Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye ve İhracat Düzeyine Etkilerinin Analizi: Balkan Ülkeleri Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 1 - 13, 01.11.2019

Ebru Zümrüt Boyacıoğlu

Öz

Turizm ekonomisi
literatüründeki çalışmaların ana odağı turizm gelirleri ile ihracat düzeyi,
GSYİH, dış ticaret dengesi, istihdam gibi makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin
tespitine odaklanmaktadır. Alandaki eğilime paralel olarak bu çalışmanın amacı,
turizm gelirlerinin ekonomik büyümeye ve ihracat düzeyine etkilerini belirlemektir.
Balkan ülkelerini kapsayan araştırmada 2000-2017 yıllarına ilişkin Panel Veri Analizi
yapılmıştır.  Araştırma bulguları, turizm
gelirleri ile reel GYSİH ve ihracat düzeyi arasında uzun dönemli bir ilişki olduğunu
ortaya koymaktadır. Balkan ülkelerinde turizm gelirlerindeki artışlar uzun
dönemde GSYİH ve ihracat düzeyine pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı bir
etki sağlamaktadır. Bulgulara göre toplam turizm gelirinde yaşanan % 1'lik bir
artış, uzun dönemde GSYİH düzeyini % 0.19 oranında,  ihracat düzeyini % 0.37 oranında
arttırmaktadır. Elde edilen sonuçlar, Balkan ülkelerinde ekonomik büyümenin
potansiyel kaynağı olarak turizm endüstrisini teşvik edici politikalara odaklanılması
gerektiğini göstermektedir. Çalışmada; ekonomik büyüme ve kalkınmanın
sağlanabilmesi için turizm sektörünün güçlendirilmesi ve turizm odaklı optimal yatırım
imkanlarının geliştirilmesi öncelikli politika önerisi olarak sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Turizm geliri, GSYİH, İhracat düzeyi, Panel Veri, Balkan Ülkeleri

