Televizyonda Yayınlanan Gıda Reklamlarında Gıda Güvenliğine Yapılan Vurgunun Tespit Edilmesi

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 1, 265 - 275, 28.06.2018

Esra Şahin Fügen Durlu-özkaya

Öz

Gıda sanayiinde ürünlerin pazarlanmasında başlıca tercih edilen yol televizyon reklamlarıdır. Günümüz tüketicisi giderek bilinçlenmekte ve tükettiği gıdaları sorgulamaktadır. Bu araştırmada, çeşitli televizyon kanallarında yer alan gıda reklamlarında gıda güvenliğine ne derece vurgu yapıldığının saptanması amaçlanmıştır. Araştırma 12.03.2016 ile 10.04.2016 tarihleri arasında, her gün rastgele bir kanal izlenmek üzere, yedi adet televizyon kanalının 09:00- 23:59 saatleri arasında yayınları kaydedilerek reklamların incelenmesi suretiyle nitel olarak yapılmıştır. Reklamlar marka, lezzet, yenilik, gıda güvenliği, besin ögelerince zenginleştirilmesi ve fiyat/kampanya ögelerine yaptıkları vurguya göre değerlendirilmiştir. İnceleme sonucunda gıda güvenliğine vurgunun dördüncü sırada yer aldığı belirlenmiştir. İlk sırada markaya vurgunun yapıldığı bunu sırasıyla lezzet, yenilik, gıda güvenliği, fiyat/kampanya ve besin ögelerince zenginleştirmenin takip ettiği görülmüştür. Gıda güvenliğine yapılan vurgunun yetersiz olduğu düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Gıda güvenliği, reklam

