Tükenmişlik Düzeyinin İş Performansına Etkisinde Rekreatif Aktivitelerin Aracılık Rolü: Yiyecek İçecek İşletmelerinde Bir Araştırma

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 139 - 152, 01.11.2019

Ersan Erol , İrfan Yazıcıoğlu

Öz

Bu araştırmanın amacı, tükenmişlik
düzeyinin iş performansına etkisinde rekreatif aktivitelerin aracılık rolünü
tespit etmektir. Ayrıca rekreatif aktivite katılım durumuna göre iş
performansı, duygusal tükenme, kişisel başarı noksanlığı ve duyarsızlaşma
boyutlarına göre farklılaşma olup olmadığına bakılmıştır.  Araştırma evrenini, Ankara ilinde bulunan
turizm işletme belgeli 69 adet 1. sınıf yiyecek içecek işletmesinde çalışan
işgörenler oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak anket formu
kullanılmıştır. Kolayda örnekleme yöntemi kullanılarak 454 işgören üzerinde
anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Araştırma modelinde yer alan hipotezler
tanımlayıcı istatistik yöntemleri ile değerlendirilerek analiz edilmiştir.
Bununla birlikte, geçerlilik güvenilirlik analizi, bağlantısız örneklemler için
t testi, basit doğrusal regresyon ve çoklu doğrusal regresyon analizi
kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre rekreatif aktivitelerin kısmi
aracılık etkisine (R²=0.181 F=49,842 p< 0,0001) sahip olduğu
tespit edilmiştir. Regresyon analizi sonucu ortaya çıkan kısmi aracılık etkisi
sobel testi ile (Z değeri Z= -2,630, p = 0,009) p < 0,05 anlam düzeyinde
desteklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, Performans, Rekreasyon