Kaynakça

• Akdağ S., Seçilmiş C., 2018, OECD Ülkelerinde Turizm Gelirleri ile GSYH Arasındaki İlişki: Dinamik Panel ve Panel Nedensellik Analizi , İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 4, s.2960-2977.
• Antonakakis, N., Dragouni, M., & Filis, G. (2015). How Strong is the Linkage between Tourism and Economic Growth in Europe?. Economic Modelling, 44 , 142-155.
• Arısoy İ.A., (2013) Balkan Paradoksu: Bir Parçalanma ve Bütünleşme Alanı Olarak Güneydoğu Avrupa, Avrasya Etüdler 43/2013-1.
• Badulesca A., Badulesca D., Simut R. (2018). The Complex Relationship between International Tourism Demand and Economic Growth: An Analysis on Central and Eastern European Economies, Amfiteatru Economic, Contemporary Approaches and Challenges of Tourism Sustainability,Vol.20, Special No. 12, p.:935·950.
• Balaguer, J.M. and Cantavella-Jorda, M. (2002) Tourism as a Long-Run Economic Growth Factor: The Spanish Case. Applied Economics, 34, 877-884.
• Bahar O., 2006, Turizm Sektörünün Türkiye’nin Ekonomik Büyümesi Üzerindeki Etkisi:VAR Analizi Yaklaşımı, Yönetim ve Ekonomi Yıl:2006, Cilt:13, Sayı:2, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F .
• Bahar O., Bozkurt K., 2010, Gelişmekte Olan Ülkelerde Turizm-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Dinamik Panel Veri Analizi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 21, Sayı 2, Güz: 255-265.
• Bai, J., Perron P. (2003), “Computation and Analysis of Multiple Structural Change Models”, Journal of Applied Econometrics, 18, 1–22. Baltagi, Badi H.2008., Econometric Analysis of Panel Data, Chichester: John Wiley and Sons Ltd. 4th Edition,
• Breusch, T. S., & Pagan, A. R. (1980). The lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
• Bozgeyik Y. ve Yoloğlu Y. (2015). “Türkiye’de Turizm Gelirleri İle Gsyh Arasındaki İlişki: 2002-2014 Donemi.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi,Cilt:8 Sayı: 40. ss:627-640.
• Coşkun İ.O. ve Özer M. (2014). “Reexamınatıon Of The Tourısm-Led Growth Hypothesıs Under Growth And Tourısm Uncertaıntıes In Turkey.” European Journal of Business and Social Sciences, Cilt. 3, Sayı. 8, ss: 256 – 272.
• Çoban B., Firuzan E., Oğuzhan A. (2018), Farklı Varyanslık ve Yapısal Kırılmalar Altında Ekonomik Büyüme İle Turizm İlişkisinin İncelenmesi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Haziran 2018 Cilt 20 Sayı 1 s.319-337. Ekanayake E. M., Long A. E., 2012, Tourısm Development And Economıc Growth In Developıng Countrıes, The International Journal of Business and Finance Research, Vol.6, N.1, s. 51-63.
• European Union, (2019, Mart 07). https://europa.eu/european-union/about-eu/countries.
• Fayissa, B., Nsiah, C. ve Tadasse, B. (2008). The Impact of Tourism on Economic Growth and Development in Africa, Tourism Economics, 14 (4): 807-818.
• Fayissa, B.; Nsiah C., Tadesse B., (2009), March .“Tourism and Economic Growth In Latin American Countries (Lac): Further Rempirical Evidence” Department Of Economics and Finance Working Paper Series.
• Furmolly A.W., Uludağ Kırkulak B., 2018, Turizmin Türkiye Ekonomisi Üzerindeki Etkisi (1963-2015) Disiplinlerarası Akademik Turizm Dergisi C. 3, S. 1 s: 11 – 22.
• Gökovalı, U. & Bahar, O. (2006), “Contribution of Tourism to Economic Growth in Mediterrranean Countries: A Panel Data Approach”, Anatolia An International Journal of Tourism And Hospitality Research, 17 (2): 155-168.
• Gökovalı Ü.,2010, Contribution of Tourism to Economic Growth in Turkey, Anatolia: An International Journal of Tourism and Hospitality Research Volume 21, Number 1, pp. 139-153.
• Gunduz, L. – Hatemi-J, A. (2005): Is the Tourism-led Growth Hypothesis Valid for Turkey? Applied Economics Letters, 12: 499–504.
• Gujarati, D.N. (2003) Basic Econometrics. 4th Edition, McGraw-Hill, New York
• Hoechle D. (2007). Robust standard errors for panel regressions with cross-sectional dependence. The Stata Journal, 7(3), 281-312.
• Kar M., Zorkirişiçi E., Yıldırım M., 2004. Turizmin Ekonomiye Katkısı ÜzerineAmpirik Bir Değerlendirme, Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi (8) 2004, 87-112 . Kara O., Çömlekçi İ., Kaya V., 2012, Turizm Gelirlerinin Çeşitli Makro Ekonomik Göstergeler İle İlişkisi: Türkiye Örneği (1992 – 2011), Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Bahar 2012, Cilt:8, Yıl:8, Sayı:1, 8, s.75-100.
• Katırcıoglu S. T., 2009, Testing The Tourism-Led Growth Hypothesis: The Case Of Malta, Acta Oeconomica, Vol. 59 (3) s. 331–343.
• Kızılgöl Ö., Erbaykal E., 2008. Türkiye’de Turizm Gelirleri İle Ekonomik Büyüme İlişkisi: Bir Nedensellik Analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2008, C.13, S.2 s.351-360.
• Kızılkaya, O., Sofuoğlu, E. ve Karaçor, Z. (2016), “Türkiye’de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23(1), ss.203-215.
