Repertory Grid Görüşme Tekniğine Dayalı Olarak Okul Psikolojik Danışmanlarının Niteliklerinin İncelenmesi

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 40, 186 - 197, 30.09.2013

Fuat Tanhan

Öz

Öz: Bu çalışmanın amacı, öğretmenlerin okul psikolojik danışmanlarının niteliklerine ilişkin olarak
oluşturdukları bilişsel kurguları tespit etmektir. Bu amaç doğrultusunda çalışma, nitel araştırma
desenlerinden fenomenolojik desene uygun olarak repertory grid görüşme tekniğine uygun tasarlanmıştır.
Fenomenolojik desenler, bireylerin zihin yapılarında gizil olarak saklanan olguları ortaya koymak ister.
Bu yönüyle fenomenolojik çalışmalarda en önemli düşünce, tek tek bireylerin bakış açılarından bakarak
onların bireysel anlam yapılarını ve niyetlerini anlamaya çalışır. Bu araştırmada öğretmenlerin ve okul
psikolojik danışmanların niteliklerine yönelik bilişsel kurguları belirlenmeye çalışıldığından nitel araştırma
desenlerinden fenomelolojik yaklaşım kullanılmıştır. Çalışmanın özelliklerinden kaynaklanan nedenlere
bağlı olarak, araştırmada ölçüt örnekleme tekniği kullanılmıştır. Araştırmaya katılımda, öğretmenin
meslek yaşamı içinde en az üç iyi ve en az üç kötü olarak nitelendirdiği toplam altı okul psikolojik
danışmanı tanımış olması ve araştırmaya gönüllü katılımda gönüllü olması ölçüt olarak belirlenmiştir.
Batman İli Belediye sınırları içerisinde bulunan ilköğretim okulları arasından seçkisiz örnekleme
yöntemine bağlı olarak 20 ilköğretim okulu belirlenmiştir. Seçkisiz yönteme dayalı olarak her okuldan
iki öğretmen olmak üzere 40 öğretmen araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Çalışma grubundan
elde edilen veriler; yapılandırılmış görüşme tekniği olan ‘repertory grid’ tekniği ile toplanmıştır. Yapılan
çözümleme sonucunda, öğretmenlerin okul psikolojik danışmanlarının niteliklerine ilişkin ürettikleri 200
bilişsel kurgu dört başlık altında gruplandırılmıştır. Bunlar; kişisel-sosyal özellikler; mesleki bilgi ve
uygulama; iletişim becerileri ve tarafsızlıktır. Çalışma sonunda ilköğretim öğretmenlerinin okul psikolojik
danışmanların niteliklerine ilişkin ürettikleri bilişsel kurgular, alanyazında betimlenen niteliklerle uyum
göstermiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda bazı öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Sözcükler: psikolojik danışman, psikolojik danışman nitelikleri, öğretmen, bilişsel kurgu.

Abstract: The purpose of this study is to identify teachers’ cognitive constructs about characteristics of
school counselors. For this purpose, the study is designed based on repertory grid interview technique
in accordance with phenomenological pattern which is one of the qualitative research designs.
Phenomenological patterns aim to put out the facts that stored in mind structure of individuals. With
this respect the most important thought in phenomenological studies is to try to understand their
meaning structures and intentions by looking from perspective of each single individual. As determining
the characteristics of teachers’ and school counselors’ cognitive constructs aimed in this study,
phenomenological approach of qualitative research pattern was used. Criterion sampling technique was
used to select participant of the study. Inclusion criteria are that the teachers work with school counselors
during his teaching years at least three of whom he describes as good and three of whom he describes as
bad and the teacher must participate the study voluntarily. 20 primary schools which are located within
municipal boundaries of Batman Province are determined via random sampling method. Two teachers
were randomly selected from each school, thereby, the total of 40 teachers participated to the study.
The data obtained from the study group were collected with structured interview technique “reported
grid”. As a result of forgoing analysis, 200 cognitive fictions that teachers produced related to the school
counselors’ qualifications are grouped under four headings. These are personal-social characteristics,
professional knowledge and practice; communication skills and neutrality. End of the study, cognitive
fictions that elementary school teachers produced about characteristics of school counselors were
demonstrated compliance with the qualifications described in the literature. Some recommendations have
been developed according to the obtained findings.

