The Profitability Impact on Market Value Added of Tourism Corporations: A Study on Turkish Tourism Index

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 351 - 367, 26.12.2024

Seda Süer , Kaan Kasaroğlu , Halil Karatekin

Öz

The present study purposed to explore the impact of profitability metrics on the market value added (MVA) of tourism corporations trading in Borsa Istanbul (BIST) in Turkey. In this context, secondary data were utilized to compute profitability metrics and the market value added of seven corporations represented on the BIST Index of Tourism (XTRZM) for the years 2012-2022. The impact of ROA, ROE, NPM, and GPM values on MVA values of the tourism corporations was dissected through the panel data regression analysis method referred to as the pooled OLS regression model with Driscoll-Kraay standard errors approach. In conclusion, it was determined that these variables as a whole demonstrated a significant impact on the MVA values of tourism corporations.

Anahtar Kelimeler

Turkish Tourism Corporations, Market Value Added, Profitability, Panel Data Regression Analysis

Etik Beyan

Etik Kurul Onayı: İkincil verilerden yararlanılan bu çalışma için etik kurul onayı gerekmemektedir.

Destekleyen Kurum

Bu çalışmanın hazırlanması süresince herhangi bir bireyden ya da kurumdan ayni ya da nakdi bir yardım/destek alınmamıştır.

Turizm Şirketlerinin Piyasa Katma Değeri Üzerinde Kârlılığın Etkisi: Türk Turizm Endeksi Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bu çalışmada, kârlılık ölçütlerinin Türkiye’de Borsa İstanbul’da (BIST) faaliyet gören turizm şirketlerinin piyasa katma değeri (MVA) üzerindeki etkisini araştırmak amaçlanmıştır. Bu kapsamda BIST Turizm Endeksi’nde (XTRZM) temsil edilen yedi turizm şirketinin 2012-2022 yıllarına ait kârlılık ölçütleri ve piyasa katma değerinin hesaplanmasında ikincil verilerden yararlanılmıştır. ROA, ROE, NPM ve GPM değerlerinin turizm şirketlerinin MVA değerleri üzerindeki etkisi, Driscoll-Kraay standart hatalar yaklaşımı ile havuzlanmış OLS regresyon modeli olarak adlandırılan panel veri regresyon analizi yöntemi ile incelenmiştir. Sonuç olarak, bu değişkenlerin bir bütün olarak turizm şirketlerinin MVA değerleri üzerinde anlamlı bir etkiye sahip olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk Turizm İşletmeleri, Piyasa Katma Değeri, Kârlılık, Panel Veri Regresyon Analizi

Etik Beyan

Ethics Committee Approval: This study which utilized secondary data, does not require ethical committee approval.

