Sokak Çocuklarında Bağlanma ve Aleksitimi İlişkisi

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 55, 1111 - 1135, 27.12.2019

Rukiye Konuk Er , Çağla Girgin Büyükbayraktar

Öz

Bu araştırmanın amacı sokak çocuklarının bağlanma stilleri ile aleksitimi düzeyleri arasındaki
ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu Konya ili merkez ilçelerinde bulunan basit seçkisiz
eleman örnekleme yöntemi ile seçilmiş 76 sokak çocuğu oluşturmaktadır. Çalışma grubundaki
çocukların yaşa göre dağılımı 8-9 yaş aralığında olan 16 (%21,1), 10-11 yaş aralığında 33 (%43,4), 12-
13 yaş aralığında 27(%35,5) çocuk şeklindedir. Aile yapılarına göre dağılımında ise 32 çocuğun ailesi
(% 42,1) çekirdek aile, 27 çocuğun ailesi geniş aile (%35,5) ve 17 çocuğun ailesi ise parçalanmış aile
(%22,4) yapısındadır. Veriler Çocuklar için Aleksitimi Ölçeği, İlişki Ölçekleri Anketi ve Kişisel Bilgi
formu ile toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS kullanılarak kanonik korelasyon analizi yapılmıştır.
Araştırma bulguları saplantılı bağlanma arttıkça dışsal yönelimli düşünmenin arttığını ortaya
koymaktadır. Ayrıca korkulu ve saplantılı bağlanma arttıkça duyguları tanıma güçlüğünün arttığı elde
edilen bulgulardandır. Sonuçlar literatür ışığında tartışılmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bağlanma, aleksitimi, sokak çocukları

Kaynakça

• Acar, H. (2010). Sokakta yaşayan ve/veya çalıştırılan çocuklara yönelik hizmet modelinin ve il eylem planlarının değerlendirilmesi raporu, SHÇEK Genel Müdürlüğü-UNICEF Türkiye, Ankara.
• Aktay, M. (2014). Üniversite öğrencilerinde aleksitimi ve depresyonun yordayıcısı olarak bağlanma stilleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Arcan, K. ve Yüce, Ç.B. (2016). İnternet Bağımlılığı ve İlişkili Psiko-Sosyal Değişkenler: Aleksitimi Açısından bir Değerlendirme, Türk Psikoloji Dergisi,31 (77), 46-56.
• Bateman, A.W. ve Fonagy, P. (2004). Mentalization-based treatment of BPD. Journal of Personality Disorders, 18 (1), 36-51.
• Bifulco, A.,Thomas, G. (2013). Understanding adult attachment in family relationships research assessment and intervention. Oxon: Routledge.
• Bilgin, R. (2012). Sokakta çalışan çocukları bekleyen risk ve tehlikeler: diyarbakır örneği, ZKU Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (15), 79-96.
• Bird, G., ve Viding, E. (2014). The self to other model of empathy: Providing a new framework for understanding empathy impairments in psychopathy, autism, and alexithymia. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 47, 520-532.
• Bordens, K. S. ve Abbott, B. B. (2011). Research design and methods: A process approach. New York: The McGraw-Hill Companies.
• Bowlby, J. (1982). Attachment and loss: Vol. 1. Attachment (2nd ed.). New York: Basic Books.
• Carpenter, L. ve Cheung Chun, M. (2011). Childhood trauma in obsessive compulsive disorder: The roles of alexithymia and attachment, Psychology and Psychotherapy, 84 (4), 367-388.
• Craparo, G., Gori, A., Petruccelli, I., Cannella, V. ve Simonelli, C.(2014). Intimate partner violence: Relationships between alexithymia, depression, attachment styles, and coping strategies of battered women. The Journal of Sexual Medicine, 11, 6, 1484- 1494.
• Çalışır, M. (2009). Yetişkin bağlanma kuramı ve duygulanım düzenleme stratejilerinin depresyonla ilişkisi, Psikiyatride Güncel Yaklașımlar, 1, 240-255.