Kaynakça

• Aoki,K.; Shen, J. & Saijo, T.(2010). Consumer Reaction to İnformation on Food Additives: Evidence From an Eating Experiment and Field Survey. Journal of Economic Behavior & Organization, 433–438. Avşar, Z. & Özenirler, I.(2015).Avrupa Birliği ve Türkiye’de Çocuklara Yönelik Reklam Düzenlemeleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 285-310. Barr-Anderson, D.J., Larson, N.I., Nelson, M.C., Neumark-Sztainer, D. & Story, M.(2009). Does Television Viewing Predict Dietary İntake Five Years Later in High School Students and Young Adults? International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 6(1), 7. Bekar,A. (2013). Tüketicilerin Gıda Güvenliğine Yönelik Tutumları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 23(2): 90–10. Boga A & Binokay S. (2010). Food Additives and Effects to Human Health. Archives Medical Review Journal, 19(3): 141-154. Boyland, E.J. & Halford, J.C.G. (2013). Television Advertising and Branding. Effects on eating behaviour and food preferences in children. Appetite, 62, 236–241. Brewer M.S. & Rojas M. (2008). Consumer Attitudes Toward Issues in Food Safety. Journal of Food Safety, 28: 1–22. Calvert, S.L. (2013). Children as Consumers: Advertising and Marketing The Future of Children, I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi Bildiriler Kitabı, Cilt 2, Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul, 205-234. Caroli,M.; Argentieri, L.; Cardone, M. & Masi, A. (2004). Role of Television in Childhood Obesity Prevention. International Journal of Obesity 28, s.104–108. Chapman,K.; Nıcholas, P. & Supramanıam, R. (2006). How much Food Advertising is There on Australian Television? Health Promotion International, Vol. 21 No. 3, 172-180. Dilber, F. & Dilber, A. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Gıda Ürünleri Tüketiminde Medyanın Etkisi: Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2/1, s. 64-82. Durlu-Özkaya, F & Cömert, M. (2008). Gıda Zehirlenmelerinde Etken Faktörler. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 65 (3), s.150. Elden, M.(2003). Hedef Kitle Davranışlarını Etkileyen Psikolojik Bir Faktör Olarak Öğrenme: Öğrenme ve Reklam İlişkisi. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi,18, 1-29. Folta, S.C., Goldberg, J.P., Economos, C., Bell, R. & Meltzer, R. (2006). Food Advertising Targeted at School-Age Children: A Content Analysis. Journal of Nutrition Education and Behavior, 38, 244–248. Fox, J.A., Hayes, D.J. & Shogren, J.F.(2002). Consumer Preferences for Food İrradiation: How Favorable and Unfavorable Descriptions Affect Preferences for İrradiated Pork in Experimental Auctions. The Journal of Risk and Uncertainty, 24, 75–95. Gebremariam, M.K.; Ingunn, I.H.; Andersen,L.F.; Ommundsen,Y.; Totland, H.T.; Bjelland,M.; Grydeland,M. & Lien, N. (2013). Are Screen-based Sedentary Behaviors Longitudinally Associated with Dietary Behaviors and Leisure-time Physical Activity in the Transition İnto Adolescence? International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 10:9. Giese,,H.; König, L.M.; Taut,D. ; Ollila,H. ; Baban, A. ; Absetz,P.; Schupp,H. & Renner,B. (2015). Exploring the Association Between Television Advertising of Healthy and Unhealthy Foods, Self-Control, and Food Intake in Three European Countries. Applıed Psychology: Health and Well-Beıng, 7 (1), 41–62. Grunert, K.G.(2005). Food Quality and Safety: Consumer Perception and Demand. European Review of Agricultural Economics, Vol 32 (3), 369–391. Gürbüz,S. & Şahin, F. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz, Ankara: Seçkin. Hastings,G.; Stead, M. & McDermott,F. (2004). From the Billboard to the School Canteen: How Food Promotion İnfluences Children. Education Review, Vol. 17 (2), 17-23. Kabaran,S. & Mercanlıgil, S.M.(2013). Adolesan Dönem Besin Seçimlerini Hangi Faktörler Etkiliyor? Güncel Pediatri, 11: 121-7. Kaptan, B. & Kayışoğlu,S. .(2015). Consumers' Attitude towards Food Additives. American Journal of Food Science and Nutrition Research. Vol. 2, No. 2, 21-25. Koç, G. & Uzmay, A. (2015). Gıda Güvencesi ve Gıda Güvenliği: Kavramsal Çerçeve, Gelişmeler ve Türkiye. Tarım Ekonomisi Dergisi, 21(1): 39-48. Kurt,E. & Altun, T. (2014). Televizyon Reklamlarının İlkokul Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıklarına Etkisi Üzerine Bir İnceleme. The Journal of Academic Social Science, Yıl: 2, Sayı: 7, 393-408. Lee, B.; Kim, H.; Lee,S.K.; Yoon, J.& Chung, S.J.