Kaynakça

• Acar, A. (2024). Kurumsal sosyal sorumluluk, marka değeri ve finansal performans: turizm işletmelerinde bir uygulama. İçinde M., Erkan, (Ed.), Kurumsal sosyal sorumluluğun firmanın finansal performansı üzerindeki etkisi: marka değerinin aracu rolünün belirlenmesine yönelik bir uygulama (ss. 81-117). Eğitim Yayınevi, İstanbul.
• Altaf, N. (2016). Economic value added or earnings: What explains market value in Indian firms? Future Business Journal, 2, 152–166.
• Arkan, T. (2016). The importance of financial ratios in predicting stock price trends: A case study in emerging markets. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 1(79), 13–26.
• Akgül, B.A. (2004). İşletmelerde yeni performans ölçümleme sistemleri. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 24, 73-82.
• Akgün, A.I., Şamiloğlu, F., & Öztop, A.O. (2018). The impact of profitability on market value added: Evidence from Turkish informatics and technology firm. International Journal of Economics and Financial Issues, 8(4), 105-112.
• Akyüz, Y. (2013). Ekonomik katma değer (EVA) ve pazar katma değer (MVA) analizi: İMKB’de işlem gören seramik işletmelerinde bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 339-356.
• Alexander, J. (2018). Financial planning & analysis and performance management. John Wiley & Sons, Inc., New Jersey.
• Almajali, A.Y., Alamro, S.A. & Al-Soub, Y.Z. (2012). Factors affecting the financial performance of Jordanian insurance companies listed at Amman stock exchange. Journal of Management Research, 4(2), 266-289.
• Athanassakos, G. (2007). Value-based management, EVA and stock price performance in Canada. Management Decision, 45(9), 1397-1411.
• Aydeniz, Ş. (2009). Makro ekonomik göstergelerin firmaların finansal performans ölçütleri üzerindeki etkisinin ölçülmesine yönelik bir araştırma: İMKB’ye kote gıda ve içecek işletmeleri üzerine bir uygulama. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 27(2), 263-277.
• Bayrakdaroğlu, A. & Ünlü, U. (2009). Performans değerlemede EVA ve MVA ölçütleri: Bu ölçütler açısından İMKB ve NYSE’nin karşılaştırmalı analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 287-312.
• Berk, J., De Marzo, P. & Harford, J. (2012). Fundamentals of corporate finance. Prentice-Hall, Boston.
• Breusch, T.S. & Pagan, A.R. (1980). The Lagrange multiplier test and its applications to model specification in econometrics. Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
• Brooks, R. (2016). Financial management: Core concepts. Pearson Education Ltd., Essex.
• Chen, S. & Dodd J.L. (1997). Economic value added (EVATM): An empirical examination of a new corporate performance. Journal of Managerial Issues, 9(3), 318-333.
• Cochran, P.L. & Wood, R.A. (1984). Corporate social responsibility and financial performance. The Academy of Management Journal, 27(1), 42-56.
• Coşkun, A. & Çetiner, H. (2022). Piyasa çarpanlarıyla performans analizi: Borsa İstanbul’da işlem gören turizm şirketlerinin Entropi ve MOORA-Oran yöntemleriyle incelenmesi. Turizm Akademik Dergisi, 9(1), 157-177.
• Çabuk, A. (2013). Finansal analiz teknikleri. İçinde S. Önce, (Ed.), Finansal tablolar analizi (ss. 46-79). T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2996, Eskişehir.
• Çabuk, A. & Lazol, İ. (2004). Mali tablolar analizi. VİPAŞ, Bursa.
• Çelik, İ. & Ayan, S. (2017). Veri zarflama analizi ile imalat sanayi sektörünün finansal performans etkinliğinin ölçülmesi: Borsa İstanbul’da bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 8(18), 56-74.
• Demirci, N.S. (2013). Hisseleri Borsa İstanbul’da işlem gören KOBİ’lerde finansal performansı belirleyen faktörler: Panel veri analizi. Yayımlanmamış doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Dimitrić, M., Žiković, I.T., & Blecich, A.A. (2019). Profitability determinants of hotel companies in selected Mediterranean countries. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 32(1), 1977-1993. https://doi.org/10.1080/1331677X.2019.1642785.
• Driscoll, J.C. & Kraay, A.C. (1998). Consistent covariance matrix estimation with spatially dependent panel data. The Review of Economics and Statistics, 80(4), 549-560.
• Durmaz, M. (2022). Borsa İstanbul’da işlem gören konaklama işletmelerinde finansal performans. Çanakkale, Paradigma Akademi.
• Ellinger, A.D., Ellinger, A.E., Yang, B. & Howton, S.W. (2002). The relationship between the learning organization concept and firms’ financial performance: An empirical assessment. Human Resource Development Quarterly, 13(1), 5–22. https://doi.org/10.1002/hrdq.1010.
• Erem, I. & Akyüz, Y. (2014). Piyasa katma değerini açıklamada ekonomik katma değerin geleneksel performans ölçütleri karşısındaki durumunun incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 371-385.
• Fadli Ali, T. (2018). The influence of economic value added and market value added on corporate value. Russian Journal of Agricultural and Socioeconomic Sciences (RJOAS), 2(74), 90-98. https://doi.org/10.18551/rjoas.2018-02.10.
• Gomes, C. & Oliveira, F. (2022). The tourism intermediaries’ profitability in Portugal and Spain–differences and similarities. Journal of Hospitality and Tourism Insights, 5(5), 1101-1117. https://doi.org/10.1108/JHTI-12-2020-0242.