Keywords: counselor, characteristics of counselors, teachers, cognitive constructs

Anahtar Kelimeler

psikolojik danışman, psikolojik danışman nitelikleri, öğretmen, bilişsel kurgu

Kaynakça

• Creswell, J. W. (1998). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Çakmak, M. (2001). Etkili öğretimin gerçekleşmesinde öğretmenin rolü. Çağdaş Eğitim. 274, 22-26.
• Çam, S. & Akbaş, S. (2003). Okullarda psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde oluşturulan işbirliğinin incelenmesi. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi. İnönü Üniversitesi, 9-11 Temmuz, Malatya.
• Doğan, S. (2000). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberliğin durumu ve geleceğe ilişkin yönelimler, Eğitim ve Bilim, 118, 3-8.
• Doğan, S. (2005). 21. Yüzyılda psikolojik danışma alanının değişen dünya görüşü. VIII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Marmara Üniversitesi, 21-23 Eylül, İstanbul
• Easterby-Smith, M. (1980). The design, analysis and interpretation of repertory grids, International Journal of Man-Machine Studies. 13, 3-24.
• Egan, G. (2011). Psikolojik danışma becerileri (Çev. Ö, Yüksel), İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Erdur-Baker, Ö. (2007). Psikolojik danışma ve kültürel faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 27, 109-122.
• Fransella, F., Bell, R., & Bannister, D. (2004). A manual for repertory grid technique (2nded.). Chichester, UK: Wiley.
• George, R.L. & Cristiani, T.S. (1990). Counseling: Theory and practice. New Jersey: Prentice Hall.
• Kelly, G. A. (1955). The psychology of personal constructs. New York: W. W. Norton.
• Kepçeoğlu, M. (1999). Psikolojik danışma ve rehberlik. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Knoff, H. M., Hines, C. V. & Kromrey, J. D. (1995). Finalizing the consultant effectivenes scale: An analysis and validation of the characteristics of effective consultants. School Psychology Review, 24, 450-497
• Knoff, H.M., McKenna, A. F. & Riser, K. (1991). Toward a consultant affectivenes scale: Investigating the characteristics of effective consultants, School Psychology Review, 20, 81-96.
• Korkut, F. (2004). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Köseoğlu, S. (1994). Psikolojik danışmanların empatik becerilerinin ve kişilik özelliklerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kuş, E. (2007). Nicel ve nitel araştırma teknikleri, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kuzgun, Y. (1993). Türk eğitim sisteminde rehberlik ve psikolojik danışma. Eğitim Dergisi. 6, 3-8.
• Kuzgun, Y. (2002). Rehberlik ve psikolojik danışma (7.baskı), Ankara, ÖSYM Yayınları.
• Maanen, J. V. (1979). The fact of fiction in organizational ethnography. Administrative Science Quarterly. 24 (4), 539-550.
• Mayring, R. (2000). Nitel sosyal araştırmaya giriş (Çev., A. Gümüş & M.S. Durgun), Adana: Baki Kitapevi.
• MEB (2001). Milli Eğitim Bakanlığı. Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği. Resmi Gazete, 23476. 17.04.2001.
• Melrose, S., & Shapiro, B. (1999). Students perceptions of their psychiatric mental health clinical nursing expericence: A personal construct theory exploration. Journal of Advanced Nurcing, 30 (6), 1451-1458
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Morrison, P. (1990). An example of the use of ‘repertory grid’ technique in assessing nurses’ self-perceptions of caring. Nurse Education Today, 10, 253-259.
• Neukrug, E.S. & Schwitzer, A. (2006). Skills and tools for today’s professional counselors and psychotherapists: From natural helping to professional counseling. Belmont, CA: Brooks/Cole.
• Neuman, L. W. (2007). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar (Çev. S. Özge), İstanbul: Yayın Odası.
• Öncül, R. (2000). Eğitim ve eğitim bilimleri sözlüğü, İstanbul: MEB Yayınları.
• Özden, Y. (1999). Eğitim dönüşüm-eğitimde yeni değerler, Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Özgüven, İ. E. (1999). Çağdaş eğitimde psikolojik danışma ve rehberlik, Ankara: PDREM Yayınları.
• Pişkin, M. (1989). Orta dereceli okullarda görevli yönetici öğretmen ve danışmanların ideal ve gerçek danışmanlık görevleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Ankara.
• Shaw, M.L.G. & Gaines, B. R. (1993). A methodology for analyzing terminological and conceptual differences in language use across communities. In R. Kohler and B. B. Rieger (Eds.) Contributions to quantitative linguistics (pp. 91-138). The Netherlands: Kluwer Academic Publishers.
• Tan, H. (2000). Psikolojik danışma ve rehberlik teori ve uygulama. Ankara: M.E.B. Yayınları.
• Ültanır, E. (2003). İlköğretim birinci kademede rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım..
• Ültanır, E. (2005). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberlik (PDR) mesleği ve psikolojik danışma eğitimi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.1(1), 102-111.
• Verma, G. K. & Mallinck, K. (1999). Researching education: Perspectives and techniques. Philadelphia: Open University.
• White, A. (1996). A theoretical frameword created from a ‘reportory grid’ analysis of graduate nurses in realtion to the feellings they experience in clinical pratice. Journal of Advanced Nursing, 24, 144-150.
• Yeşilyaprak, B. (2010). Eğitimde rehberlik hizmetleri, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayın.
• Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal / 2013, 5 (40)