://www.mideasttruth.com/cartoons.html.
• Gorrell, Bob. MidEast Truth. 12 Ocak 2009, http://www.mideasttruth.com/cartoons-older.html.
• Gorrell, Bob. MidEast Truth. 24 Temmuz 2006, http://www.mideasttruth.com/cartoons-older.html.
• Greenberg, Steve. "Endless Flock: How Long Will They Keep on Coming?." Cartoonstock. 22 Şubat 2011, https://www.cartoonstock.com/cartoonview.asp?catref=sgen423&ANDkeyword=middle+east+violence&NOTkeyword=&TITLEkeyword=&categories=All+Categories&artists=&mainArchive=mainArchive&newsCartoon=newsCartoon&vintage=vintage&colorOption1=colour&colorOption2=blackWhite&orientationOption1=portrait&orientationOption2=landscape&cp=0&limit=24.
• Margulies, Jimmy. MidEast Truth. 17 Temmuz 2006, http://www.mideasttruth.com/cartoons-older.html.
• Mora, Gene. "The Middle East is a Puzzle… With a Peace Missing." Cartoonstock. 10 Ekim 2013, https://www.cartoonstock.com/cartoonview.asp?catref=gmo120802.
• Partidas, Juan Carlos. "I Have a Terrible Pain in The Middle East." Cartoonstock. 30 Kasım 2017, https://www.cartoonstock.com/cartoonview.asp?catref=jprn538.
• Ramirez, Michael. U.S. News & World Report. 2012a, https://www.usnews.com/cartoons/middle-eastern-protest-cartoons.
• Ramirez, Michael. U.S. News & World Report. 2012b, https://www.usnews.com/cartoons/middle-eastern-protest-cartoons.
• Schwadron, Harley. "Stay Away From Pirates of the Coast of Africa, Fighting in the Middle East, Smog in China." Cartoonstock. 6 Kasım 2013, https://www.cartoonstock.com/cartoonview.asp?catref=hscn1331&ANDkeyword=middle+eastern+violence&NOTkeyword=&TITLEkeyword=&categories=All+Categories&artists=&mainArchive=mainArchive&newsCartoon=newsCartoon&vintage=vintage&colorOption1=colour&colorOption2=blackWhite&orientationOption1=portrait&orientationOption2=landscape&cp=2&limit=24.
• Schwadron, Harley. "Why Don't They Just Sue Each Other Like in The US?." Cartoonstock. 26 Şubat 2007, https://www.cartoonstock.com/cartoonview.asp?catref=hsc3832.
• Sherffius, John. The Cagle Post. 20 Ekim 2011, https://www.cagle.com/m-e-cohen/2006/07/m-e-cohens-cartoon-for-7182006.
• Summers, Dana. U.S. News & World Report. https://www.usnews.com/cartoons/middle-eastern-protest-cartoons.
• Wasserman, Dan. U.S. News & World Report. 2012, https://www.usnews.com/cartoons/middle-eastern-protest-cartoons.