• Gökbulut, R.İ. (2009). Hissedar değeri ile finansal performans ölçütleri arasındaki ilişki ve İMKB üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gujarati, N.D. (2003). Basic econometrics. McGraw Hill, New York.
• Gücenme, Ü. (2005). Mali tablolar analizi ve enflasyon muhasebesi. Aktüel Yayınları, İstanbul.
• Hausman, J.A. (1978). Specification tests in econometrics. Econometrica, 46(6):1251-1271.
• Hoechle, D. (2007). Robust standard errors for panel regressions with cross-sectional dependence. Stata Journal, 7(3), 281-312.
• Horasan, E. & Yılmaz, T. (2019). Türk imalat şirketlerinde piyasa katma değerini (MVA) açıklayan ekonomik katma değer (EVA) mi yoksa karlılık mı? Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(41), 295-315.
• Hsiao, C. (2003). Analysis of panel data. Cambridge University Press, New York.
• Ibrahim, M. & Arundina, T. (2022). Practical panel modelling. Jalan Kuningan Mulia: National Committee of Islamic Economy and Finance (KNEKS).
• Im, K.S., Pesaran, M.H. & Shin, Y. (2003) Testing for unit roots in heterogeneous panels. Journal of Econometrics, 115, 53-74. https://doi.org/10.1016/S0304-4076(03)00092-7.
• Jarque, C.M. & Bera, A.K. (1987) A test for normality of observations and regression residuals. International Statistical Review, 55, 163-172. http://dx.doi.org/ 10.2307/1403192.
• Johan, S. (2018). The relationship between economic value added, market value added and return on cost of capital in measuring corporate performance. Jurnal Manajemen Bısnıs Dan Kewırausahaan, 2(1), 23-35.
• Karadeniz, E., İskenderoğlu, Ö. & Uzpak, B.D. (2021). Kurumsal sürdürülebilirlik performansı ve finansal performans: Borsa İstanbul konaklama şirketlerinde bir araştırma. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 58(655), 135-159.
• Keleş, D. (2021). Turizm işletmelerinde rasyo yöntemi ile finansal performans analizi: Konaklama işletmeleri üzerine bir değerlendirme. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (4), 1485- 1496.
• Khan, H., Phang, S.Y. & Toh, R.S. (1995). The multiplier effect: Singapore’s hospitality industry. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 36(1), 64-69.
• Khoirunnisa, K., Arisyahidin, A. & Mutiara, N. (2024). Comparative analysis of financial performance using the economic value added (EVA) and market value added (MVA) methods in the restaurant, hotel, and tourism subsector for the years 2018-2022. e-Jurnal Apresiasi Ekonomi, 12(2), 398-409.
• Kılıçarslan, A. & Uçar, M. (2023). Dönemsel finansal oranlar üzerinden Borsa İstanbul şirketlerinin performans analizi, International Journal of Economic and Administrative Academic Research, 3(2), 1-23.
• Koç, H. (2023). Ekonomik krizlerin şirket değerlemeleri üzerindeki etkisi ve Türkiye turizm sektöründe COVID-19 dönemine ait bir uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Konak, F. & Atar, O. A. (2023). Entelektüel sermayenin firma performansına etkisi: BİST turizm endeksi üzerine bir uygulama. Turkuaz Uluslararası Sosyo-Ekonomik Stratejik Araştırmalar Dergisi, 5(1), 54-67.
• Kumar, R., Bhatia, P. & Chattopadhyay, S. (2022). The impact of leverages and operating efficiency on market value added: Empirical evidence from India. Vision, 26(3), 351-360. https://doi.org/10.1177/0972262921992152.
• Mirović, V., Kalaš, B., Milenković, N. & Andrašić, J. (2022). Profitability management of tourism sector in AP Vojvodina. Strategic Management, 27(1), 57-63.
• Nakhaei, H. & Hamid, N.I.N.B. (2013, 28-29 October). The relationship between economic value added, return on assets and return on equity with market value added in Tehran Stock Exchange (TSE). Paper presented at Global Business and Finance Research Conference, Taipei, Taiwan.
• Neely, A. (2004). Performance measurement: Theory and practice. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom.
• Obaidat, A.N. (2019). Is economic value added superior to earnings and cash flows in explaining market value added? An empirical study. International Journal of Business, Accounting, and Finance, 13(1), 57-69.
• Otley, D. (2004). Measuring performance: the accounting perspective. In A. Neelly (Ed.), Business performance measurement: theory and practice (pp. 3-21). United Kingdom: Cambridge University Press.
• Önal, Y.B. & Karadeniz, E. (2004). Firma değerinin ekonomik katma değer (EVA) yöntemi ile tespit edilmesi: İMKB’ye kote bir turizm işletmesi üzerine uygulama. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 15(2), 139-157.
• Önal, Y.B., Kandır, S.Y. & Karadeniz, E. (2006). Piyasa katma değeri (MVA) ile finansalperformans ölçütleri arasındaki ilişkinin ölçülmesi: İMKB’ye kote 5 turizm işletmesi üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Denetime Bakış, 20, 13-30.
• Özen, A.K. (2019). Sahiplik ve sermaye yapısının işletmelerin finansal performansı üzerindeki etkileri: BİST sınai endeksi ve BİST hizmet endeksi firmaları üzerinde karşılaştırmalı bir uygulama. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze Teknik Üniversitesi, Kocaeli.