(2014). Effects of Exposure to Television Advertising for Energy-dense/Nutrient-poor Food on Children’s Food Intake and Obesity in South Korea . Appetite 81 (2014) 305–311. Lipsky, L.M. & Iannotti, R.J. (2012). Associations of Television Viewing with Eating Behaviors in the 2009 Health Behaviour in School-aged Children Study. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 166(5), 465–472. Lobstein, T. & Dibb, S. (2005). Evidence of a Possible Link Between Obesogenic Food Advertising and Child Overweight. Obesity Reviews, 6(3), 203–208. Marette, S., Roosen, J., Blanchemanche, S. & Verger, P.(2008). The Choice of Fish Species: An Experiment Measuring the Impact of Risk and Benefit Information. Journal of Agricultural and Resource Economics 33 (1), 1–18. Onurlubaş, E. (2015). Tüketicilerin Gıda Güvenliği Konusunda Bilinç Düzeylerinin Ölçülmesi: Tokat İli Örneği. Doktora Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, s.79. Outley, C. W. & Taddese, A. (2006). Content Analysis of Health and Physical Activity Messages Marketed to African American Children During After-school Television Programming. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 160 (4), 432–436. Özbek, F.Ş. & Fidan,H. (2010). Türkiye ve Avrupa Birliği’nde Gıda Standartları. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 24 (1), 92-99. Pearson, N. & Biddle, S.J.H. (2011). Sedentary Behavior and Dietary Intake in Children, Adolescents, and Adults: A Systematic Review. American Journal of Preventive Medicine, 41(2), 178–188. Powell, L. M.; Szczypka, G. & Chaloupka, F. J. (2007). Adolescent Exposure to Food Advertising on Television, American Journal Of Preventive Medicine,33, ss. 251- 256. Rimall, A., Fletcher, S.M., Mcwatters, K.H., Misra, S.K. & Deothar, S. (2001). Perception of Food Safety and Changes in Food Consumption Habits: A Consumer Analysis. International Journal of Consumer Studies, (25):43-52. Roberts, M & Pettigrew, S. (2007). A Thematic Content Analysis of Children’s Food Advertising. International Journal of Advertising, 26, 357–367. Sabbağ, Ç. & Akın, B. A. (2012). İlköğretim Öğrencilerinin Gıda Tercihlerinde Televizyonun Etkisi. Milli Eğitim Dergisi, (41) 195, s.179-193. Şentürk, M. & Turğut, M. (2011). Televizyon Programları, Reklamlar ve Çocuklar Aile ve Toplum. Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, Ekim - Kasım – Aralık, 63-88. Uribe,R. & Fuentes-García, A. (2015). The Effects of Television Unhealthy Food Brand Placement on Children. Its Separate and Joint Effect with Advertising. Appetite 91,165–172. Utter, J., Neumark-Sztainer, D., Jeffery, R. & Story, M. (2003). Couch Potatoes or French Fries: Are Sedentary Behaviors Associated with Body Mass İndex, Physical Activity and Dietary Behaviors Among Adolescents? Journal of the American Dietetic Association, 103(10), 1298–1305. Uzunöz, M.; Büyükbay, E.O. & Bal, H.S.G. (2008). Kırsal Kadınların Gıda Güvenliği Konusunda Bilinç Düzeyleri (Tokat İli Örneği). Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2008, Cilt 22, Sayı 2, 35-46, s.10. Vereecken, C.A., Todd, J., Roberts, C., Mulvihill, C. & Maes, L. (2006). Television Viewing Behaviour and Associations with Food Habits in Different Countries. Public Health Nutrition, 9(2), 244–250. Woodward, D.R., Cumming, F.J., Ball, P.J., Williams, H.M., Hornsby, H. & Boon, J.A. (1997). Does Television Affect Teenagers’ Food Choices? Journal of Human Nutrition and Dietetics, 10(4), 229–235. Yılmaz, E.; Yılmaz, İ. & Uran, H.(2007). Gıda Maddeleri Tüketiminde Medyanın Rolü: Tekirdağ İli Örneği. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi (3) 9-14. Young, B. (2003). Does Food Advertising İnfluence Children’s Food Choices? A Critical Review of Some of the Recent Literatüre. International Journal of Advertising, 22:4,441-459. http://cevresagligi.thsk.saglik.gov.tr/2013-08-28-13-18-43/mevzuat/979-5996-sayılı-veteriner-hizmetleri,-bitki-sağlığı,-gıda-ve-yem-kanunu.html, Son Erişim Tarihi:10 Nisan 2016. http://ekutuphane.sagem.gov.tr/kitaplar/turkiye_beslenme_ve_saglik_arastirmasi_(tbsa)_2010_saha_uygulamasi_el_kitabi.pdf , Son Erişim Tarihi: 10 Mart 2016. http://www.fao.org/docrep/006/y8705e/y8705e03.htm#bm03.1,Son Erişim Tarihi: 10 Nisan 2016. https://www.gunlukreytingler.org/16-mart-2016-carsamba-reyting-sonuclari.html, Son Erişim Tarihi: 16 Mart 2016. http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5996.pdf, Son Erişim Tarihi: 07 Ocak 2016. http://www.medyafaresi.com/ratingler/2016-03-01, Son Erişim Tarihi: 01Mart 2016. http://www.reytingsonuclari.com/2016/3/5-mart-2016-cumartesi-gunluk-reytingler-ab-grubu-h1441.html, Son Erişim Tarihi: 05 Mart 2016. https://www.gunlukreytingler.org/16-mart-2016-carsamba-reyting-sonuclari.html, Son Erişim Tarihi: 16 Mart 2016.