Ergenlerin Bilinçli Farkındalığının Yordanmasında Başa Çıkma Stilleri, Empati ve Duygusal Düzenlemenin Rolü

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 55, 1247 - 1279, 27.12.2019

Sebahat Sevgi Uygur

Öz

Bu araştırmanın amacı, lise öğrencilerinin bilinçli farkındalık düzeylerinin duygusal düzenleme, empati ve başa
çıkma stillerine göre yordanmasıdır. Çalışmanın örneklemini tabakalı örnekleme yöntemiyle belirlenen 2016-2017
eğitim ve öğretim yılında öğrenim gören 450 Anadolu Lisesi öğrencisi oluşturmuştur. Veri toplama araçları olarak
Bilinçli Farkındalık Ölçeği, Temel Empati Ölçeği, Duygu Düzenleme Ölçeği, Ergenler İçin Başa Çıkma Ölçeği ve Kişisel
Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırma kapsamında kullanılan Bilinçli Farkındalık Ölçeği’nin lise öğrencilerine
uyarlama çalışması gerçekleştirilmiştir. Analizlerde, çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular, bilinçli
farkındalığın duygusal dışavurumu bastırma ile negatif ve bilişsel yeniden değerlendirme ile pozitif yönde ilişkili
olduğunu ortaya koymuştur. Bilinçli farkındalığın, bilişsel empati ile pozitif ve duyuşsal empati ile negatif yönde
ilişkili olduğu bulunmuştur. Ayrıca bilinçli farkındalığın kaçınan başa çıkma ve olumsuz başa çıkma ile negatif ve
aktif başa çıkma ile pozitif yönde ilişkili olduğu bulunmuş görülmüştür. Ayrıca, ölçek puanlarının birlikte bilinçli
farkındalığın %50’sini anlamlı olarak yordadığı; fakat duyuşsal empatinin bilinçli farkındalığı anlamlı düzeyde
yordamadığı bulunmuştur. Bulgular, ilgili alanyazın ışığında tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bilinçli farkındalık, ergenler, duygusal düzenleme, empati, başa çıkma stilleri

Kaynakça

• Akın, Ü. ve Akın, A. (2015). Mindfulness and subjective happiness: the mediating role of coping competence. Ceskoslovenska Psychologie, 59(4), 359-368.
• Akın, Ü. ve Akın, A. (2015b). Mediating role of coping competence on the relationship between mindfulness and flourishing. Suma Psıcológıca, 22(1), 37-43.
• Arch, J.J. ve Craske, M.G. (2010). Laboratory stressors in clinically anxious and non-anxious ındividuals: The moderating role of mindfulness. Behaviour Research and Therapy, (48), 495–505.
• Aspinwall, L.G. (1998). Rethinking the role of positive affect in self regulation. Motivation and Emotion, 22, 1-32.
• Bacanlı, F. ve Ercan, L. (2006). Deprem stresiyle başa çıkmanın iyimserlik ve cinsiyete göre incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (25), 7-23.
• Baer R.A, Smith G, Hopkins J, Krietemeyer J ve Toney L. (2006). Using Self-report Assessment Methods to Explore Facets of Mindfulness. Assessment, 13, 27–45.
• Bayhan, P. ve Işıtan, S. (2010). Ergenlik döneminde ilişkiler: akran ve romantik ilişkilere genel bakış. Aile ve Toplum, Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 5(20), 33-44.
• Baysal, N. ve Demirbaş, B. (2012). Sınıf öğretmenliği adaylarının bilinçli farkındalıkları ile yansıtıcı düşünme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(4), 12-20.
• Bedel, A., Işık, E., ve Hamarta, E. (2014). Psychometric properties of the kıdcope in turkish adolescents. Education & Science, 39(176), 227-235. doi: 10.15390/EB.2014.3501.
• Beitel, M., Ferrer, E. ve Cecero, J.J. (2005). Psychological mindedness and awareness of self and others. Journal of Clinical Psychology, 61(6), 739–750.
• Berg, B.L. (1989). Qualitative Research Methods for The Social Sciences (4. Baskı). California: United States of America.
• Bergomi, C., Hle, G.S. Michalak, J., Funke, F. ve Berking, M. (2012). Facing the dreaded: does mindfulness facilitate coping with distressing experiences? a moderator analysis. Cognitive Behaviour Therapy. 42(1), 21–30. doi: 10.1080/16506073.2012.713391
• Bilgin, N. (2003). Sosyal psikolog kavramlar, yaklaşımlar sözlüğü. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Birnie, K., Speca, M. ve Carlson, L.E. (2010). Exploring self-compassion and empathy in the context of mindfulness-based stress reduction (MBSR). Stress and Health, 26(5), 359-371. doi: 10.1002/smi.1305
• Bishop, S.R., Lau, M., Shapiro, S., Carlson, L., Anderson, N.D., Carmody, J. ve Devins, G. (2004). Mindfulness: A proposed operational definition. Clinical psychology: Science and Practice, 11(3), 230-241.
