GELENEKSEL ALIŞVERİŞ MEKANLARININ ANALİZİ İÇİN ALTERNATİF BİR YAKLAŞIM VE BU YAKLAŞIMIN BALIKESİR’DE UYGULANMASI

Yıl 2005, Cilt: 6 Sayı: 1, 63 - 75, 05.08.2016

Gaye Birol

Öz

Geleneksel alışveriş mekanlarının en temel özelliklerinden biri, kent dokusu ve kentteki sosyal yaşantı ile bütünleşmeleridir. Ancak, son dönemde alışveriş mekanları kent dışındaki yeni alışveriş komplekslerine doğru yer değiştirmiştir. Böylece, kent merkezlerindeki alışveriş mekanları, kamusal etkileşimleri güçlendiren mekansal değerlerinin kaybına ve bozulmasına yol açacak biçimde göz ardı edilmiştir. Bunun sonucunda, geleneksel kent merkezlerinde ‘kent dokusualışveriş mekanı’ bütünlüğünün zedelendiği görülmektedir. Bu bozulma, Balıkesir’deki geleneksel alışveriş mekanlarında da gözlenmektedir. Bu nedenle, öncelikle kenttin geleneksel merkezindeki ‘kent dokusualışveriş mekanı’ bütünlüğünü sağlayan kentsel değerlerin belirlenmesi gerekmektedir. Bu nedenle, bu çalışmada, Balıkesir’deki geleneksel alışveriş mekanlarının biçimsel özelliklerinin kentsel tasarım ilkeleri ve kent çekirdeğinin doku özellikleri açısından analiz edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, kent merkezlerindeki geleneksel alışveriş mekanlarının analizi için alternatif bir yaklaşım geliştirilmiştir. Bu analiz yaklaşımın referanslarını geleneksel kent mekanlarındaki mekansal değerlerden alması planlanmıştır. Bu yaklaşımın temel bileşenleri, geleneksel kent mekanındaki meydan (toplayıcı alanlar) ve sokakların (sirkülasyon elemanları) morfolojik karakteristikleri ve oluşturdukları mekansal konfigürasyonun özellikleridir.

Anahtar Kelimeler

Balıkesir, geleneksel alışveriş yeri, kent dokusu, geleneksel kent mekanının biçimsel analizi.

AN ALTERNATIVE APPROACH FOR ANALYSIS OF TRADITIONAL SHOPPING SPACES AND A CASE STUDY ON BALIKESİR

Öz

One of the most salient features of traditional shopping spaces is the association between urban fabric and social structure. However, today’s shopping spaces are dislocated towards the new shopping complexes outskirts of cities. Thus, shopping spaces in city centres are neglected causing them to lose their spatial value as traditional spaces enhancing public interactions, and to dilapidate. Therefore, it is seen, in city centres, that the unity of ‘urban fabricshopping place’ is impaired. This impairment is also observed in traditional shopping places in Balıkesir. Thus, urban values that maintain the unity of ‘urban fabricshopping place’ in traditional core of the city should urgently be clarified. For that reason, this paper aims to analyse the morphological features of traditional shopping spaces in Balıkesir, in terms of urban design principles and tissue characteristics of the urban core. To this aim, an alternative approach was developed for analysing traditional shopping spaces in town centres. This analysis approach is intended to take its reference from spatial characteristics in traditional urban spaces. The essential components of the approach are morphological features of squares (nodes) and streets (paths) and their characteristics regarding spatial configuration.

Anahtar Kelimeler

Balıkesir, traditional shopping place, urban fabric, morphological analysis of traditional urban space.

