EVLİ BİREYLERDE BAĞLANMA STİLLERİ İLE AİLE İŞLEVSELLİĞİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 2, 531 - 552, 13.12.2024

Nagihan Karaca Coşkun , Asude Malkoç

https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1283379

Öz

Bu araştırmanın amacı, evli bireylerde bağlanma stilleri ile aile işlevselliği arasındaki ilişkiyi incelemektir. 18-65 yaş aralığında bulunan 362 evli çift araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Veri toplama araçları Sosyo-demografik Bilgi Formu, Aile İşlevselliği Ölçeği, Yakın İlişkilerde Yaşantılar Ölçeği-II’dir. Araştırma kapsamında katılımcıların sunduğu veriler SPSS Statistics 22 programıyla analiz edilmiştir. Araştırmanın bağımlı değişkeni olan aile işlevselliğinin evlilik memnuniyeti, eşi yeterince tanıma, eşle evlenme şekli, evlilik yılı demografik değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı tek yönlü varyans analizi (ANOVA), Mann Whitney U, Kruskal Wallis testleri kullanılarak analiz edilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkiyi tespit etmek için Pearson Çarpım Moment Korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Aşamalı Çoklu Regresyon analizi ile güvenli, kaygılı ve kaçınmacı bağlanma stillerinin aile işlevselliği üzerinde yordayıcılığı ölçülmüştür. Yapılan analizler sonrasında; evli bireylerin aile işlevselliği puanlarının evlilik memnuniyeti, eşi yeterince tanıma ve eşle evlenme şekline göre anlamlı farklılık gösterdiği, flört ederek evlenen kadınların aile işlevselliği puanlarının görücü usulü evlenen kadınlara göre daha yüksek olduğu bulgulanmış, evlilik yılı ve aile işlevselliği arasında anlamlı farklılık gözlenmemiştir. Aile işlevselliği ile güvensiz bağlanma stilleri olan kaygılı ve kaçınmacı bağlanma stilleri arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğu, güvensiz bağlanma stillerinin ise aile işlevselliği üzerinde yordayıcı bir gücü olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

aile, aile işlevselliği, bağlanma, bağlanma stilleri

ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN ATTACHMENT STYLES AND FAMILY FUNCTIONALITY

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between attachment styles and family functionality in married individuals. A total of 362 married couples between the ages of 18-65 constitute the sample of the research. Data collection tools are Socio-demographic Information Form, Family Functioning Scale, Experiences in Close Relationships Scale-II. The data obtained within the scope of the research was analyzed with the SPSS Statistics 22 program. One-way analysis of variance (ANOVA), Mann Whitney U, Kruskal Wallis tests were used to analyze whether the dependent variable of the study, family functionality, differed according to the demographic variables of marital satisfaction, getting to know the spouse adequately, the way of marrying the spouse, and the year of marriage. Pearson Product Moment Correlation coefficient was calculated to determine the relationship between the variables. With the Stepwise Multiple Regression analysis, the predictive effects of secure, anxious, and avoidant attachment styles on family functioning were measured. Findings of the analyzes shoed that the family functionality scores of married individuals differed significantly according to their marital satisfaction, getting to know their spouse adequately, and the way of marrying their spouse. A negative significant relationship was observed between family functionality and insecure attachment styles, which are anxious and avoidant attachment styles, while insecure attachment styles were found to have a predictive power on family functionality.

Anahtar Kelimeler

Family, Family functionality, Attachment, Attachment styles.