• Boo, G. M., ve Wicherts, J. M. (2009). Assessing cognitive and behavioral coping strategies in children. Cognitive Therapy and Research, 33(1), 1-20. doi: 10.1007/s10608-007-9135-0.
• Broderick, P.C. (2005). Mindfulness and coping with dysphoric mood: contrasts with rumination and distraction. Cognitive Therapy and Research. 29(5), 501–510 doi: 10.1007/s10608-005-3888-0
• Brown, K.W., Ryan, R.M. ve Creswell, D.J. (2007). Mindfulness: Theoretical foundations and evidence for its salutary effects. Psychological Inquiry, 18, 211-237. doi:10.1080/10478400 701598298.
• Bryant, D. ve Clark, P. (2006). Historial empathy and Canada: A people’s history. Canadian Journal of Education, 29(4), 1039-1064.
• Cacciatore, J., Thieleman, K., Killian, M. ve Tavasolli, K. (2016). Braving human suffering: death education and relationship to empathy and mindfulness. Social Work Education. 34(1), 91-109, doi: 10.1080/02615479.2014.940890.
• Can, R., Türkyılmaz, M. ve Karadeniz, A. (2010). Ergenlik dönemi öğrencilerinin okuma alışkanlıkları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 1-21.
• Damcı, T. (2016). Bir yol var: Mindfulness ile yaşam biçimini değiştirmek. İstanbul: Doğan Novus.
• Dekeyser, M., Raes, F., Leijssen, M., Leysen, S.ve Dewulf, D. (2008). Mindfulness skills and ınterpersonal behaviour. Personality and Individual Differences, 44(5), 1235–1245.
• Demir, V. (2014). Bilinçli farkındalık temelli hazırlanan eğitim programının bireylerin depresyon ve stres düzeyleri üzerine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Desrosiers, A., Vine, V., Curtiss, J. ve Klemanski, D.H. (2014). Observing nonreactively: A conditional process model linking mindfulness facets, cognitive emotion regulation strategies, and depression and anxiety symptoms. Journal of Affective Disorders, 165, 31-37. doi:10.1016/j.jad.2014.04.024
• Desrosiers, A., Vine, V, Klemanski, D.H. ve Nolen-Hoesksama, S. (2013). Mindfulness and emotion regulation in depression and anxiety: Common and distinct mechanisim of action. Depression and Anksiety, 30, 654-661.
• Dökmen, Ü. (2005). Sanatta ve günlük yasamda iletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Dimidjan, S. ve Linehan, M.M. (2003). Defining an agenda for future research on the clinical application of mindfulness practice. Clinical Psychology Science and Practice, 10(2), 166-171. doi: 10.1093/clipsy.bpg019
• Eisenberg, N. ve Fabes R. (1990). Empathy: Conceptualization, measurement and relation to prosocial behavior. Motivation and Emotion, 14, 131–149.
• Eraslan, B. (2000). Yaşam doyumları farklı ilköğretim öğretmenlerinin stresle başa çıkma stratejilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ercan, Ö. (2002). İlköğretim okulu öğrencilerinin aile özellikleri, öğrenilmiş çaresizlik düzeyleri ve stresle basa çıkma yolları ( Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Erk, S. (2016). Şimdiki zamanın içinde: Mindfulness anı yönetme sanatı. İstanbul: Koton Kitap.
• Fletcher, L.B., Schoendorff, B. ve Hayes, S.C. (2010). Searching for mindfulness in brain: A process-oriented approach to examining the neural correlates of mindfulness. Mindfulness, 1, 41-63.
• Folkman, S. ve Moskowitz, J.T. (2000). Positive affect and the other side of coping. American Psychologist, 55(6), 647-654.
• Frydenberg, E. ve Lewis, R. (2009). Relations among well-being, avoidant coping, and active coping in a large sample of Australian adolescents. Psychological Reports, 104 (3), 745-58.
• Germer, P. (2009). The mindful path to self-compassion: Freeing yourself from destructive thoughts and emotions. New York: Guildford Press.
• Goodal, K., Trejnowska, A. ve Stephan, D. (2012). The relationship between dispositional mindfulness, attachment security and emotion regulation. Personality & Individual Differences. 52(5), 622-626. doi:10.1016/j.paid.2011.12.008
• Greason, P.B. ve Cashwell, C.S. (2009). Mindfulness and counseling self-efficacy: The mediating role of attention and empathy. Counselor Education & Supervision. 49(1), 2-19.
