Evli Kadın Turist Rehberlerinin İş-Aile Yaşamı Çatışması: Ankara Turist Rehberleri Odası Örneği

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 253 - 272, 16.06.2022

Emine Balcı Buse Dicle Kopar

Öz

Alt düzeydeki pozisyonlarda istihdam edilmeleri, girişimcilikteki varlıklarının yetersizliği, üst pozisyonlarda yetersiz temsil, eşdeğer işlerde erkeklerden daha az ücret almaları turizm sektöründeki kadınların yaşadıkları başlıca sorunlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmamızda bu sorunların toplumsal cinsiyet eşitsizliğinden kaynaklandığı temelinde argümanımız oluşturulmuştur. Zira profesyonel turist rehberliği, yasayla tanımlanmış bir meslektir ve bu bağlamda turizmdeki konaklama ve yiyecek-içecek hizmet alanlarında çalışanlardan daha adil şartlarda çalışma imkânına sahip oldukları düşünülebilir. Ancak bu düşüncenin aksi yönündeki bir varsayımla yani, turizmdeki diğer hizmet alanlarında kadınların yaşadığı sorunların benzerlerini kadın turist rehberlerinin de yaşadığı varsayımından hareketle eşitliğe dayanmayan kadın-erkek toplumsal cinsiyet rollerinin kadınların turist rehberliği mesleğini icra edebilmesini zorlaştırdığı argümanıyla evli kadın turist rehberlerinin meslek ve aile yaşam ilişkisi analiz edilmektedir. Çalışmamızda bu bağlamda kadın turist rehberlerinin meslek ve aile yaşamı ilişkisi ele alınarak Ankara Turist Rehberleri Odası (ANRO)’na kayıtlı evli kadın turist rehberlerinin meslek ve aile yaşamı ilişkisi araştırılmıştır. ANRO’ya kayıtlı 303 kadın turist rehberi çalışmamızın evrenini, bu sayı içindeki 85 evli kadın turist rehberi ise örneklemimizi oluşturmaktadır. Anket sonuçlarında evli kadın turist rehberlerinin meslek ve aile yaşamı ilişkisi çatışması yaşadığına, aile ve meslek ilişkisine yönelik olumsuz tutum ve algılara sahip olduklarına yönelik çalışmamızın argümanını destekleyen veriler elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Aile, Uyum, Turist Rehberi