Kaynakça

• Ainsworth, M. D. S., Blehar, M. C., Waters, E., & Wall, S. (2015). Patterns of attachment: A psychological study of the strange situation (Klasik Basım). New York: Psychology Press.
• Alabay, E. (2020). Kahramanın kim: Okul öncesi dönem çocuklarının kahramanlarının incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(1), 152-171. Erişim adresi: http://www.journalofomepturkey.org/index.php/eccd/article/view/7/0
• Algan, C. (2018). Ebeveynini kaybetmiş evli bireylerde evlilik doyumunun aile işlevselliği açısından açıklanması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı, Gaziantep.
• Aluş, Y. (2015). Kültürel ve toplumsal gerçekliğimiz açısından aile anlayışlarının ve Türk ailesinin değerlendirmesi. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 15-22. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/256108
• Aydın, S. & Bahadır, M. (2019). Değişen aile kurumu içerisinde kadın ve kadının gelinlik rolü üzerine bir değerlendirme: Ağrı ili örneği. Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 62, 201-230. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/745574
• Balcı Arvas, F. & Hökelekli, H. (2017). Dindarlık ile evlilik doyumu ve evlilikte sorun çözme ilişkis, üzerine bir inceleme. Değerler Eğitimi Dergisi, 15(34), 129-160. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/712316
• Bartholomew, K. & Horowitz, L.M. (1991). Attachment styles ın young adults: A test of a four-category model. Journal of Personality And Social Psychology, 61(2), 226-244. doi: 10.1037/0022-3514.61.2.226.
• Bayer, A. (2013). Değişen toplumsal yapıda aile. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(8), 101-129. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/116898
• Bulut, I. Ş. (1993). Ruh sağlığının aile işlevlerine etkisi (1. Basım). T.C. Ankara: Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler Müsteşarlığı.
• Collins, N. L & Feeney, B. C. (2004). Working models of attachment shape perceptions of social support: Evidence from experimental and observational stuides. Journal of Personality and Social Pscyhology, 87(3), 363-383. doi: 10.1037/0022-3514.87.3.363.
• Coşkun Özyavru, N. (2008). İlköğretim ve lise öğrencilerinin ağabey veya ablalarıyla ilişkide algıladıkları kabul-reddin anne-baba kabul-reddi, psikolojik uyum, aile-içi çatışma ve eş kabul-reddi ile ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Çakıcı, S. (2006). Alt ve üst sosyoekonomik düzeydeki ailelerin aile işlevlerinin, anne-çocuk ilişkilerinin ve aile işlevlerinin anne-çocuk ilişkilerine etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Çalışkan, M. (2017). Aile işlevselliğin evlilik doyumuyla incelemesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 17(39), 59-74. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/399586
• Çiftçi, D. (2010). Kişiliğin ebeveyn ilişki algısı ile yetişkinlik bağlanma stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (2. Basım), Ankara: Pegem Akademi.
• Demirci, E. (2004). Evlilikte bağlanma ve çatışmayı yönetmede bağlanma stillerinin etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Trabzon.
• Demircioğlu, H., Tezel Şahin, F. & Günindi, Y. (2011). Anne babaların görüşlerine göre aile işlevleri. Erzincan Eğitim Fakültesi, 13(1). 92-106. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/67576
• Doğan, K. & Deveci Şirin, H. (2019). Yetişkin güvensiz bağlanma stillerinin eş tükenmişliğini yordama gücü: Üniversite akademik personel örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (42), 23-32. Erişim adresi: http://dergisosyalbil.selcuk.edu.tr/susbed/article/view/1554/1224
• Ekşi, H. & Kahraman, Z. (2012). Bir evlilik ve aile hayatı eğitim programının evli kadınlarda evlilik uyumuna ve aile sistemine etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 36(36), 129-145. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1893
• Epstein, N. B., Ryan, C. E., Bishop, D. S., Miller, I. W., & Keitner, G. I. (1993). The McMaster model: A view of healthy family functioning. In F. Walsh (Ed.), Normal family processes: Growing diversity and complexity içinde (s. 581–607). New York/London: The Guilford Press.
• Erişti, Ali. (2010). Bağlanma stilleri, kişilik özellikleri ve evlilik uyumu arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Psikiyatri (Klinik Psikiyatri) Ana Bilim Dalı, İzmir.
