KAPALI SİTELER ÜZERİNE YEREL BİR DEĞERLENDİRME: MERSİN ÖRNEĞİ

Yıl 2011, Cilt: 5 Sayı: 11, 97 - 114, 25.07.2016

Barbaros Bektaş

Öz

Son dönemlerde yeni bir eğilim olarak, “kapalı siteler” olgusu giderek yaygınlaşmaktadır. Çeşitli güvenlik önlemleri ile dışarıdan gelebilecek etkilere karşı yalıtılmış, orta ve üst gelir gruplarına çeşitli boş zaman olanakları sunan ve önceden tanımlanmış bir yaşam tarzı kurgusu etrafında biçimlenmiş olan konut alanları olarak tanımlanabilecek kapalı siteler, 1980’li yılların ilk yarısı ile birlikte Türk kentlerinde de gözlemlenmeye başlamış olsa da, Mersin kentinde hızlı gelişimleri son 10 yıllık bir dönem içerisinde gerçekleşmiştir. Kapalı siteler ile ilgili kuramsal tartışmalar, bu sitelerin varoluş nedenini temelde bireylerin güvenlik ihtiyacı ile ilişkilendirse de, Mersin örneğinde bu sitelerin öne çıkan niteliklerinden birisi bu sitelerin kullanıcılarına sunduğu zengin sosyal ve kültürel olanaklardır. Bu sitelerin tamamına yakınında iyi tasarlanmış yeşil alan, açık ve kapalı spor alanları, havuz, yürüyüş parkurları ve sinema salonları bulunmakta ve bu nitelikler bu sitelerin tercih edilme nedenlerini oluşturmaktadır. Ancak bu olanakların yeterince kullanıldığını söylemek olanaklı değildir. Bu çalışma, Mersin örneğinde kapalı siteler olgusunu incelemeyi, kullanılmayan geniş ortak mekanlara sahip bu kapalı siteleri hayata geçirmenin kamusal mekanlar üzerindeki etkilerini ortaya koymayı ve bu çerçevede, bu tarz bir kentsel gelişim örüntüsünün kamu yararı açısından doğru bir strateji olup olmadığı tartışmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

kapalı siteler, kamusal mekanlar, güvenlik ihtiyacı, sosyal olanaklar, ortak mekanların kullanımı

A Local Evaluation of Gated Communities: The Case of Mersin

Öz

In recent decades, gated communities have expand to all over the world as a new urban trend. These gated communities can be defined as residential zones isolated against external factors with different safety measures. They are designed with reference to a predetermined life style and serve different free time activities to their dwellers, especially from middle and high income groups. The example of gated communities have been observed with the first half of 1980’s in Turkish cities, yet their rapid development in Mersin has occured in the last 10 years. Although theoretical discussions about gated communities basically relates the emergence of gated communities with people’s safety needs, in Mersin Case, the prominent aspects of these residences become the social and cultural facilities. Almost all of them have well-designed green spaces, open and closed sport facilities, pools, pedestrian ways, movie houses and these facilities are defined as the matters of choice by the dwellers of these residences. However, another fact with these facilities is that they are under-used. This study aims to understand the gated community phenomenon in Mersin case and their effects on surrounding public spaces and discuss whether these gated communities can be named as suitable and relevant strategies for the overall public interest.

Anahtar Kelimeler

gated communities, public spaces, safety need, social facilities, use of common spaces