• Deborde, A.S., Miljkovitch, R., Roy, C., Bigre, C.D., Pham-Scottez, A., Speranza, M. ve Corcos, M. (2012). Alexithymia as a Mediator Between Attachment and the Development of Borderline Personality Disorder in Adolescence, Journal of Personality Disorder, 26 (5), 676-688.
• Deveci, A., Demet, M. M., Özmen, B., Özmen, E. ve Hekimsoy, Z. (2005). Obez hastalarda psikopatoloji, aleksitimi ve benlik saygısı. Anatolian Journal of Psychiatry, 6, 84-91.
• Durak-Batıgün, A. ve Büyükşahin, A. (2008). Aleksitimi: Psikolojik belirtiler ve bağlanma stilleri, Klinik Psikiyatri,1,105-114.
• Ekman, P. (2003).Emotioons revealed, New York: Times Books.
• Erden, D. (2005).Farklı yetişme koşullarının aleksitimi, depresyon ve psikiyatrik belirtilerle ilişkisi, Klinik Psikiyatri, 8, 60-66.
• Ergün, H. (2008). 14-18 Yaş arası ergenler ve ebeveynlerinde aleksitimik özellikler, ebeveyn tutumları, bağlanma ve bağımlılık, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Fonagy, P. ve Luyten, P. (2009). A developmental, mentalization-based approach to the understanding and treatment of borderline personality disorder. Development and Psychopathology, 21, 1355-1381. doi:10.1017/S0954579409990198
• Grynberg, D., Luminet, O., Corneille, O., Grezes, J. ve Berthoz, S. (2010). Alexithymia in the interpersonal domain: A general deficit of empathy? Personality and Individual Differences, 49, 845-850.
• Griffiths, P.E. (2017). Emotions, (Eds.William Bechtel, George Graham). In a companion to cognitive science, Wiley Online Library.
• Griffin, D. ve Bartholomew, K. (1994). Metaphysics of Measurement: The Case of Adult Attachment. In K. Bartholomew, ve D. Perlman (Eds.), Advances in Personal Relationships, Vol. 5: Attachment Processes in Adulthood (pp. 17-52). London: Jessica Kingsley.
• Guttman, H. ve Laporte, L. (2002). Alexithymia, empathy, and psychological symptoms in a family context. Comprehensive Psychiatry, 43, 448-455.
• Güngör, M. (2009). Eğitim hakkı ve sokakta yaşayan/çalışan çocuklar: mersin ili örneği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, 1, 28-42
• İlhan, M., Çetin, B., Öner-Sünkür, M., ve Yılmaz, F. (2013). Ders çalışma becerileri ile akademik risk alma arasındaki ilişkinin kanonik korelasyon ile incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(2), 123-146.
• Keskin, G. ve Çam, O. (2008). Ergenlerin ruhsal durumları ve anne baba tutumları ile bağlanma stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9 (3),139-147.
• Karakuş, Ö. (2012). Ergenlerde bağlanma stilleri ve yalnızlık arasındaki ilişki, Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 23(2), 33-46.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karaboğa, M. (2011). Çocuklarda bağlanma stilleri ve benlik saygısının aleksitimi üzerindeki yordayıcı rolünün incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Keskin, G. ve Çam, O. (2008). Ergenlerin ruhsal durumları ve anne baba tutumları ile bağlanma stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9 (3), 139-147.
• Koçak, R. (2002). Aleksitimi: Kuramsal çerçeve tedavi yaklaşımları ve ilgili araştırmalar, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 35 (1-2), 183-212.
• Koçak, R. (2005). Duygusal ifade eğitimi programının üniversite öğrencilerinin aleksitimi ve yalnızlık düzeylerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3, 23, 29- 45.
• Koçak, R., Karaboğa, M. ve Baloğlu, M. (2015). Çocuklar için aleksitimi ölçeği (ÇAÖ) türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması, turkishstudies ınternational periodical for the languages, literature and History of Turkish or Turkic, 10/11,1023- 1036.
• Konuk Er, R. (2014). Aile refahı ve koruma, Edt: S.Sunay Yıldırım Doğru, Ankara: Eğiten Kitap.