• Erzeybek, B. & Gökçearslan Çifci, E. (2019). Akademisyen kadınların toplumsal cinsiyet rolleri ve evlilik uyumu. Sosyal Çalışma Dergisi, 3(1), 61-80. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/751689
• Fujimori, A., Hayashi, H., Fujiwara, Y. ve Matsusaka, T. (2017). Influences of attachment style, family functions and gender differences on loneliness in japanese university students. PSYCH, 8(4), 654-662. doi: 10.4236/psych.2017.84042.
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: a simple guide and reference (10. Basım), Boston: Pearson.
• Gladding, S. T. (2015). Family therapy: history, theory and practice (3. Basım), New Jersey: Prentice Hall.
• Goldenberg, I. & Goldenberg, H. (2008). Family therapy: an overview (3. Basım), California: Brooks Cole.
• Güloğlu, B. & Karaırmak, Ö. (2017). Erken çocuklukta baba kaybında bağlanma biçimleri ve yakın ilişkilerdeki psikolojik eğilimler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği, 7(47), 99-115. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/631376
• Günay, R. (2020). Evli ve çocuk sahibi bireylerin evlilik uyumu, çocuk yetiştirme tutumu ve aile işlevselliği arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Tokat.
• Gündoğan, M. (2015). Eşlerin bağlanma tarzları ile çift uyum düzeyi arasındaki ilişkinin araştırılması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı, Eskişehir.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013), Multivariate data analysis (7. Basım). London: Pearson Education Limited.
• Hançer, N. G., Özdemir, N. & Şahin, Ş. (2020). Bipolar bozukluğu olan evli kadın hastalarda içselleştirilmiş damgalanma düzeyinin evlilik uyumu ve aile içi süreçler ile ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21(3), 292-300. Erişim adresi: https://alpha-psychiatry.com/Content/files/sayilar/53/292-300.pdf
• Hazan, C. & Shaver, P. R. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal Of Personality And Social Psychology, 52(3), 511-524. doi: 10.1037/0022-3514.52.3.511.
• Hortaçsu, N. (2007). Family-versus couple-initated marriages in Turkey: Similarities and differences over the family life cycle. Asian Journal of Social Psycology, 10(2), 103-116. doi: 10.1111/j.1467-839X.2007.00217.x.
• Hortaçsu, N. (1999). The first yeat of family-and couple-initiated marriages of a turkish sample: a longitudinal investigation. International Journal of Pscyhology, 34(1) 29-41. doi: 10.1080/002075999400087.
• Kamışlı, E. (2018). Toplumsal cinsiyet rolleri ve aile işlevselliğinin problem çözme becerilerine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Kalaycı, Ş. (2010). Faktör analizi. Ş. Kalaycı (Ed.). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri içinde (s. 320). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi (35. Basım), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karlıoğlu, B. & Parlar, H. (2020). Evli Bireylerde Bağlanma Stillerinin Depresyon Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Social Sciences Research Journal, 9(3), 180-187. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1230915
• Kesebir, S., Özdoğan Kavzoğlu, S. & Üstündağ, M. F. (2011). Bağlanma ve psikopatoloji. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(2), 321-342. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/115119
• Kılıç, M. (2012). Evli çiftlerde görülen ruhsal belirtler ile aile işlevsellik düzeyi arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Aile Eğitimi ve Danışmanlığı Ana Bilim Dalı, İzmir.
• Kızıldağ, F. (2017). Evli kadınlarda çalışmanın toplumsal cinsiyet algılarına ve aile işlevselliklerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aile Danışmanlığı ve Eğitimi, İstanbul.
• Kocamaz Karagözlü, G. (2019). Aile işlevleri ve bağlanma stillerine göre öznel iyi oluş düzeyinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, İzmir.
• Kublay, D. & Oktan, V. (2015). Evlilik uyumu: Değer tercihleri ve öznel mutluluk açısından İncelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(44), 25-35. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/631442
• Kumar, P. & Tiwari, S. C. (2008). Family and psychopathology: an overview series-1: children and adults. Delhı Psychıatry Journal, 11(2), 140-149. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/Pradeep-Kumar-168/publication/255827611_Family_and_Psychopathology_An_Overview_Series-1_Children_and_Adults/links/5c25097192851c22a3496821/Family-and-Psychopathology-An-Overview-Series-1-Children-and-Adults.pdf