• Küçükaltan D., Terzioğlu K, 2013, Economic impact of tourism demand: evidence from Turkey, Anatolia: An International Journal of Tourism and Hospitality Research, Vol. 24, No. 3, 484–488.
• Lee C.C. ve Chien M.(2008). “Structural Breaks, Tourism Development, And Economic Growth: Evidence From Taiwan.” Mathematics and Computers in Simulation 77, 358–368.
• Lee C.C. ve Chang C.P.(2008), Tourism Development and Economic Growth: A Closer Look at Panels, Tourism Management 29(1), p.180-192Martin, J.L., Morales, N.M. ve Scarpa, R. (2004). Tourism and Economic Growth in Latin American Countries:A Panel Data Approach, http://www.feem.it/Feem/Pub/Publications/ WPapers/default.htm., 237-245.
• OECD, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü, (2016). The Economic Consequences Of Outdoor Air Pollution, http://www.oecd.org/env/the-economic-consequences-of-outdoor-air-pollution-9789264257474-en.htm (22.07.2018).
• Özdemir, M., & Kervankıran, İ. (2011). ‘’Turizm ve Turizmin Etkileri Konusunda Yerel Halkın Yaklaşımlarının Belirlenmesi: Afyonkarahisar Örneği’’, Marmara Coğrafya Dergisi, 24: 1-25.
• Özey R., (2016). Balkanlar ve Balkan Ülkeleri Coğrafyası, Pegem Akademi, Ankara.
• Pesaran H.M. (2003). A simple panel unit root test in the presence of cross-section dependence. Cambridge Working Papers in Economics, No. 0346. Faculty of Economics (DAE), University of Cambridge.
• Pesaran, H. M. (2004). General diagnostic tests for cross section dependence in panels. Cambridge Working Papers in Economics, No. 0435, Faculty of Economics, University of Cambridge.
• Pesaran H.M. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross section dependence. Journal of Applied Econometrics, 22, 265-312.
• Pesaran, M. H., & Smith, R. (1995). Estimating long-run relationships from dynamic heterogeneous panels. Journal of Econometrics, 68, 79-113.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. P. (1997). Pooled estimation of long-run relationships in dynamic heterogeneous panels. Cambridge Working Papers in Economics, No. 9721, Faculty of Economics, University of Cambridge.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. (1999). Pooled mean group estimation of dynamic heterogeneous panels. Journal of the American Statistical Association, 94, 621-634.
• Proença, S., Soukiazi, E., (2008). Tourism as an Economic Growth Factor: a Case Study for Southern European Countries, Tourism Economics, 14 (4): 791–806.
• Rout H. B., Mıshra P. K., Pradhan B. B. , 2018, Empirics of Tourism-Led Growth in India, 1995 to 2016 , Journal of Environmental Management and Tourism, Volume IX, Issue 6(30) Fall 2018, s 1190-1201.
• Tabash Mosab I, 2017, The Role of Tourism Sector in Economic Growth: An Empirical Evidence From Palestine, International Journal of Economics and Financial Issues ISSN: 2146-4138, 7(2), 103-108.
• Tang, C.F., Tan, E.C. (2013). “How stable is the tourism-led growth hypothesis in Malaysia? Evidence from disaggregated tourism markets.” Tourism Management, 37, 52-57.
• Trinajstić M., 2018, The Impact Of Tourism On Regıonal Economıc Development – Case Study Of Croatıan Countıes , Tourism & Hospitality Industry 2018, Congress Proceedings, s. 470-478.
• Todorova M.(2003)., Balkanları Tahayyül Etmek (çev. Dilek Şendil), İletişim, İstanbul.
• Yalçinkaya Ö, Daştan M. Karabulut K., (2018), The Effects of International Tourism Receipts on Economic Growth: Evidence from the First 20 Highest Income Earning Countries from Tourism in the World (1996-2016), Montenegrin Journal of Economics, Vol. 14, No. 3 p.055-071.
• Westerlund, J. (2007). Testing for error correction in panel data. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 69(6), 709–748.
• Westerlund, J. and D. L. Edgerton (2008). A simple test for cointegration in dependent panels with structural breaks. Oxford Bulletin of Economics and Statistics 70(5), 665– 704.
• Westerlund J., Hosseinkouchhack M., Solberger M. (2016). The local power of the CADF and CIPS panel unit root tests. Econometric Reviews, 35(5), 845-870.
• WorldBank, WB, (2018,25 Kasım) https://databank.worldbank.org/data/home.aspx.
• World Tourism Organization (WTO), (2018), (2019,11 Mart) Yearbook of Tourism Statistics, Compendium of Tourism Statistics, ISBN printed version: 978-92-844-1986-9 ISBN electronic version: 978-92-844-1987-6. UNWTO, 2018, Tourism Highlights 2018 Edition Madrid,Spain, https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284419876.
• UNWTO, 2019, World Tourism Barometer, Vol:17 Issue 1, January 2019. http://cf.cdn.unwto.org/sites/all/files/pdf/unwto_barom19_01_january_excerpt.pdf.
• Zhang J., Cheng L., 2019. , Threshold Effect of Tourism Development on Economic Growth Following a Disaster Shock: Evidence from the Wenchuan Earthquake, P.R. China, Sustainability 2019, 11, 371; doi:10.3390/su11020371 www.mdpi.com/journal/sustainability.