• Larsen, J., Brand, N., Bermond, B. ve Hijman, R. (2003). Cognitive and emotional characteristics of alexithymia: A review of neurobiological studies, Journal of Psychosomatic Research, 54, 533-541.
• Lumley, M.A., Mader, C., Gramzow, J., Papineau, Kate B.A. (1996). Aleksitimi karakteristiklerine ilişkin aile faktörleri, Psikosomatik Tıp, 58 (3), 211-216.
• Luminet, O., Vermeulen, N., Demaret, C., Taylor, G. J. ve Bagby, R. M. (2006). Alexithymia and levels of processing: Evidence for an overall deficit in remembering emotion words. Journal of Research in Personality, 40, 713-733.
• Mattila, A.K., Poutanen, O., Koivisto, A.M., Salokangas, R.K.R. ve Joukamaa, M. (2007). Alexithymia and life satisfaction in primary healthcare patients, Psychosomatics, 48, 523-529.
• Montebaroccia,O., Codispotib, M., Baldaroa, B. ve Rossia, N. (2004). Adult attachment style and alexithymia, Personality and Individual Differences, 36, 499–507.
• Mousavi, M. ve Alavinezhad, R. (2016). Relationship of alexithymia to adult attachment styles and self-esteem among college students, Journal of Psychiatry and Psychiatric Disorders.
• Oktay, B. ve Durak-Batıgün, A. (2014). Aleksitimi: bağlanma, benlik algısı, kişilerarası ilişki tarzları ve öfke, Türk Psikoloji Yazıları, 17 (33), 31-40.
• Öztürk, M. (2007).Sokakta çalışan ve suç işlemiş çocukların toplumsal ve bireysel uyum ve davranış bozukluklarının ölçülmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Özkorumak, E., Güleç, H., Kose, S., Borckardt, J. ve Sayar, K.(2006). Depresyon hastalarında tıp dışı yardım arama davranışı: aleksitimi bir etken olabilir mi? Klinik Psikiyatri, 9, 161-169.
• Parker, J. D. A., Wood, L. M., Bond, B. J. ve Shaughnessy, P. (2005). Alexithymia in young adulthood: a risk factor for pathological gambling. Psychotherapy and Psychosomatics, 74 (1), 51-55.
• Pellerone, M., Formica, I., Hernandez Lopez, M., Migliorisi, S. ve Granà, R. (2017). Relationship between parenting, alexithymia and adult attachment styles: a cross-national study in Sicilian and Andalusian young adults, Mediterranean Journal of Clinical Psychology, 5(2), 2282-1619.
• Picardi, A., Pasquini, P., Cattaruzza, M. S., Gaetano, P., Melchi,C.F., Baliva, G., Camaioni, D., Tiago, A., Abeni, D. ve Biondi, M. (2003). Stressful life events, social support, attachment security and alexithymia in vitiligo. Psychother Psychosom, 72, 150-158.
• Picardi, A., Toni, A. ve Caroppo, E.(2005). Stability of alexithymia and its relationships with the ‘Big Five’ factors, temperament, character, and attachment style. Psychother Psychosom, 74, 371-378. DOI: 10.1159/000087785
• Polat, O. (2009). Sokak Çocukları, http://www.sokakcocuklari.net.
• Rıeffe, C., Oosterveld, P., ve Terwogt, M. (2006). An alexithymia questionnaire for children: Factorial and concurrent validation results, Personality and Individual Differences, 40, 123-133.
• Schore, A. N. (1996). The experience-dependent maturation of a regulatory system in the orbital prefrontal cortex and the origin of developmental psychopathology. Devel Psychopath, 8, 59-87.
• Shaver, P. R. ve Mikulincer, M. (2005). Attachment theory and research: Resurrection of the psychodynamic approach to personality, Journal of Research in Personality, 39, 22- 45.
• Sherry, A. ve Henson, R.K. (2005): Conducting and interpreting canonical correlation analysis in personality research: A user-friendly primer. Journal of Personality Assessment, 84 (1), 37-48.