• Mussatayeva, M. (2018). Alt sosyo-ekonomik düzeydeki kadınların evlilik doyumu ile aile işlevlerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Pedro, M. F., Ribeiro, T. & Shelton, K. H. (2015). Romantic attachment and family functioning: the mediating role of marital satisfaction. Journal of Child and Family Studies, 24(1), 3482, 3495. doi: 10.1007/S10826-015-0150-6.
• Polat Uluocak, G. & Bulut, I. (2011). Aile terapilerinin feminist teori açısından incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 24(24), 9-24. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/197961
• Rohner, R.P., Khaleque, A. & Cournoyer, D. E. (2012). Introductıon to parental acceptance-rejectıon theory, methods, evıdence, and ımplıcatıons. Erişim adresi: https://csiar.uconn.edu/wp-content/uploads/sites/494/2014/02/INTRODUCTION-TO-PARENTAL-ACCEPTANCE-3-27-12.pdf
• Sharif, F., Soleimani, S., Mani, A. & Keshavarzi, S. (2012). The effect of conflict resolution training on marital satisfaction in couples referring to counseling centers in shiraz, southern iran. International Journal of Community Based, 1(1), 26-34. Erişim adresi: https://ijcbnm.sums.ac.ir/article_40637_1f8f75f9419e52a285432a1318e18b38.pdf
• Simpson, J. A. (1990). Influence of attachment styles on romantic relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 59(5), 971-980. doi: 10.1037/0022-3514.59.5.971.
• Strahan, B. J. (1991). Attachment theory and family functioning: expectations and congruencies, australian. Journal of Marriage and Family, 12(1),.12-26. doi: 10.1080/1034652X.1991.11004426.
• Subaşı, N. G. & Kazan, H. (2020). Çocukluk dönemi bağlanma stillerinin yetişkin iletişimindeki etkisi. Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 10(2), 147-162. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1031500
• Sümer, N. & Güngör, D. (1999). Yetişkin bağlanma stilleri ölçeklerinin türk örneklemi üzerinde psikometrik değerlendirmesi ve kültürlerarası bir karşılaştırması. Türk Psikoloji Dergisi, 14(43), 71-106. Erişim adresi: https://toad.halileksi.net/sites/default/files/pdf/iliskiler-olcegi-toad.pdf
• Şendil, G. & Korkut, Y. (2008). Evli çiftlerdeki çift uyumu ve evlilik çatışmasının demografik özellikler açısından incelenmesi. Psikoloji Çalışmaları Dergisi, 28(1), 15-34. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/100042
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (Çev. M. Baloğlu). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Taş, Y. (2016). Evli bireylerde yaşanan çatışmalar, bağlanma stilleri ve problem çözme becerilerinin evlilik doyumu açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Tekin, Y. (2022). Evli çiftlerin ayrılma ayrılma-bireyleşme düzeyleri, bağlanma stilleri, kaygı düzeyleri ve aile işlevselliği arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Toksöz, İ. & Kolburan, Ş. G. (2018). Evli bireylerde bağlanma stiller ve bilişsel esnekliğin ilişki doyumuna etkisi. Aydın Toplum ve İnsan Dergisi, 4(2), 17-34. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/664330
• Uluyol, F. M. (2014). Bağlanma örüntüleri, eşe yönelik kişilerarası şemalar ve evlilik sorunlarıyla başa çıkabilme düzeyleri arasındaki ilişkiler (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Varol, C. (2018). Kişilerarası ilişkiler psikoterapisi eğitimi almanın subjektif mutluluk, empati, duyguları ifade etme ve yakın ilişkilerde yaşantılar üzerindeki etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Vasquez, K., Durik, A. M. & Hyde, J. S. (2012). Family and work: Implications of adult attachment styles. Famıly And Work, 28(7), 874-886. doi: 10.1177/014616720202800702.
• Vikidepia. (2023). Otokorelasyon. Erişim Tarihi. 1 Kasım 2023. https://tr.wikipedia.org/wiki/Otokorelasyon Yaşar, F. (2009). İlköğretime devam eden öğrencilerin anne-çocuk ilişkisini kabul ve reddedici algılama düzeyinin annenin evlilik doyumu ve evlilik uyumu düzeyiyle ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
• Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Adana.
• Yıldız, M. (2017). Yapısal aile terapisi’nin temel kavramlarıyla gelin filminin incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(12), 157-176. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/317478
• Walsh, Froma (2003). Changing families in a changing world: reconstructing family normality. Patrick F. Walsh (Ed.), Normal Family Processes: Growing Diversity and Complexity içinde (s. 3-26). Guilford, New York.