• Öztürk, Z. (2023). Entelektüel sermaye, entelektüel sermaye unsurları ve firma performansının temettü dağıtım politikası üzerine etkisi ve model seçimi. Fiscaoeconomia, 7(3), 2492-2515.
• Paça, M. & Tekel Karabulut, M. (2019). Finansal rasyolar ile finansal performans: BİST ve turizm. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 53-65.
• Prasad, H. & Shrimal, K. (2015). An empirical study on relationship between selected financial measures and market value added of infrastructural companies in India. Pacific Business Review International, 8(1), 19-23. Public Disclosure Platform. (2022, 20 November). Retrieved from www.kap.org.tr.
• Robinson, T.R., Greuning, H.V., Henry, E. & Broihahn, M.A. (2009). International financial statement analysis. John Wiley & Sons, Inc., New Jersey.
• Rodriguez, A.R. (2002). Determining factors in entry choice for international expansion: The case of the Spanish hotel industry. Tourism Management, 23(6), 597-607.
• Sahara, L.I. (2018). The analysis of financial performance using economic value added and market value added methods and its influence on stock return of transportation company listed in Indonesia Stock Exchange. Scientific Journal of Reflection: Economic, Accounting, Management and Business, 1(3), 301-310.
• Salim, G. (2023). The influence of debt-to-equity ratio, capital intensity ratio, and profitability on effective tax rate in the tourism sector. Journal of Governance and Regulation, 12(1), 53-67.
• Santos, E. (2020). Do cultural tourism firms perform better than their rivals?. In: Á. Rocha, A. Abreu, J. de Carvalho, D. Liberato, E. González & P. Liberato (Eds) Advances in tourism, technology and smart systems. Smart ınnovation, systems and technologies (pp. 383-393). Springer, Singapore. https://doi.org/10.1007/ 978-981-15-2024-2_34.
• Setiyawan, D. & Nurwulandari, A. (2022). Analysis of the influence of economic value added, market value added, and return on investment on stock return with company value as intervening variables in agricultural sub sector companies plantations. Jurnal Mantik, 6(2), 2248-2253.
• Sichigea, N. & Vasilescu, L. (2015). Economic value added and market value added- modern indicators for assessment the firm’s value. Annals of the „Constantin Brâncuşi” University of Târgu Jiu, Economy Series, Special Issue ECO-TREND, 488-493.
• Silitonga, W.P., Ramadhani, R.A. & Nugroho, R. (2018). The effect of economics value-added, market value-added, total asset ratio and price earnings ratio on stock return. Jurnal Akuntansi Trisakti, 5(2), 239-252. http://dx.doi.org/10.25105/jat.v5i2.4866.
• Silvia, R. & Wangka, N.M. (2022). Economic value added and market value added as a measuring tool for financial performance. International Journal of Social Science and Business, 6(1), 135-141. https://dx.doi.org/10.23887/ijssb.v6i1.
• Sönmez, Y. (2023, 16-17 April). Konaklama işletmelerinin mali yapılarının marcos yöntemiyle değerlendirilmesi: Borsa İstanbul örneği. Paper presented at 4. International Cappadocia Scientific Research Congress. (ss. 999-1009). IKSAD Yayınevi, Nevşehir.
• Şit, A. (2018). Demir çelik sektöründe faaliyet gösteren ticari ve imalat firmalarının finansal performanslarının değerlendirilmesi ve iç kontrol sistemlerinin finansal performansa etkisi: Hatay ili örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Taflan, G. & Yılmaz, E. (2022). Firma değeri/FAVÖK yöntemiyle şirket değerleme ve BİST turizm endeksinde bir inceleme. International Journal of Social Humanities Sciences Research, 9(89), 2275-2284. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr.3348.
• Temizel, F. & Bayçelebi, B.E. (2016). Finansal oranların TOPSIS sıralaması ile yıllık getiriler arasındaki ilişki: Tekstil imalatı sektörü üzerine bir uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 159-170.
• Udiyana, I.B.G., Astini, N.N.S., Parta, I.N., Laswitarni, N.K. & Wahyuni, L.U. (2022). Economic value added (EVA) and market value added (MVA) implications on stock returns. Jurnal Ekonomi dan Bisnis Jagaditha, 9(1), 15-22.
• Uyguntürk, H. & Korkmaz, T. (2012). Finansal performansın TOPSIS çok kriterli karar verme yöntemi ile belirlenmesi: Ana metal sanayi işletmeleri üzerine bir uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 95-115.
• Ünlü, O. & Saygın, O. (2014). Arındırılmış ekonomik katmana değer (REVA) yöntemi ile performans ölçümü: Turizm sektörü uygulaması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 63, 139-150.
• White, H. (1980). A heteroskedasticity-consistent covariance matrix estimator and a direct test for heteroskedasticity. Econometrica, 48(4), 817-838.
• Wibowo, P.P. & Berasategui R. G. (2008). The relationship between economic value added (EVA) and market value added (MVA) with reported earnings: An empirical research of 40 listed companies in Indonesia Stock Exchange for the year 2004-2007. Journal of Applied Finance and Accounting, 1(1), 60-72.
• Wiley, D.E. & Wiley, J. A. (2014). The estimation of measurement error in panel data. American Sociological Review, 35(1), 112-117.
• Wooldridge, J. M. (2010). Econometric analysis of cross section and panel data. MIT Press, Cambridge, UK.