Kaynakça

• ALEXANDER C., ISHIKAWA S., SILVERSTEIN M., JACOBSON M., FIKSDAHL-KING I., ANGEL S.A. Pattern Language, Towns, Buildings, Construction, Oxford University Press, New York, 1977.
• BİROL G. Evolution of Trade Centres in relation to Changing Trade Activities, Unpublished PhD Thesis, İzmir Insti- tute of Technology, 2003.
• CHING F.D.K. Architecture: Form-Space and Order, Van Nostrand Reinhold, New York, 1996.
• CULLEN G. The Concise Townscape, Butterworth Heinemann, Oxford, 1971.
• ÇEVİK S., TAVŞAN F., VURAL S., AŞIK Ö. Renovation/Revitalisation Works in City Centres, An Example to Shopping Pedestrian Spaces: Trabzon Kunduracılar Street, Proceedings of 2nd International Livable Environments and Architecture Congress, pp.222-246, 1-4 July 2003, Trabzon.
• EGLİ E. Research Report on Master Plan of Balıkesir, Balıkesir Municipal Archive, 1945.
• EREN M. Mutasarrıf Ömer Ali Bey, Zağnos Foundation of Culture and Education, İstanbul, 1993.
• INAM A. Meaningful Urban Design: Teleological/Catalytic/Relevant, J Urban Design 7: 35-58, 2002.
• ISAACS R. The Urban Picturesque: An Aesthetic Experience of Urban Pedestrian Places, J Urban Design 5: 145-180, 2000.
• JACOBS J. The Death and Life of Great American Cities: The Failure of Town Planning, Random House, New York, 1961.
• KILIÇ A., TÜRKOĞLU H.D. “Kentsel Açık Alanlar: Kadıköy İskele Meydanı ve Çevresi”, Yapı 266 January 2004, pp.49-52.
• KORKMAZ E., TÜRKOĞLU H.D. “Kentsel Açık Alanlar: Beşiktaş İskele Meydanı ve Çevresi”, Yapı 264, November 2003, pp.65-67.
• KOSTOF S. The City Assembled: The Elements of Urban Form through History, Thames and Hudson, London, 1992.
• KRIER L. Houses, Palaces and Cities, ed. D. Porphyrios, Academy Editions, London, 1984.
• KRIER R. Urban Space, Academy Editions, London, 1979.
• KRIER R. Architectural Composition, Rizzoli, New York, 1991.
• LYNCH K. The Image of the City, MIT Press, Cambridge, 1960.
• MAKI F. Investigations in Collective Form, Washington University Press, St Louis, 1964.
• MONTGOMERY J. Making A City: Urbanity, Vitality and Urban Design, J Urban Design 3: 93-117, 1998.
• MORRIS A.E.J. History of Urban Form, Before the Industrial Revolutions, Longman, Essex, 1994.
• MOUGHTIN C. Urban Design: Street and Square, Butterworth Architecture, Oxford, 1992.
• MOUGHTIN C. Urban Design: Green Dimensions, Butterworth Architecture, Oxford, 1996.
• NORBERG-SCHULZ C. Existence, Space and Architecture, Studio Vista, London, 1971.
• ROBERTS M., LLOYD-JONES T., ERICKSON B., NICE S. Place and Space in The Networked City: Conceptualiz- ing the Integrated Metropolis, J Urban Design. 4: 51-66, 1999.
• ROSSI A. The Architecture of the City, MIT Press, Cambridge, 1982.
• ROTH L. M. Mimarlığın Öyküsü, Kabalcı Publications, İstanbul, 2000.
• ROWE C., KOETTER F. Collage City, MIT Press, Mass, Cambridge, London, 1979.
• SENNETT R. The Fall of Public Man, Faber&Faber, London, 1993.
• SU K. XVII. ve XVIII: Yüzyıllarda Balıkesir’de Şehir Hayatı, Resimli Ay Publications, İstanbul. Balıkesir Halkevi Publications, 1937, N.14.
• TRANCIK R. Finding Lost Space, Theories of Urban Design, Van Nostrand Reinhold, New York, 1986.
• TÜRKOĞLU H.D. “Kentsel imge: İstanbul’dan Bulgular“, Journal of ITU/a Architecture, Planning, Design 1: 1, 2002.
• TÜRKOĞLU H.D. Açık Mekanların Kapalı Mekanlara Dönüşümü, Şehir Merkezinde Kapalı Alışveriş Alanları, Yapı 195, February 1998, pp.57-63.
• WYCHERLEY R. E. Antik Çağda Kentler Nasıl Kuruldu? Arkeoloji ve Sanat Publications, İstanbul, 1993.
• YILDIRIM S. Kentsel&Mekansal Yapı Çözümlemesi, Kent Oluşum Kuramları&Kent Çözümlemesinde Temel Dizge- ler, Edirne Kent Kurgusu ve Mekansal Yapı Çözümlemesi, Gazi University Faculty of Engineering And Architecture Publications, N.18, Ankara, 1996.