Kaynakça

• Aiken, L. H., Clarke, S. P., Sloane, D. M., Sochalski, J. ve Silber, J. H. (2002). “Hospital nurse staffing and patient mortality, nurse burnout, and job dissatisfaction.” Jama, 288(16), 1987-1993.Babakus, E., Yavas, U. ve Ashill, N. J. (2009). “The role of customer orientation as a moderator of the job demand–burnout–performance relationship: A surface-level trait perspective.” Journal of Retailing, 85(4), 480-492.Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of personality and social psychology, 51(6), 1173.Bolat, 2011:262Broadhurst, R. (2001). Managing Environments For Leisure And Recreation.(First Edition).London and New York: Routledge.Can, H., Kavuncubaşı, Ş. and Yıldırım, S. (2009). Kamu ve Özel Kesimde İnsan Kaynakları Yönetimi. (Sekizinci Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi. Cherniss, C. (1980). Staff Burnout: Job Stress in The Human Services. Beverly Hills, CA: Sage, 21.Cordero, R. (1990). “The Measurement Of İnnovation Performance In The Firm: An Overview”. Research Policy, 19(2), 185-192.Crant, J. M. (2000). Proactive behavior in organizations. Journal of management, 26(3), 435-462.Cushman, G. and Laidler, A. (1990). Recreation, Leisure and Social Policy. (Forth Edition). New Zealand: Occasional Paper.Çöl, G. (2008). “Algılanan Güçlendirmenin İş gören Performansı Üzerine Etkileri”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9 (1), 35-46.Dalkılıç, S. O. (2014). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu: Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri. (İkinci Baskı). Ankara: Nobel Yayın.Dinç, K. (2008). Yardım Mesleklerinde Tükenmişlik Sendromu. Yayınlanmamış Dönem Projesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Dwight, R. (1999). “Searching for Real Maintenance Performance Measures”. Journal of Quality in Maintenance Engineering, 5(3), 258-275.Edelwich J, Brodsky A. (1980). Burn-Out-Stages of Disillusionment in the Helping Professions. 233 Spring Street New York: NY10013-1578,Human Sciences Press. Eren, V. ve Durna, U. (2006). “Üç Boyutlu Bir Yaklaşım Olarak Örgütsel Tükenme. Selçuk Üniversitesi Karaman”. İ. İ. B. F. Dergisi. 10(9), 40-51.Erdoğan, İ. (1991). İşletmelerde Personel Seçimi ve Başarı Değerleme Teknikleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayını. Eroğlu, A. (2010). “Çok Değişkenli İstatistik Tekniklerin Varsayımları”. (Ed.) Ş. Kalaycı, SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın Dağıtım Ltd.Şti.Farber, B. A. (1999). “ Inconsequentiality-The Key To Understanding Teacher Burnout”. Vandenberghe R, Huberman M. (Eds.), In Understanding And Preventing Teacher Burnout. NY: Cambridge University Press. pp.159–165Farber, B. A. (2000). “Introduction: Understanding And Treating Burnout In A Changing Culture”. Journal of Clinical Psychology, 56(5), 589-594.Freudenberger, H. J. (1974). “Staff Burn‐Out”. Journal Of Social İssues, 30(1), 159-165.Göktepe, A. K. (2016). Tükenmişlik Sendromu. (1. Baskı). İstanbul: Nesil Yayınları.Gray, D. E. (1980). “What Is This Thing Called Recreation?”. Parks and Recreation, 15(3), 62.Hecht, T. D. ve Boies, K. (2009). “Structure and correlates of spillover from nonwork to work: An examination of nonwork activities, well-being, and work outcomes.” Journal of Occupational Health Psychology, 14(4), 414.Henderson, K. (1984). “Vollinteerism as Leisure”. Journal of Voluntary Action Research, 13(1), 55-63.İkiz, F. E. (2010). “Psikolojik Danişmanlarin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2).Jensen, C. R. and Guthrie, S. (2006). Outdoor Recreation In America.(Sixth Edition). Canada:Human Kinetics.Jensen, C. and Naylor, J. (1999). Recreation and Careers. USA: NTC Contemporary Publishing Company.Jonsdottir, I. H., Rödjer, L., Hadzibajramovic, E., Börjesson, M., ve Ahlborg Jr, G. (2010). “A prospective study of leisure-time physical activity and mental health in Swedish health care workers and social insurance officers.” Preventive medicine, 51(5), 373-377.Kalkan, T. (2017). Serbest zaman etkinlikleri kapsamında bireylerin sosyal ilişkilerinde kararlılık ve sosyalleşme düzeylerinin incelenmesi: oryantiring örneği.Karasar, N. (2009). Bilimsel Arastirma Yöntemi.(20. Baski). Ankara: Nobel Yayincilik. Keser, A. (2015). Çalışma psikolojisi, Bursa: Ekin YayıneviKirkman, B. L. and Rosen, B. (1999).“Beyond Self-Management: Antecedents and Consequences of Team Empowerment”. Academy of Management Journal, 42(1), 58-74.Kraus, R. (2008). Recreation and Leisure in Modern Society. (Eight Edition). MA: Addison-Wesley.Maslach, C. and Jackson, S. E. (1981). “The Measurement Of Experienced Burnout”. Journal Of Organizational Behavior, 2(2), 99-113.Maslach, C. Schaufeli, W. B. and Leiter, M. P. (2001). “Job Burnout”. Annual Review of Psychology, 52(1), 397-422.Maslach, C. and Leiter, M. P. (1997). The Truth About Burnout: How Organizations Cause Personal Stress And What to Do About İt. (First Edition). San Francisco: Jossey-Bass Publishers. Mokaya, S. ve Gitari, J. W. (2012). “Effects of workplace recreation on employee performance: The case of Kenya Utalii College.” International journal of humanities and social science, 2(3), 176-183.Morrison, E. W., & Phelps, C. C. (1999). Taking charge at work: Extrarole efforts to initiate workplace change. Academy of management Journal, 42(4), 403-419.Neuman, W. L. (2017). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar: 1. Cilt. (Çev. S. Özge). İstanbul: Yayınodası.( Eserin orjinali 2013 yılında yayımlandı).O’brien, R. M. (2007). A caution regarding rules of thumb for variance inflation factors. Quality & quantity, 41(5), 673-690.Parker, P. A., & Kulik, J. A. (1995). Burnout, self-and supervisor-rated job performance, and absenteeism among nurses. Journal of Behavioral Medicine, 18(6), 581-599. (Frese ve Fay,2001: 133).Pan, G. (2017). “The effects of Burnout on Task Performance and Turnover İntention of New Generation of Skilled.Pines, A. and Aronson, E. (1988). Career Burnout: Causes And Cures. New York: Free Press.Perlman, B. and Hartman, E. A. (1982). “Burnout: Summary and Future Research”. Human Relations, 35(4).Rager, K. B. (2005). Compassion stress and the qualitative researcher. Qualitative Health Research, 15(3), 423-430.Rolstadås, A. (1998). “Enterprise Performance Measurement”. International Journal of Operations & Production Management, 18(9/10), 989-999.Salant, P. and Dillman, D. A. (1994). How To Conduct Your Own Survey. (First Edition). Canada: John Wiley Saunders, M., Lewis, P., and Thornhill, A. (2007). Research Methods For Business Studies. (Second Impression). İndia: Dorling Kindersley.Schaufeli, W. B. ve Greenglass, E. R. (2001). “Introduction to special issue on burnout and health.” Psychology & health, 16(5), 501-510.Shanafelt, T.D., Boone, S., Tan, L., Dyrbye, L.N., Sotile, W., Satele, D., West, C.P., Sloan, J. and Oreskovich, M.R., (2012). “Burnout and Satisfaction With Work-Life Balance Among US Physicians Relative To The General US Population”. Archives of İnternal Medicine, 172(18), pp.1377-1385.Smith, L. D. (2017). Recreation Community Branding: a Comparative Analysis Withing Utah's Wasatch Front. (Master's Thesis, Utah State University).Sobel, M. E. (1982). “Asymptotic confidence intervals for indirect effects in structural equation models”. Sociological methodology, 13, 290-312.Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. (Seventh ed.) Boston: Allyn & Bacon/Pearson Education.7Torkildsen, G. (2012). Leisure And Recreation Management. (Sixth Edition).London: Routledge.Ural, A., ve Kılıç, İ. (2011). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi: SPSS 10.0-12.0 For Windows. Ankara: Detay Yayıncılık.Wright, T. A. Ve Cropanzano, R. (1998). “Emotional exhaustion as a predictor of job performance and voluntary turnover.” Journal of applied psychology, 83(3), 486.Workers.” Journal of Human Resource and Sustainability Studies, 5(03), 156.Wright, T. A. and Bonett, D. G. (1997). “The Contribution of Burnout to Work Performance”. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 18(5), 491-499.Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S.(2004). Spss Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (Dördüncü Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.