Okul Zorbalığı ve Sınıf İçi İstenmeyen Davranışlara İlişkin Öğretmen Tutumlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 47, 1 - 15, 01.01.2017

Fatih Mutlu Özbilen Tuncay Canbulat Yağmur Soylu

Öz

Bu araştırma öğretmenlerin bazı değişkenlere göre okul zorbalığı ve istenmeyen öğrenci davranışlarına ilişkin tutumları arasında anlamlı farklılıklar olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2013-2014 eğitim-öğretim yılının güz döneminde Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda görev yapan öğretmenler oluşturmuştur. Araştırma betimsel nitelikte olup, tarama modeline göre desenlenmiştir. Araştırmanın verileri Yeşilyaprak ve Dursun-Balanuye (2012) tarafından geliştirilen “Okul Zorbalığına İlişkin Öğretmen Tutumları Ölçeği” ve Tanhan ve Şentürk (2011) tarafından geliştirilen “Sınıf İçi İstenmeyen Davranışlara Yönelik Öğretmen Tutumları Ölçeği” ile elde edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; okul zorbalığına yönelik öğretmen tutum puanı ortalamalarının iyi seviyede olduğu; sınıf içi istenmeyen öğrenci davranışlarına yönelik öğretmen tutum puanı ortalamalarının ise beklenilen düzeyde olmadığı söylenebilir. Okul zorbalığına yönelik öğretmen tutumları öğretmenlerin cinsiyetine göre anlamlı düzeyde farklılaşırken; kıdem, branş, görev yapılan yerleşim yeri ve olumsuz öğrenci davranışlarına yönelik hizmet içi eğitim alma durumlarına göre anlamlı farklılığın olmadığı görülmüştür. Sınıf içi istenmeyen öğrenci davranışlarına yönelik öğretmen tutumlarında ise cinsiyete ve olumsuz öğrenci davranışlarına yönelik hizmet içi eğitim alma durumlarına göre anlamlı düzeyde fark bulunmazken; kıdem, branş ve görev yapılan yerleşim yerine göre anlamlı düzeyde farklılığın oluştuğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, Öğretmen tutumu, Öğrenci, Okul zorbalığı, Sınıf içi istenmeyen öğrenci davranışı

Kaynakça

• Aslan, S. ve Aşıcı, H. (2011). Ergenlerde okul zorbalığının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 71-83.
• Ayas, T. ve Pişkin, M. (2011). Lise öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü bakımından incelenmesi. İlköğretim Online, 10(2), 550-568.
• Beutel, A. M. ve Marini, M. M. (1995). Gender and values. American Sociological Review, 60(3), 436-448.
• Burnukara, P. ve Uçanok, Z. (2012). İlk ve orta ergenlikte akran zorbalığı: Gerçekleştiği yerler ve başetme yolları. Türk Psikoloji Yazıları, 15(29), 68-82.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (11. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Cenksever Önder, F. ve Sarı, M. (2012). İlköğretim öğrencilerinde zorbalık ve okul yaşam kalitesi. İlköğretim Online, 11(4), 897-914.
• Charles, C. M. ve Senter, G. W. (2005). Elementary classroom management (4. bs.). New York: Pearson Education.
• Çankaya, İ. (2011). İlköğretimde akran zorbalığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 81-92.
• Çapri, B., Balcı, A. ve Çelikkaleli, Ö. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin sınıf içi istenmeyen davranışlara ilişkin görüşlerinin karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 89-102.
• Çınkır, Y. ve Kepenekci, Y. K. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34, 236-253.
• Deniz Yöndem, Z. ve Totan, T. (2008). Ergenlerde stresle başetme ve zorbalık. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(35), 28-37.
• Dursun-Balanuye, I. (2007). Okul zorbalığına ilişkin öğretmen tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara.
• Hakan, S. (2011). İlköğretim öğrencilerinin farklı zorba türleri ile karşı karşıya kalma sıklığının ve boyun eğme davranışı ile durumluk-sürekli öfke ile ilişkisinin karşılaştırılması. Millî Eğitim, 190, 54-71.
• İrfaner, S. (2009). Öğrenciler arasında gerçekleşen zorbalık eylemleri ve zorbalık konusunda öğrencilerin, öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin tutum ve görüşleri (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı, Ankara.
• Kapcı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 1-13.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (19. bs.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kartal, H. (2008). İlköğretim öğrencileri arasında zorbalığın yaygınlığı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 207-217.
• Kartal, H. ve Bilgin, A. (2009). Bullying and school climate from the aspects of the students and teachers. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research, 36, 209-226.
• Kuş, E. (2009). Nicel-nitel araştırma teknikleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we know and what we can do. Oxford: Blackwell Publishing.
• Öksüz, Y., Çevik, C. ve Kartal, A. (2012). İlköğretim 4. ve 5. Sınıf öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Rize ili örneği). Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(3), 1911-1934.
• Özdinçer Arslan, S. ve Savaşer, S. (2009). Okulda zorbalık. Millî Eğitim, 38(184), 218-227.
• Özkan, Y. ve Çiftci, E. G. (2010). Düşük sosyo-ekonomik düzeydeki ilköğretim okullarında akran zorbalığı. İlköğretim Online, 9(2), 576-586.
• Pişkin, M. (2002). School bullying: definiton, types, related factors, and strategies to prevent bullying problems. Educational Sciences: Theory and Practice, 2(2), 555-562.
• Pişkin, M. (2010). Ankaradaki ilköğretim öğrencileri arasında akran zorbalığının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(156), 175-189.
• Pişkin, M. ve Ayas, T. (2011). Akran zorbalığı ölçeği: Çocuk formu. Akademik Bakış Dergisi, 23, 1-12.
• Tanhan, F. ve Şentürk, E. (2011). Sınıf içi istenmeyen öğrenci davranışlarına yönelik öğretmen tutumları ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 44-53.
• Uysal, H. ve Dinçer, Ç. (2012). Okul öncesi dönemde akran zorbalığı. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(4), 468-483.
• Yaman, E. ve Ceylan Çuha, N. (2014). Sınıf öğretmenlerinin okul zorbalığına ilişkin tutumları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 435-448.
• Yeşilyaprak, B. ve Dursun-Balanuye, I. (2012). Okul zorbalığına ilişkin öğretmen tutumları ölçeği. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37), 38-48.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Geliştirilmiş 6. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, R. (2012). Akran zorbalığı. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 39-51.