• Gross, J. J. (2002). Emotion regulation: Affective, cognitive, and social consequences. Psychophysiology, 39, 281 - 291. doi: 10.1017.S0048577201393198
• Guttman, H.A. ve LaPorte, L. (2000). Empathy in families of women with borderline personality disorder, anorexia nervosa, and a control group. Family Process, 39(3), 345– 358.
• Halland, E., Vibe., M., Solgauh, I., Friborg, O., Rosenvinge, C.H., Tyssen, R., Sorlie, T. Ve Bjgrndal, A. (2015). Mindfulness training ımproves problem-focused coping in psychology and medical students: Results from a randomized controlled trial. College Student Journal. 49(3), 387-398.
• Hayes, A. M. ve Feldman, G. (2004). Clarifying the construct of mindfulness in the context of emotion regulation and the process of change in therapy. Clinical Psychology Science and Practice, 11, 255-262.
• Hayes, S. C.,Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., Lillis, J. (2006). Acceptance and Commitment Therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44, 1-25.
• Hill, C.L.M. ve Updegraff, J.A. (2012). Mindfulness and its relationship to emotional regulation. Emotion, 12(1), 81-90. doi: 10.1037/a0026355
• Hoffman, M.L. (1975). Developmental synthesis of affect and cognition and its implications for altruistic motivation. Developmental Psychology, 11, 607- 622.
• İnanç, B.Y., Bilgin, M. ve Kılıç Atıcı, M. (2005). Gelişim psikolojisi, çocuk ve ergen gelişimi. Adana: Nobel Kitabevi.
• Kabat-Zinn, J. (2013). Full catastrophe living: Using the wisdom of your mind and body to face stress, pain, and illness. New York: Delacorte.
• Karacaoğlan, B. (2015). Bilgece farkındalık, duygu düzenleme ve iş tatmini arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kara Harp Okulu, Savunma Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kirkpatrick, K.L. (2005). Enhancing self-compassion using a gestalt two-chair ıntervention (Unpublished doctoral dissertation). University of Texas, Austin.
• Kurbet, H. (2010). Anaokuluna devam eden çocukların duygusal düzenleme becerileri ile annelerinin empatik eğilim ve tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Lazarus, R.S. ve Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer Publishing Company.
• Levitt, J.T., Brown, T.A., Orsillo, S.M. ve Barlow, D.H. (2004). The effects of acceptance versus suppression of emotion on subjective and psychophysiological response to carbon dioxide challenge in patients with panic disorder. Behavior Therapy, 35(4), 747– 766.
• Liew, J., Eisenberg, N. ve Reiser, M. (2004). Preschoolers’ effortful control and negative emotionality, ımmediate reactions to ddsappointment, and quality of social functioning. Journal of Experimental Child Psychology, 89(4), 298-319.
• Low, K.H., Lim, C., Ko, H.W., Edery, I. (2008). Natural variation in the splice site strength of a clock gene and species-specific thermal adaptation. Neuron, 60(6), 1054-1067.
• Lutz, A., Grelschar, L., Rawlings, N., Richard, M. ve Davidson, R. (2004). Long-term meditators self-induce high-amplitude gamma synchrony during mental practice. Proceedings of the National Academy of Sciences, 101(46), 16369-16373.
• Mandal, S.P., Arya, Y.K. ve Pandey, R. (2014). Understanding emotion regulatory effect of mindfulness: Role of differentiation and range of emotional experiences. Indian Journal of Positive Psychology, 5(4), 356-362.
• Marlatt, G.A. ve Kristeller, J.L. (1999). Mindfulness and meditation. İçinde W.R. Miller (Ed.), Integrating Spirituality in Treatment. (ss. 67-84). Washington: American Psychological Association Books.
• Modinos, G., Ormel, J. ve Aleman, A. (2010). Individual differences in dispositional mindfulness and brain activity involved in reappraisal of emotion. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 5, 369–377.
• Omizo, M.M., Omizo, S.A. ve Suzuki, L.S. (1988). Children and stress: An explanatory study of stressors and symptoms. The School Counselor, 35(4), 267-273. doi: 10.4236/ce.2010.13029.
• Ögel, K., Sarp, N., Gürol, D.T. ve Ermağan, E. (2014). Bağımlı olan ve olmayan bireylerde farkındalık (mindfulness) ve farkındalığı etkileyen etkenlerin incelenmesi. Anatolian Journal of Psychiatry, 15, 282-288.
• Özyeşil, Z. (2011). Üniversite öğrencilerinin öz-anlayış düzeylerinin bilinçli farkındalık kişilik özellikleri ve bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Özyeşil, Z., Arslan, C., Kesici, Ş. ve Deniz, M. E. (2011). Bilinçli Farkındalık Ölçeği’ni Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 35(159), 226-237.