Kaynakça

• Acun, A. (2016). İş Aile Çatışması ve Turist Rehberlerinin İşten Ayrılma Niyetlerine Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Ahipaşaoğlu, H. (2001). Seyahat İşletmelerinde Tur Planlaması ve Yönetimi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Albayrak, O. (2011). Futbol Hakemlerinin Meslek ve Aile Yaşantılarında Karşılaşmış Oldukları Problemler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Ap, J., & Wong, K. (2000). Case Study On Tour Guiding: Professionalism, Issues and Problems, Tourism Management, 22(2001): 551-563. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/zuhal.yasar/129912/1-s2.0- S0261517701000139-main.pdf> [Erişim Tarihi: 28.02.2021].
• Ar, H. & Çelik Uğuz, S. (2015). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunmasında Turist Rehberlerinin Rollerine Yönelik Turist Algıları Üzerine Bir Araştırma, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41): 1406-1418. https://www.sosyalarastirmalar.com/cilt8/sayi41_pdf/8diger_sosyalbilimler/ar_hilmi_sabriyecelikuguz.pdf> [Erişim Tarihi: 28.02.2021].
• Arıkan, R. (2017). Araştırma Yöntem ve Teknikleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Arslan, A. & Şimşek, G. (2018). Kadın Turist Rehberlerinin Yaşadıkları Mesleki Sorunlar: Aydın Turist Rehberleri Örneği, Journal of Travel and Tourism Research, 13(18): 23-49. https://site.adu.edu.tr/jttr/files/JTTR2_GUZ_2018.pdf> [Erişim Tarihi: 28.02.2021].
• Aşkın, S. (2020). Turist Rehberliği Lisans Eğitiminin Akademisyenler, Turist Rehberleri ve Lisans Bölümü Öğrencilerinin Bakış Açısı İle Değerlendirilmesi: Karşılaştırılmalı Bir Analiz, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Ankara.
• Atça-Tonbil, S. (2019). Türkiye'de Turizm Planlaması ve Politikası, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Ateş, A. & Başaran, M. (2019). Kırsal Kalkınmanın Sağlanmasında Kadın İstihdamı: Afyonkarahisar Gazlıgöl Termal Turizm Bölgesi Araştırması, Journal of Yasar University, 14(54): 87-95. doi: 10.19168/jyasar.538967.
• Avcı, A. (2019). İş ve İş Stresi Yönetimi, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(1): 290-296. https://dergipark.org.tr/tr/pub/asead/issue/42912/499636> [Erişim Tarihi: 28.02.2021].
• Batman, O. (2003). Türkiye’de Profesyonel Turist Rehberlerinin Mesleki Sorunlarına Yönelik Bir Araştırma, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi (2): 117-134. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bilgisosyal/issue/29113/311465> [Erişim Tarihi: 28.02.2021].
• Çakmak Doruk, N. (2008). Organizasyonlarda İş-Aile ve Aile-İş Çatışmalarının Bireylerin Performansları Üzerine Etkisinde İş ve Yaşam Tatmininin Rolü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Çalık, A. Ö. (2018). Turizm Sektöründe Kadın İstihdamı, (Editör) Bayram, G. E., Bayram, A. T., ve Sürücü, Ö. A.: Turizm ve Kadın içinde (ss. 32-42) Ankara: Detay Yayıncılık.
• Çiftçi, E. (2020). İş Aile Yaşam Dengesinin Performansa Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Avrasya Üniversitesi, Trabzon.
• Çimrin, H. (1995). Turizm ve Turist Rehberliğinin ABC’si. Antalya: Akdeniz Kitabevi.
• Ertemli, H. (2011). İş Aile ve Aile İş Çatışmalarının İşe Cezbolma Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Uygulama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Dökmen, Z. Y. (2009). Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Giray, M. D. & Ergin, C. (2006). Çift-Kariyerli Ailelerde Bireylerin Yaşadıkları İş-Aile ve Aile-İş Çatışmalarının Kendini Kurgulama Davranışı ve Yaşam Olayları ile İlişkisi, Türk Psikolojisi Dergisi, 21(57): 83-101. https://kutuphane.dogus.edu.tr/mvt/pdf.php?pdf=0003723&lng=0> [Erişim Tarihi: 28.02.2021].
• Global Report on Women in Tourism (Second Edition), 2019. https://www.eunwto.org/doi/epdf/10.18111/9789284420384, [Erişim Tarihi: 27 Şubat 2021].
• Gökdemir, S. & Hacıoğlu, N. (2018). Turist Rehberlerinde Tükenmişlik ve Meslekten Ayrılma Niyeti, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(39): 511-541. doi: 10.31795/baunsobed.437800.
• Güdü Demirbulat, Ö. (2014). Profesyonel Turist Rehberliği Mesleğinin Aile Yaşantısı Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir İnceleme, Turizm ve Araştırma Dergisi, 3(2): 21-41. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turar/issue/39645/469119> [Erişim Tarihi: 28.02.2021].
• Güzel, F. Ö. (2007). Türkiye İmajının Geliştirilmesinde Profesyonel Turist Rehberlerinin Rolü (Alman Turistler Üzerine Bir Araştırma), Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir. http://dspace.balikesir.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12462/1993/F.%C3%96zlem_G%C3%BCzel.pdf?sequence=1&isAllowed=y> [Erişim Tarihi: 28.02.2021].
• Güzel, F. Ö., Türker, A. & Şahin, İ. (2014). Profesyonel Turist Rehberlerinin Algıladıkları Mesleki Engelleri Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, C( 2): 173-190. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/811721> [Erişim Tarihi: 28.02.2021].
• http://tureb.org.tr/tr/RehberIstatistik/> [Erişim Tarihi: 09.01.2021].
• İlhan, Y. & Soybalı, H. (2018). Turist Rehberlerinin Mesleki Sorunları Üzerine Bir Araştırma, Turist Rehberliği Dergisi, 1(1): 14-23. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/515370> [Erişim Tarihi: 28.02.2021].
• İnanır, İ. (2019). Turist Rehberlerinde Duygusal Emek ve İş-Aile Çatışması İlişkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• İşmen, A.E. (2004). Duygusal Zekâ ve Aile İşlevleri Arasındaki İlişki, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(11): 56-75. https://dergipark.org.tr/tr/pub/baunsobed/issue/50343/651903> [Erişim Tarihi: 28.02.2021].
• Kaya, Ş. (2017). Turizmde Kadın Emeği, Karatahta İş Yazıları Dergisi(9): 1-22. file:///C:/Users/emine/Downloads/turizmdekadnemei.pdf> [Erişim Tarihi: 28.02.2021].
• Kılıç, A. (2016). Turist Rehberlerinde Empatik Eğilim ve Çatışma Çözme Davranışı İlişkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Köroğlu, Ö., Ulusoy Yıldırım, H. ve Balıkoğlu, A. (2020). Kadın Turist Rehberlerinin Mesleki Sorunlarının Belirlenmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (31): 26-40. doi:10.20875/makusobed.586054
• Tınar, M. Y. (1996). Çalışma Psikolojisi. İzmir: Necdet Bükey Matbaacılık.
• Toksöz, G. (2012). Kalkınmada Kadın Emeği. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Tüzünkan, D. (2019). Turizmde Kadın İstihdamı, (Editör) Vatan, A.: Turizmde Kadın Olmak içinde (ss. 67-80) İstanbul: Değişim Yayınları.
• Uguz, S. Ç. & Topbaş, F. (2014). Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Emeği: Turizm Sektörüne Betimsel Bir Yaklaşım, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(7): 487-509. https://asosjournal.com/index.jsp?mod=makale_tr_ozet&makale_id=32986> [Erişim Tarihi: 28.02.2021].
• Usta, Ö. (2014). Turizm Genel ve Yapısal Yaklaşım. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yenipınar, U., Bak, E. & Çapar, G. (2014). Turist Rehberliği Meslek Kanununun, Meslek Örgütleri ve Öğretim Elemanlarının Bakış Açısı ile Değerlendirilmesi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2): 86-114. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cagsbd/issue/44631/554447> [Erişim Tarihi: 28.02.2021].
• Yıldırım, C. (2018). Depresyon ve Mesleki Doyumun İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Turist Rehberleri Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Zafarghandi, M.M (2016). Iranian Female Tour Guides’ Perceptions of Working in the Tourism Industry. [Online] http://umu.diva-portal.org/smash/get/diva2:958214/FULLTEXT01.pdf> [Erişim Tarihi: 28.02. 2021].