• Sifneos, P. E. (1975). Problems of psychotherapy of patients with alexithymic characteristics and physical disease. Psychotherapy and Psychosomatics, 26, 65-70. Spitzer, C., Siebel-Jürges, U., Barnow, S., Joergen-Grabe, H. ve Freyberger, H. J. (2005). Alexithymia and interpersonal problems. Psychother Psychosom, 74, 240-246. DOI: 10.1159/000085148
• Solmaz, M., Sayar, K., Özer, Ö. A., Öztürk, M. ve Acar, B.(2000). Sosyal fobi hastalarında aleksitimi, umutsuzluk ve depresyon: kontrollü bir çalışma. Klinik Psikiyatri, 3, 235-241.
• Strongman, K.T. (2003). The psychology of emotion (Fifth edition) England: John Willey ve Sons.
• Sümer, N. ve Güngör, D. (1999).Yetişkin bağlanma stilleri ölçeklerinin türk örneklemi üzerinde psikometrik değerlendirmesi ve kültürlerarası bir karşılaştırma, Türk Psikoloji Dergisi, 14(43), 71-106.
• Şaşıoğlu, M., Gülol, Ç. ve Tosun, A. (2013). Aleksitimi Kavramı, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 5(4), 507-527.
• Şener, S. ve Serdar, M. (2015). Sokak çocukları problemi ve bu probleme yönelik uygulanan politikalar (Türkiye -Hindistan örneği), Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 45, 104-117.
• Şenkal, İ. ve Işıklı, S. (2015). Çocukluk çağı travmalarının ve bağlanma biçiminin depresyon belirtileri ile ilişkisi: aleksitiminin aracı rolü, Türk Psikiyatri Dergisi, 26.
• Taylor, G.J. (2000). Recent developments in alexithymia theory and research, The Canadian}ournal of Psychiatry, 45 (2), 134-142.
• Tennant, C. (1988). Parental loss in childhood: it’s effect in adult life, Archives of General Psychiatry, 45, 1045-1050.
• Tepeli-Temiz, Z. (2018). Bir sınıflandırma çalışması: aleksitimik belirtiler ve bağlanma örüntüleri, Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 3 (5), 21-42.
• Thorberg, F. A., Young, R. M., Sullivan, K. A., Lyvers, M., Hurst, C., Connor, J. ve Feeney, G. (2011). Attachment security and alexithymia in a heavy drinking sample. Addiction Research & Theory, 19(6), 566-570, DOI: 10.3109/16066359.2011.580065
• Troisi, A, D'argenio, A., Peracchio, F. ve Petti, P. (2001). Insecure attachment and alexithymia in young men with mood symptoms. The Journal of Nervous and Mental Disease, 189(5), 311-316.
• Ünal, G. (2004). Bir grup üniversiteli gençte çekingenlik, aleksitimi ve benlik saygısının değerlendirilmesi. Klinik Psikiyatri, 7, 215-222.
• Wearden, A., Cook, L. ve Vaughan-Jones, J. (2003). Adult attachment, alexithymia, symptom reporting, and health-related coping. Journal of Psychosomatic Research, 55, 341-347.
• Wearden, A. J., Lamberton, N., Crook, N. ve Walsh, V.(2005). Adult attachment, alexithymia, and symptom reporting: An extension to the four category model of attachment. Journal of Psychosomatic Research, 58, 3, 279-288.
• Yalçın, B. (2010). Üniversite öğrencilerinin duygularını ifade edebilmelerinin aleksitimi ve psikolojik ihtiyaçlarına göre incelenmesi, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Zareia, J. ve Besharatb, M. A. (2010). Alexithymia and interpersonal problems. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 619-622.
• Zeytinoğlu, S.(1999). Sağlık, sosyal hizmet, hukuk ve eğitim alanlarında çalışanların Türkiye’de çocuk istismarı ve ihmali sorunu ile ilgili görüşleri., Edt: E. Konanç, İ. Gürkaynak, A. Egemen, Çocuk İstismarı ve İhmali. Ankara: Çocuk İstismarı ve İhmalini Önleme Derneği.