• Pepping, C. A., Davis, P.J. ve O’Donovan. (2013). Individual differences in attachment and dispositional mindfulness: The mediating role of emotion regulation. Personality & Individual Differences, 54(3), 453-456. doi: 10.1016/j.paid.2012.10.006.
• Prakash, R.S., Hussain, M.A. ve Schirda, B. (2015). The role of emotion regulation and cognitive control in the association between mindfulness disposition and stress. Psychology & Aging, 30(1), 160-171.
• Quaglia, J.T., Goodman, R.J. ve Brown, K.W. (2014). From mindful attention to social connection: The key role of emotion regulation, Cognition and Emotion. 29(8), 1466–1474. doi: 10.1080/02699931.2014.988124
• Roemer, L. Ve Orsillo, S.M. (2008). Efficiacy of an acceptance-based behavior therapy for generalized anxiety disorder: evaluation in a randomized controlled trial. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 76(6). 1083-1089. doi: 10.1037/a0012720
• Rogers, C. R. (1983). Empatik olmak değeri anlaşılmamış bir varoluş şeklidir. (F. Akkoyun, Çev.) Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16(1), 103-124.
• Schutte, N. S., ve Malouff, J. M. (2011). Emotional intelligence mediates the relationship between mindfulness and subjective well-being. Personality and Individual Differences, 50(7), 1116–1119. doi: 10.1016/j.paid.2011.01.037
• Shapiro, S.L., Schwardz, G.E. ve Bonner, G. (1998). Effects of mindfulness-based stress reduction on medical and premedical students. Journal of Behaviour Medicine. 21(6), 581- 599.
• Simon, R. (2007). The Top Ten. Psychotherapy Networker, 24-37.
• Sriwilai, K. ve Charoensukmongkol, P. (2016). Face it, don't Facebook it: Impacts of social media addiction on mindfulness, coping strategies and the consequence on emotional exhaustion. Stress & Health: Journal of the International Society for the Investigation of Stress, 32(4), 427-434.
• Tabachnick, B.G. ve Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics. Boston: Allyn and Bacon.
• Thompson, R. (1994). Emotion regulation: A theme in search of definition. In N. Fox (Ed.). The Development of Emotion Regulation: Biological and Behavioral Considerations: Monographs of the Society for Research in Child Development. Chicago: University Of Chicago Press.
• Topçu, Ç. (2008). The relationship of cyber bullying to empathy, gender, traditional bullying, internet use and adult monıtoring (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Trent, N.L., Park, C., Bercovitz, K. ve Chapman, I.M. (2016). Trait socio-cognitive mindfulness is related to affective and cognitive empathy. Journal of Adult Development, 23(1), 62-67. doi: 10.1007/s10804-015-9225-2
• Turner, K. (2014). Mindfulness skills training: A pilot study of changes in mindfulness, emotion regulation, and self-perception of aging in older participants. Activities, Adaptation & Aging, 38, 156–167.
• Ueno, A. (2014). Developing a conceptual model ıllustrating how practices support each other in order to ımprove service quality. Procedia, Social and Behavioral Sicences. 148, 24-31. doi: 10.1016/j.sbspro.2014.07.011
• Ülev, E. (2014). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık düzeyi ile stresle başa çıkma tarzının depresyon, kaygı ve stres belirtileriyle ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Üney, B.M. (2014). Ergenlik dönemi obezitesinde ruhsal işleyişin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Vanderstope, S.W. ve Johnston, D.D. (2009). Methods for everyday life blending qualitative and quantitative approaches. San Francisco: Jossey-Bass.
• Wahlund, T.R. (2015). A study of the associations among homophobia, empaty and mindfulness (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Indiana University of Pennsylvania, USD.
• Wang, Y., Xu, W. ve Luo, F. (2016). Emotional resilience mediates the relationship between mindfulness and emotion. Psychological Reports, 118(3), 725-736.
• Weistein, N., Brown, K.R. ve Ryan, R.M. (2009). A multi method examination of the effects of mindfulness on stres attribution, coping and emotional well being. Journal of Research in Personality, 43, 374-385.
• Wied, M.D., Goudena, P.P. ve Matthys, W. (2005). Empathy in boys with disruptive behavior disorders. Journal of Child Psychologyand Psychiatry, 46(8), 867-880.
• Williams, M. ve Penman, D. (2015). Farkındalık: Çılgın bir dünyada huzur bulmak için pratik bir rehber. İstanbul: Pegasus.
• Yurtsever, G. (2008). Negotiators’ profit predicted by cognitive reappraisal, suppression of emotions, misinterpretation of ınformation, and tolerance of ambiguity. Perceptual and Motor Skills, 106, 590-608.