Küreselleşme Koşullarında Dünya Ekonomisinde Doğrudan Yabancı Yatırımlara Genel Bir Bakış

Yıl 2009, Cilt: 3 Sayı: 6, 189 - 202, 25.07.2016

Semiha Aytemiz

Öz

Bu çalışmada doğrudan yabancı yatırım (DYY)'ların günümüzde ulaştığı boyut araştırılmaktadır. Bu bağlamda çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde DYY'lar tanımlanarak yatay ve dikey DYY'lar hakkında bilgi verilmektedir. İkinci bölümde DYY'ları gerçekleştiren aktörler olarak ulus-ötesi sirket (UÖŞ)'ler incelenmektedir. Son bölümde ise, DYY'ların coğrafi ve sektörel dağılımı gelişmiş ülkeler ve gelişmekte olan ülkeler açısından değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Doğrudan yabancı yatırım, ulusötesi şirket, uluslararası üretim

An Overview of Foreign Direct Investments in the World Economy within the Context of Globalization

Öz

This study investigates the current gravity of foreign direct investments (FDI). In this context, the study is composed of three sections. In the first section, FDI's are defined and horizontal and vertical FDI's are described. The second section examines the transnational corporations as FDI makers. The last section investigates the geographical and sectoral dispersion of FDIs throughout developed and developing countries.

Anahtar Kelimeler

Foreign direct investment, transnational corporation, international production

Kaynakça

• büyümesi, ihracata konu olan mal kompozisyonunun genişlemesi ve söz
• konusu malların faktör içeriklerinin teknoloji ve nitelikli işgücü lehinde artması
• biçiminde etkiler yaratabilmektedir. Bununla birlikte, yukarıda da belirtildiği
• gibi, bu tür etkilerin gözlenebildiği GOÜ sayısı sınırlıdır. Daha düşük girdi
• maliyeti arayışı UÖŞ'lerin üretimin çoğunlukla düşük katma değerli
• aşamalarını GOÜ'lere taşımalarına yol açmakta; bu ise, söz konusu ülkelerin
• ihracatlarında artışa yol açsa bile imalat sanayi katma değerlerinde kayda
• değer bir artışın olmamasına neden olmaktadır.
• Adda, J., 2002, Ekonominin Küreselleşmesi, çev. İneci, S., İletişim Yayınları, İstanbul.
• Alpar, C., 1978, Çokuluslu Şirketler ve Ekonomik Kalkınma, AİTİA Yayın No: 124, Ankara.
• DPT, 2000, Hizmet Ticaretinin Serbestleştirilmesi, Sekizinci Beşyıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Yayın No: 2543, Ankara.
• Dunning, J. H., 1988, Explaining International Production, Harper Collins Academic, London.
• Efe, B., 2002, Küreselleşme Sürecinde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Analizi: İzmir Örneği, İzmir Ticaret Odası, İzmir.
• Hirst, P. & Thompson, G., 2000, Küreselleşme Sorgulanıyor, 2. Basım, çev. Erdem, Ç. & Yücel, E., Dost Kitabevi, Ankara.
• Hummels, D., J. Ishii & Yi, K., 1999, "The Nature and Growth of Vertical Specialization in World Trade", FED of NewYork Research Paper, March, mimeo.
• Hummels, D., Rapaport, D. & Yi, K., 1998, "Vertical Specialization and the Changing Nature of World Trade", FED of New York Economic Policy Review, June: 79-99.
• Karluk, R., 2001, "Türkiye'de Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Katkısı", içinde Ekonomik İstikrar, Büyüme ve Yabancı Sermaye, T.C. Merkez Bankası, Ankara.
• Kazgan, G., 1988, Ekonomide Dışa Açık Büyüme, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
• Markusen, J. R., Venables, A. J., D. E. Konen, K. H. Zhang, 1996, "A Unified Treatment of Horizontal Direct Investment, Vertical Direct Investment and the Pattern of Trade in Goods and Services", NBER Working Papers No: 5696, August, mimeo.
• Rugman, A., 2000, Globalleşmenin Sonu, çev. Eroğlu, S., MediaCat Kitapları, İstanbul.
• Somel, C., 1996, "Üretimde Küreselleşme ve Kalkınma", Toplum ve Bilim, 69 (Bahar): 82-107.
• Tanyılmaz, K., 2000, Yeni Üretim Teknikleri ve Azgelişmiş Ülkelerin Uluslararasılaşma Stratejileri: Türk Elektronik Sektörü Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Tonak, A., 1998, "Çok Taraflı Yatırım Anlaşması'nın Bağlamı: 'Küreselleşme' ve Yabancı Sermaye", Toplum ve Bilim, 77 (Yaz): 69-81.
• UNCTAD, 2009, Handbook of Statistics Online Databases, <http://stats.unctad.org>.
• _____, 2003, World Investment Report 2003: FDI Policies for Development: National and International Perspectives, New York.
• _____, 2002a, Trade and Development Report 2002: Developing Countries in World Trade, New York & Cenova.
• _____, 2002b, World Investment Report 2002: Transnational Corporations and Export Competitiveness, New York.
• _____, 1999, World Investment Report 1999, New York.
• _____, 1998, World Investment Report 1998, New York.
• _____, 1997, World Investment Report 1997, New York.
• _____, 1994, World Investment Report 1994: Transnational Corporations, Employment and the Workplace, NewYork.
• Vernon, R., 1998, In the Hurricane's Eye: The Troubled Prospect of Multinational Enterprises, Harvard University Press, Cambridge, Massachussets.
• Went, R., 2001, Küreselleşme: Neoliberal İddialar Radikal Yanıtlar, çev. Dinç, E., Yazın Yayıncılık, İstanbul.