Kaynakça

• Altun, D. T. (2008) “Yeni Yaşam Tarzları: Kapalı Konut Yerleşkeleri” Dokuz Eylül Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi, Cilt: 10 Sayı: 3 s. 73–85.
• Bacık, G. (2003) “Devler ve Birey Aşınırken Kamusal Alan”, Sivil Toplum Dergisi, Yıl: 1, Sayı : 2 (Nisan – Mayıs), s. 25–31.
• Bayram, A. M. (2010) “Kent ve Konutu Tartışmak” Dosya 20 Dergisi, Yıl: 2010, Sayı: Eylül, s. 3–6.
• Berköz, L. (2007) “İstanbul’da Korunaklı Tek-Aile Konutları: Konut Kalitesi ve Kullanıcı Memnuniyetinin Belirlenmesi” İTÜ dergisi, Cilt:7, Sayı: 1, s. 110 – 124.
• Blakely, E. J. ve Synder, M. G. (1999) Fortress America: Gated Communities in the United States, Brookings Institution Press, Washington D.C.
• Caldeira, T. P. R. (2000) City of Walls, University of California Press, London.
• Candaş, E. (2007) İstanbul’da Dışa Kapalı Konut Sitelerinin Tasarımında Güvenlik Konusunun İrdelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Chaney, D. (1999) Yaşam Tarzları, (Çev. İrem Kutluk), Dost Kitapevi Yayınları, Ankara.
• Davis, M. (1992) City of Quartz, Vintage Books, New York.
• Enginöz, A. E. (2010) İstanbul’da Kapalı Sitelerin Konut Hoşnutluğu Açısından Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Erdönmez, M. E. ve Akı A. (2005) “Açık Kamusal Kent Mekanlarının Toplum İlişkilerindeki Etkileri” Megaron Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, s. 67–87.
• Grant, J. (2003) “Planning Responses to Gated Communities in Canada”, Housing Studies, Cilt 20, Sayı 2, s. 277-289.
• Harvey, D. (2008) “The Right to the City”, New Left Review, 2008, Sayı 53 (Eylül – Ekim), s. 23–40.
• İşlek, E. (2007) İstanbul’da 1980 Sonrasında Oluşan Kapalı Konut Alanlarının İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Low, S. (2003) Behind The Gates: Life, Security and The Persuit of Happiness in Fortress America, Routledge, United States.
• Maslow, A. H. (1970) Motivation and Personality, Second Edition, Harper & Row Publishers, USA.
• Mersin Gazetesi, 30.Nisan.2012, [http://mersingazetesi.com/index.php?option=com_content&task=view&id=4690&Ite mid=51], (e.t. 5 Şubat, 2012).
• Mersin İmece Gazetesi, 01.Şubat.2012, [http://www.gazeteimece.com/guncel/macit-ozcan- kuzey-mersin-kentin-istikbalidir.htm], (e.t. 5 Şubat, 2012).
• Moura, C. P. (2003) “Gates and Open Spaces: New Arrangements in Brazil, Gated Communities: Building social Division or Safer Communities?”, University of Glasgow.
• Özgür, F. E. (2006) “Sosyal ve Mekansal Ayrışma Çerçevesinde Yeni Konutlaşma Eğilimleri: Kapalı Siteler, İstanbul, Çekmeköy Örneği” Planlama Dergisi, Sayı: 4, s. 79–95.
• Roitman, S. (2006) “Who Segragates Whom? The Analysis of a Gated Community in Mendoza, Argentina” Housing Studies, Cilt 20, Sayı 2, s. 303–321.
• Şenyapılı, T. (2003) “Kaçıs Adaları” Arredamento Mimarlık, Sayı: 100, s. 57–61.
• Thuillier, G. (2006) “Gated Communities in the Metropolitan Area of Buenos Aires (Argentina): A Challenge for Town Planning” Housing Studies, Cilt 20, Sayı 2, s. 255– 271.
• Töre, Ö. E. ve Som, K. S. (2009) “Sosyo-Mekânsal Ayrışmada Korunaklı Konut Yerleşmeleri: İstanbul Örneği” Megaron Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 3, s. 121–130.
• Tümer, H. Ö. ve Dostoğlu, N. (2008) “Bursa’da Dışa Kapalı Konut Yerleşmelerinin Oluşum Süreci ve Sınıflandırılması” Uludağ Üniversitesi Mühendislik Dergisi, Cilt 13, Sayı 2, s. 53–68.
• Uysal, Y. (2003) “Parçalanan Kent-Parçalanan Yaşamlar H.B. Tuna (Editör), Dosya: Kentin Çeperleri” Mimarist Dergisi, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyük Kent Şubesi, Yıl:2003, Sayı:8, s. 66–69.
• Yakışan, D. (2008) Postmodern Planlamanın Bir Yansıması Olarak Kapılı- Güvenlikli Siteler ve Konya Örneğinde Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.